Phân tích nguyên tắc mở cửa thị trường theo hiệp định GATT 1994
1. Khái quát chung về nguyên tắc mở cửa thị trường.
Mở cửa thị trường, hay còn gọi là ” tiếp cận thị trường ” ( market access ) là công cụ quan trọng của GATT / WTO nhằm mục đích thực thi tiềm năng tự do hóa và lan rộng ra thương mại .
Điều kiện tiên quyết để thực thi điều này là những nước phải thực thi chủ trương mở cửa thị trường so với loại sản phẩm quốc tế. Một khi những nước thành viên đều chấp thuận đồng ý mở cửa thị trường của nước mình thì khi đó mạng lưới hệ thống thương mại của WTO sẽ trở thành mạng lưới hệ thống thương mại đa phương mở lớn nhất trên quốc tế .
Về mặt pháp lý, mở cửa thị trường là nghĩa vụ có tính chất ràng buộc đối với các nước thành viên, theo đó các nước thành viên cam kết và thực hiện lộ trình mở cửa thị trường cho hàng hóa (trong thời kì GATT), dịch vụ và đầu tư nước ngoài (trong thời kỳ WTO).
Đối với những nước so với những nước muốn gia nhập WTO thì việc đưa ra cam kết về lộ trình mở cửa thị trường được coi như điều kiện kèm theo tiên quyết để gia nhập WTO. Còn so với những nước đã là thành viên của WTO thì những vòng đàm phán chính là nơi để những nước đàm phán về nội dung và lộ trình triển khai những cam kết mở cửa thị trường .
Mở cửa thị trường được triển khai trải qua những cam kết về :
– Cấm vận dụng giải pháp hạn chế số lượng ;
– Giảm và tiến tới xóa bỏ hàng rào thuế quan ;
– Xóa bỏ những rào cản phi thuế quan
2. Nội dung các cam kết của nguyên tắc mở cửa thị trường.
2.1. Cấm áp dụng dụng biện pháp hạn chế số lượng
Hạn chế về số lượng lần một trong những giải pháp được sử dụng để bảo vệ ngành sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh đối đầu của hàng nhập khẩu .
Đây là rào cản mà những nước xuất khẩu không hề vượt qua. Các nước xuất khẩu sẽ không hề tăng số lượng xuất khẩu vượt quá hạn ngạch mặc dầu có nỗ lực cải tổ về chất lượng và Chi tiêu sản phẩm chất phẩm đến hơn cả nào chăng nữa. Hơn nữa khi nước nhập khẩu vận dụng giải pháp hạn chế số lượng thì số lượng và đối tượng người tiêu dùng hạn chế lại trọn vẹn tùy thuộc vào nước nhập khẩu và thường không minh bạch do đó có nhiều năng lực là nước xuất khẩu sẽ bị phân biệt đối xử .
Trong khi đó giải pháp thuế quan là rào cản mà những nước xuất khẩu có năng lực vượt qua giải pháp này mặc dầu có công dụng hạn chế nhập khẩu là cách gián tiếp nhưng những nước xuất khẩu vẫn hoàn toàn có thể tăng số lượng xuất khẩu trải qua những nỗ lực về chất lượng và giá thành. Hơn nữa khi vận dụng giải pháp đánh thuế thì thuế xuất khẩu thuế nhập khẩu phải được pháp luật rõ ràng và những nước xuất khẩu hoàn toàn có thể được đối xử một cách công minh .
