Mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng mang ý nghĩa gì trong văn hóa của người Việt Nam?
Nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu
Đối với người Nước Ta, nghi lễ cúng Rằm tháng Giêng ( hay Tết Nguyên tiêu, Tết Thượng nguyên ) là rất quan trọng bởi từ cổ chí kim đã có câu truyền tai nhau : ” Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng “. Tết Nguyên tiêu có nghĩa là đêm rằm tiên phong của năm mới. “ Nguyên ” là đầu, “ tiêu ” là đêm. Bởi vậy, đây là dịp để tất cả chúng ta tỏ tấm lòng thành của mình đến với tổ tiên, ông bà và những vị thần tâm linh, với ý nghĩa to lớn như thế. Do vậy, việc cúng Rằm tháng Giêng là rất quan trọng. Hay người Việt tất cả chúng ta thường ý niệm Rằm tháng Giêng là ăn Tết lại một lần nữa nên theo truyền thống lịch sử hàng năm người dân trên cả nước thường làm cỗ rất to. Nói về nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu, tiến sỹ Đinh Đức Tiến, Khoa Lịch sử, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết : ” Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ một thần thoại cổ xưa ở Trung Quốc. Tuy nhiên, theo thời hạn, nhiều phiên bản lời thoại khác nhau đã sinh ra. Theo nhiều tài liệu, Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ thời Tây Hán ở Trung Quốc. Khi đó, người dân thường tổ chức triển khai lễ rước đèn rất trang trọng. Câu chuyện mở màn khi những cung nữ liên tục nhớ nhà nhưng không hề rời khỏi kinh thành. 
Mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng đầy đủ các món ăn mang đậm nét văn hóa của người Việt Nam. Ảnh: bnews
Lúc này, Đông Phương Sóc – vị đại thần được Hán Vũ Đế sủng ái đã cảm thông cho nỗi nhớ nhà của những cung nữ. Ông tâu với nhà vua rằng vào ngày Rằm tháng Giêng, nhà vua và gia quyến nên vào cung trú ẩn. Đồng thời treo đèn lồng ngoài sân mô phỏng đám cháy rừng để đánh lừa Hỏa thần. Hoàng đế Đế chấp thuận đồng ý và kể từ đó vào ngày Rằm tháng Giêng hàng năm, cả nước treo đèn lồng. Nhờ đó, những cung nữ hoàn toàn có thể gặp được người thân trong gia đình của mình. Sau đó, đợt nghỉ lễ cúng Rằm tháng Giêng hay Tết Nguyên tiêu đã được lưu truyền hàng trăm năm và lan rộng sang Nước Ta. Tuy nhiên, Tết Nguyên đán ở Nước Ta đã được biến hóa để tương thích với văn hóa truyền thống của tất cả chúng ta “. Một quan điểm khác cho rằng, ngày Rằm tháng Giêng bắt nguồn từ những hoạt động giải trí của Phật giáo. Vào ngày này, những nhà sư tập trung chuyên sâu rất đông để nghe Đức Phật thuyết pháp. Do đó, những người theo đạo Phật dùng ngày này để tưởng niệm Đức Phật. Năm nay, ngày Rằm tháng Giêng ( 15/1 Âm lịch ) vào ngày Chủ nhật ngày 5/2 Dương lịch. Đây cũng đúng vào ngày nghỉ cuối tuần, vì vậy, nhiều mái ấm gia đình có thời hạn chuẩn bị sẵn sàng chu đáo, khá đầy đủ cho mâm lễ cúng. Trong ngày Rằm tháng Giêng, việc cúng bái hầu hết được tổ chức triển khai tại chùa, vì ngày Tết Nguyên tiêu cũng là ngày vía của Đức Phật. Vào ngày này hàng năm, dân cư Nước Ta thường đi lễ chùa để cầu bình an quanh năm cho bản thân và mái ấm gia đình. Hoặc có những mái ấm gia đình người Việt quây quần ở nhà tộc trưởng hoặc nhà thời thánh họ.
Mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng gồm những món ăn gì?
Ngày Rằm tháng Giêng hàng năm mang một ý nghĩa rất quan trọng trong phong tục, tập quán của người Nước Ta. Tuy nhiên, mâm cỗ trong ngày Tết Nguyên tiêu cũng mang ý nghĩa về tài lộc cho gia chủ. Chia sẻ về ý nghĩa mâm cúng Rằm tháng Giêng, nghệ nhân ẩm thực ăn uống Phạm Thị Ánh Tuyết cho biết : ” Tùy vào điều kiện kèm theo kinh tế tài chính của mỗi mái ấm gia đình hoặc phong tục, tập quán ở từng địa phương mà mâm cúng Rằm tháng Giêng cũng được chuẩn bị sẵn sàng khác nhau. Tựu chung lại, mâm lễ cúng to hay nhỏ cũng không quan trọng bằng sự thành tâm của gia chủ “. ” Mâm cúng Rằm tháng Giêng không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy, mà gia chủ nên bày biện lễ sao cho tương thích. Đối với mái ấm gia đình ít người thì không nên làm quá nhiều món ăn, làm đủ dùng tránh trường hợp thừa thãi, tiêu tốn lãng phí. Thậm chí, gia chủ hoàn toàn có thể cúng một đĩa xôi gấc, bánh chưng cùng với một khoanh giò trên ban thờ gia tiên “, nghệ nhân ẩm thực ăn uống Phạm Thị Ánh Tuyết nói.
