Vẽ kỹ thuật cơ khí_Đại học bách khoa Tp Hồ Chí Minh
intTypePromotion = 1
Bạn đang đọc: Vẽ kỹ thuật cơ khí_Đại học bách khoa Tp Hồ Chí Minh
YOMEDIA
ADSENSETrang Chủ
Kỹ Thuật – Công Nghệ
Cơ khí – Chế tạo máy
Vẽ kỹ thuật cơ khí_Đại học bách khoa Tp Hồ Chí Minh
Chia sẻ : Hoang Minh | Ngày : | Loại File : PDF | Số trang : 146
Thêm vào BST
Báo xấu
1.465
lượt xem485
tải về
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu không thiếu
Tham khảo sách ‘ vẽ kỹ thuật cơ khí_đại học bách khoa tp hồ chí minh ‘, kỹ thuật – công nghệ tiên tiến, cơ khí – sản xuất máy Giao hàng nhu yếu học tập, điều tra và nghiên cứu và thao tác hiệu suất cao
AMBIENT /Chủ đề :
- Vẽ kỹ thuật
- Bài giảng vẽ kỹ thuật
- Vẽ kỹ thuật cơ khí
- Bản vẽ phẳng cơ khí
- Bản vẽ lắp ráp
- Bản vẽ chi tiết
Bình luận Đăng nhập để gửi phản hồi !
Lưu
Nội dung Text : Vẽ kỹ thuật cơ khí_Đại học bách khoa Tp Hồ Chí Minh
- http://www.timsach.com.vn
http://www.booksearch.vnThực hiện ebooks : vietv4h8
ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP HOÀ CHÍ MINH
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOALeâ Khaùnh Ñieàn & Vũ Tiến Đạt
VEÕ KYÕ THUAÄT CÔ KHÍ
- 12
1
ChöôngCAÙC LOẠI BẢN VẼ CƠ KHÍ
1 KHAÙI NIỆM
Baûn veõ laø moät phöông tieän truyeàn thoâng giöõa caùc nhaø kyõ thuaät. Trong
ngaønh kyõ thuaät cô khí tuøy theo yeâu caàu, muïc ñích caàn truyeàn thoâng maø ngöôøi
ta ñeà ra caùc loaïi baûn veõ khaùc nhau.
1.1.1 Baûn veõ hình chieáu phaúng vaø baûn veõ khoâng gian:
-Baûn veõ hình chieáu phaúng hai chieàu: laø keát quaû cuûa do pheùp chieáu tröïc
phöông (Orthogonal Projection) töùc chieáu vuoâng goùc vaät thöïc trong khoâng gian
xuoáng maët phaúng
-Baûûn veõ truïc ño: laø baûn veõ vaät theå trong khoâng gian 3 chieàu duøng pheùp chieáu
song song. Trong kyõ thuaät khoâng duøng pheùp chieáu phoái caûnh (Perspective
Projection) ñeå bieåu dieån hình khoâng gian nhö trong kieán truùc.
Tröôùc ñaây khoaûng 20 naêm, baûn veõ phaúng ñöôïc xem nhö laø ngoân ngöõ chính
trong saûn xuaát cô khí vaø kyõ sö, coâng nhaân, caùc nhaø kyõ thuaät chæ laøm vieäc treân
baûn veõ hình chieáu coøn baûn veõ ba chieàu khoâng coù giaù trò kyõ thuaät chæ duøng ñeå
giaûi thích cho nhöõng ngöôøi khoâng chuyeân moân. Nhöng trong nhöõng naêm gaàn
ñaây, do söï buøng noå cuûa ngaønh khoa hoïc maùy tính, söï phaùt trieån vaø hieän ñaïi
hoùa cuûa ngaønh maùy coâng cuï maø baûn veõ ba chieàu coù moät giaù trò kyõ thuaät treân
caùc maùy CNC. Baûn veõ ba chieàu baây giôø chaúng nhöõng daønh cho con ngöôøi maø
coøn daønh cho maùy ñoïc vaø gia coâng chính xaùc vôùi dung sai yeâu caàu ñöôïc veõ
treân baûn veõ ba chieàu trong caùc phaàn meàm chuyeân moân nhö Proengineer,
Cimatron….