Vì là rào cản cứng, trực tiếp so với thương mại quốc tế như vậy vì vậy hạn chế về số lượng là giải pháp đi ngược lại tiềm năng lan rộng ra tự do hóa thương mại của GATT / WTO và nó bị cấm vận dụng nói chung trong điều 11 GATT 1994 rằng những nước thành viên không được phép thiết lập mới hay duy trì việc cấm và hạn chế về xuất nhập khẩu mẫu sản phẩm bằng hạn ngạch giấy phép hay bất kể giải pháp nào khác loại trừ thuế quan và lệ phí .Ngoại lệ:
Mặc dù đây là biện pháp cấm tuy nhiên GATT 1994 vẫn cho phép các nước thành viên áp dụng hạn chế số lượng trong một số trường hợp ngoại lệ cụ thể là khi ngành sản xuất trong nước bị hoặc có nguy cơ bị thiệt hại nghiêm trọng do sự gia tăng ồ ạt của hàng nhập khẩu cùng lọai. Trong trường hợp này hạn chế về số lượng được cho phép áp dụng như là biện pháp tự vệ trong một thời hạn nhất định để ngăn chặn thiệt hại hoặc để cứu ngành sản xuất trong nước (Điều XIX GATT) hoặc khi một nước thành viên được cho phép áp dụng biện pháp trả đũa đối với nước thành viên khác vì không tuân thủ nghĩa vụ của WTO thì hạn chế nhập khẩu cũng được cho phép áp dụng trong một chừng mực nhất định (khoản 2 điều XXIII) hạn chế về số lượng cũng được phép áp dụng đối với mục đích bảo vệ cán cân thanh toán quốc tế của một nước thành viên (Khoản 2 Điều XVIII) hay khi được miễn trừ thực hiện nghĩa vụ nào đó (điều XXV) ngoài ra hạn chế số lượng còn được áp dụng với các lý do như bảo vệ sức khỏe của con người, động vật, an ninh quốc phòng, lương thực,… (Điều XX, XXI) Tuy vậy, GATT cũng quy định rằng khi áp dụng hạn chế số lượng các nước phải tuân theo nguyên tắc không phân biệt đối xử (điều XIII)
2.2. Giảm và tiến tới xóa bỏ bỏ hàng rào thuế quan
Như đã đề cập ở trên, WTO chỉ được cho phép những nước thành viên vận dụng thời quan như thể một giải pháp gián tiếp và duy nhất để bảo hộ sản xuất trong nước. Bên cạnh đó nó đưa ra những lao lý đơn cử về việc đàm phán giảm thuế suất nhằm mục đích tiềm năng lan rộng ra thương mại và đồng thời đặt ra những pháp luật nhằm mục đích duy trì không thay đổi những hiệu quả đàm phán này .
Khác với phương thức đàm phán song phương giữa hai quốc gia phương thức đàm phán giảm thuế trong liên tiếp có đặc thù riêng là các đàm phán này được tiến hành đồng loạt giữa các nước thành viên tại các vòng đàm phán kết quả của các đàm phán này sẽ được áp dụng cho các nước thành viên khác theo nguyên tắc đối xử tối huệ quốc. Kết quả đàm phán này được ghi trong biểu thuế suất nhượng bộ trong đó ghi rõ cam kết của từng nước theo Danh mục hàng mã thuế và thuế suất cam kết (khoản 7 điều II) và nó có giá trị ràng buộc đối với các nước thành viên thuế suất này được thực hiện trong vòng 3 năm và sau đó được gia hạn tiếp hoặc là đàm phán lại.
Để bảo vệ hiệu quả đàm phán về thuế và nhằm mục đích lan rộng ra thương mại một cách không thay đổi, WTO đưa ra pháp luật cấm những nước thành viên đánh thuế cao hơn mức thuế suất mà họ đã cam kết giảm hoặc giữ nguyên và không được cho phép những nước thành viên đơn phương, tự ý đổi khác, nâng thuế suất nhượng bộ này .