Tùy vào điều kiện kèm theo kinh tế tài chính của mỗi mái ấm gia đình hoặc phong tục, tập quán ở từng địa phương mà mâm cúng Rằm tháng Giêng cũng được sẵn sàng chuẩn bị khác nhauNgoài thức ăn, mâm cúng Rằm tháng Giêng không hề thiếu những đồ lễ như : hương, hoa tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu …
Hoa cúc là một trong những đồ cúng không thể thiếu trong mâm lễ cúng ngày Rằm tháng Giêng hàng năm.
Hồng Xiêm trong mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng mang ý nghĩa quan trọng, mang lại suôn sẻ, tài lộc cho gia chủ trong một năm mới. Còn so với những mái ấm gia đình có kinh tế tài chính khá giả hoặc ” đông con đông cháu “, mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng cần sẵn sàng chuẩn bị vừa đủ hơn. Theo truyền thống cuội nguồn người Việt, nhiều hộ mái ấm gia đình thường sẵn sàng chuẩn bị 2 mâm cỗ gồm có : mâm cỗ chay cúng Phật và mâm cỗ mặn cúng gia tiên. Cụ thể, mâm cỗ chay cúng Phật gồm có : hoa quả, chè xôi, những món đậu, bánh trôi nước … Điểm đặc biệt quan trọng trên mâm cỗ chay là sự hiện hữu của bánh trôi nước ( chè trôi nước ). Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mong ước mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy. Đối với mâm lễ mặn cúng Rằm tháng Giêng truyền thống lịch sử không hề thiếu đĩa thịt gà, xôi gấc, bánh trưng. Bởi theo ý niệm dân gian, gà là vật cúng tế rất thiêng nhất, còn xôi gấc có màu đỏ, được cho là sẽ mang đến như mong muốn trong năm mới. Bên cạnh đó, gia chủ hoàn toàn có thể chuẩn bị sẵn sàng thêm những món : canh măng, bóng bì, canh miếng, canh mọc, giò chả, nem … Tuy nhiên, những món ăn trên mâm cúng Rằm tháng Giêng còn nhờ vào vào văn hóa truyền thống từng vùng miền. Nếu như khu vực miền Bắc có chân giò hầm măng khô, canh bóng thả, nem rán thì so với miền Trung thường cúng thịt lợn, giò chả, giá chua. Miền Nam thì khác trọn vẹn, gia chủ thường cùng Rằm tháng Giêng với canh khổ qua, thịt kho tàu, giò chả và gỏi tôm thịt … Ngoài thức ăn, mâm cúng Rằm tháng Giêng không hề thiếu những đồ lễ như : hương, hoa tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu … Trong tâm thức của người Việt, ngày Rằm tháng Giêng cũng quan trọng không kém Tết Nguyên đán. Những giá trị niềm tin, nhân văn mà ngày Rằm tháng Giêng mang lại sẽ trở thành hành trang để mỗi người tự tin bước sang một năm mới với tâm thế sáng sủa, tin cậy vào những điều tốt đẹp nhất.
Một số lưu ý vào ngày Rằm tháng Giêng (hay Tết Nguyên tiêu):
Trong ngày này, bạn nên làm việc thiện để tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn. Khi đó bạn sẽ cảm thấy đời sống nhẹ nhàng và ý nghĩa hơn. Làm việc thiện không nhất thiết phải là việc gì to tát, bạn hoàn toàn có thể quyên góp tiền, thăm hỏi động viên những người gặp khó khăn vất vả hoặc đơn thuần là trợ giúp những người xung quanh.
Vào ngày Rằm tháng Giêng, người dân thường phóng sinh cá chép, cá cảnh, chim trời,… Bạn nên chọn nơi vắng vẻ, không có thợ săn để đảm bảo những con vật này có thể sống khi phóng sinh.
Đặc biệt, dâng lễ là một nghi thức rất quan trọng, thế cho nên bạn cũng cần phải chú ý quan tâm khi dâng lễ. Khi dâng lễ nên ăn mặc ngăn nắp, chỉnh tề để bộc lộ sự tôn kính, không được ăn mặc luộm thuộm, phản cảm, quần đùi áo cộc. Song song với việc thắp hương ở nhà, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tìm đến những nơi rất thiêng, bình an như đền, chùa, … để tìm điểm tựa trong tâm hồn và gửi gắm những mong ước cho một năm mới suôn sẻ, làm ăn phát đạt, dồi dào sức khỏe thể chất .
Tin và ảnh: Trung Nguyễn
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Nhà Cửa