Ngoại trừ có các căn cứ sau:
Thứ nhất, khi kết thúc thời hạn 3 năm thực hiện đề xuất nhượng bộ (Khoản 1 điều XXVIII):
Ngày tiên phong của mỗi thời kỳ 3 năm, thời kỳ tiên phong mở màn ngày 1 tháng 1 năm 1958 ( hoặc ngày tiên phong của bất kể thời kỳ nào hoàn toàn có thể được Các Bên Ký Kết xác lập trải qua bỏ phiếu với hai phân ba số phiếu có chính kiến ) bất kể bên ký kết nào ( dưới đây gọi là ‘ bên nhu yếu ‘ ) hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh hay rút bỏ một nhân nhượng thuộc Biểu tương ứng ở phần phụ lục của Hiệp định này, sau khi đã đàm phán và đạt được thỏa thuận hợp tác với mỗi bên ký kết đã tham gia đàm phán khởi đầu cũng như với bất kể bên ký kết nào khác có quyền hạn như thể đối tác chiến lược phân phối đa phần * được Các Bên Ký Kết công nhận ( cả hai loại bên ký kết cũng như bên nhu yếu trong pháp luật này sẽ được gọi là ‘ bên ký kết có chăm sóc trước hết ‘ ) và với bảo lưu là bên ký kết đó đã tham vấn bất kể bên ký kết nào khác có quyền hạn đáng kể * với nhân nhượng đó * được kiểm soát và điều chỉnh hay rút bỏ một nhân nhượng thuộc Biểu là phụ lục của Hiệp định này .
hoặc trong thời gian này có hoàn cảnh đặc biệt được đại hội đồng các nước thành viên thừa nhận ( khoản 4 Điều XXVIII):
Bất kỳ khi nào và trong những thực trạng đặc biệt quan trọng, Các Bên Ký Kết hoàn toàn có thể được cho phép * một bên ký kết tiên hành đàm phán nhằm mục đích kiểm soát và điều chỉnh hay rút bỏ một nhân nhượng trong Biểu tương ứng thuộc phụ lục của Hiệp định này, theo những thủ tục và điều kiện kèm theo dưới đây :
( a ) Các cuộc đàm phán đó * cũng như mọi tham vấn tương quan sẽ được triển khai tương thích với những pháp luật tại khoản 1 và 2 của pháp luật này .
( b ) Nếu đàm phán đạt đến được một thỏa thuận hợp tác giữa những bên ký kết có quyền lợi và nghĩa vụ đáng kể đa phần, sẽ vận dụng những pháp luật của khoản 3 b ) của pháp luật này .
( c ) Nếu không đạt được một thỏa thuận hợp tác giữa những bên ký kết có quyền hạn hầu hết trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày được phép thực thi đàm phán hoặc trong thời hạn nào đó dài hơn thế đã được Các Bên Ký Kết xác lập, bên nhu yếu hoàn toàn có thể đưa yếu tố ra Các Bên Ký Kết xử lý .
( d ) Nếu được nhu yếu như vậy, Các Bên Ký Kết sẽ phải nhanh gọn xem xét và thông tin quan điểm của mình cho những bên ký kết có quyền lợi và nghĩa vụ đa phần biết để xử lý yếu tố. Nếu không xử lý được, những pháp luật của khoản 3 b ) sẽ được vận dụng như thể trường hợp những bên ký kết có quyền lợi và nghĩa vụ đa phần đã đạt được thỏa thuận hợp tác. Nếu giữa những bên ký kết có quyền lợi và nghĩa vụ đa phần không đạt được thỏa thuận hợp tác, bên nhu yếu hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh hay rút bỏ những nhân nhượng, trừ khi Các Bên Ký Kết xác lập rằng bên ký nhu yếu chưa làm hết những gì hài hòa và hợp lý và hoàn toàn có thể để đưa ra một sự bù đắp đúng mức *, Nếu một giải pháp như vậy được vận dụng, mọi bên ký kết đã tham gia đàm phán bắt đầu, mọi bên ký kết có quyền lợi và nghĩa vụ như là nước cung ứng hầu hết được thừa nhận như pháp luật tại khoản 4 a ) và toàn bộ những bên ký kết có quyền hạn đáng kể được thừa nhận như pháp luật tại khoản 4 a ) trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày giải pháp đó được vận dụng và sau 30 ngày kể từ ngày Các Bên Ký Kết nhận được thông tin trước bằng văn bản hoàn toàn có thể rút bỏ những nhân nhượng đáng kể tương tự đã được đàm phán khởi đầu với bên nhu yếu .Thứ hai, việc gia nhập đồng minh thuế quan. WTO cho phép thành lập đồng minh thuế quan với tư cách à ngoại lệ của nguyên tắc đối xử tối Huệ Quốc trong đó thương mại giữa các nước Đồng Minh này hoặc tự do hoàn toàn và các nước đồng minh thuế quan phải áp dụng chính sách thuế quan chung đối với các nước ngoài khối là thành viên của WTO (Khoản 8 Điều XXIV GATT 1994):
a ) liên minh quan thuế là sự sửa chữa thay thế hai hay nhiêu chủ quyền lãnh thổ quan thuế bằng một chủ quyền lãnh thổ quan thuế khi sự thay thế sửa chữa đó có hệ quả là :
( i ) thuế quan và những quy tắc kiểm soát và điều chỉnh thương mại có đặc thù hạn chế ( ngoại trừ, trong chừng mực thiết yếu, những hạn chế được phép theo pháp luật của những điều XI, XII, XIII, XIV, XV và XX ) được triệt tiêu về cơ bản trong trao đổi thương mại giữa những chủ quyền lãnh thổ hợp thành liên minh, hoặc tối thiểu cũng được loại trừ về cơ bản với trao đổi sản phẩm & hàng hóa có nguồn gốc từ những chủ quyền lãnh thổ này ;
( ii ) với bảo lưu như những pháp luật tại khoản 9, thuế quan và những quy tắc được từng thành viên của liên minh vận dụng trong thương mại với những chủ quyền lãnh thổ bên ngoài là thống nhất về nội dung ;Trong trường hợp này những nước thành viên có nguyện vọng sửa đổi, hủy bỏ cam kết sẽ phải đàm phán lại về thuế suất so với những nước xuất khẩu đa phần theo lao lý của điều XXVIII nêu trên .
Thứ ba, các nước thành viên có thể sửa đổi, hủy bỏ thuế xuất hiện bộ trong các trường hợp như thực hiện biện pháp khẩn cấp khi nhập khẩu tăng đột biến (Điều XIX GATT), trường hợp đặc biệt của các nước đang phát triển (Điều XVIII) đã đàm phán về thuế suất nhượng bộ với một nước sinh ra nhập WTO nhưng sau đó lại không trở thành thành viên của WTO, hoặc khi một nước thành viên của WTO rút khỏi tổ chức này.
2.3. Giảm dần và tiến tới xóa bỏ biện pháp phi thuế quan
Như đã trình diễn ở trên mức thuế quan của những nước đã giảm đi đáng kể qua những vòng đàm phán nhưng thay vào đó những hàng rào phi thuế quan lại được những nước vận dụng nhiều hơn để hạn chế nhập khẩu và nó đồng nghĩa tương quan với việc cản trở tự do hóa thương mại quốc tế. Do đó giảm dần tiến tới xóa bỏ những giải pháp phi thuế quan ngày càng được chú trọng hơn trong WTO
Vấn đề cắt giảm những hàng rào Phi thuế quan thực sự được chăm sóc kể từ năm 1967 và hiệu quả vòng đàm phán Tokyo 1973 – 1979 đã cho sinh ra luật đạo quan trọng về trợ cấp của nhà nước và những giải pháp đối kháng, chống phá giá, shopping cơ quan chính phủ, định giá hải quan, thủ tục cấp phép nhập khẩu, tiêu chuẩn loại sản phẩm. Thỏa thuận này pháp luật những nguyên tắc cơ bản về vận dụng những giải pháp phi thuế quan kể trên, bổ trợ cho những pháp luật tương quan của GATT năm 1947 và trở thành bộ phận của GATT 1994 nằm trong Hiệp định xây dựng WTO những hiệp định kèm theo khi WTO ra đường năm 1995 .
Luật Minh Khuê (Sưu tầm & biên tập)
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Tin tức