Trong phaïm vi veõ kyõ thuaät cô khí chuùng toâi chæ taäp trung vaøo caùc baûn
veõ cô khí chieáu phaúng hai chieàu coå ñieån trong cô khí ñeå reøn kyõ naêng veõ tay vaø
trình baøy keát caáu cô khí. Sau ñaây seõ baøn chi tieát veà caùc loaïi baûn veõ hai chieàu
naøy.
Hieän nay treân theá giôùi coù 2 nhoùm tieâu chuaån chính laø tieâu chuaån Quoác
teá ISO vaø tieâu chuaån Myõ ANSIõ. Tieâu chuaån Vieät Nam veà Veõ kyõ thuaät cô khí
cuûa TCVN döïa theo tieâu chuaån quoác teá ISO neân duøng Pheùp Chieáu Goùc Thöù
Nhaát (First Angle Projection) nhö hình 1.1 sau:- 13
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.1 Vò trí 6 hình chieáu trong Pheùp chieáu Goùc thöù Nhaát cuûa Quoác teá ISO
vaø Vieät Nam TCVN- 14
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍCoøn Anh Myõ duøng pheùp chieáu phaàn tö thöù ba (Third Angle Projection). Theo
caùch naøy quan saùt vieân ñöùng taïi choå vaø moät hình hoäp laäp phöông töôûng töôïng
trong suoát bao quanh vaät veõ, treân maët hoäp noåi leân caùc hình chieáu. Hình chieáu
naèm giöûa quan saùt vieân vaø vaät bieåu dieãn. Theo caùch naøy thì khi hoäp ñöôïc khai
trieån phaúng thì hình chieáu baèng ñaët ôû treân, hình chieáu ñöùng ñaët beân döôùi, hình
caïnh nhìn töø traùi thì ñaët beân traùi… nhö hình 1.2Hình 1.2 Chieáu tröïc phöông Goùc Thöù Ba kieåu Myõ
Treân moät soá baûn veõ cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi coù veõ kyù hieäu chieáu kieåu
Quoác teá (Chieáu goùc thöù 1) hay chieáu kieåu Myõ (Chieáu goùc thöù 3) nhö sau:- 15
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍDaáu hieäu chieáu kieåu TCVN- Quoác teá Daáu hieäu chieáu kieåu Myõ
Treân caùc baûn veõ TCVN maëc nhieân duøng pheùp chieáu goùc thöù 1 vaø khoâng ghi kyù
hieäu gì caû.
1.2 PHAÂN LOAÏI CAÙC BAÛN VEÕ PHAÚNG CÔ KHÍ
1.2.1 Baûn veõ sô ñoà (schema)
Baûn veõ sô ñoà laø baûn veõ phaúng bao goàm nhöõng kyù hieäu ñôn giaûn quy öôùc
nhaèm theå hieän nguyeân lyù hoaït ñoäng nhö sô ñoà cô caáu nguyeân lyù maùy, sô ñoà
maïch ñieän ñoäng löïc vaø ñieàu khieån ñoäng cô, sô ñoà giaûi thuaät cuûa chöông trình
tin hoïc, ñieàu khieån PLC. Thí duï sô ñoà maïch ñieän nhö hình 1.3Hình 1.3a Sô ñoà maïch ñieän
- 16
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.3b Sô ñoà heä thoáng baùnh raêng
Khi trình baøy ñeán caùc boä truyeàn, chuùng toâi seõ ñöa ra sô ñoà ñoäng veà ñoái töôïng
nghieân cöùu. Sô ñoà ñoäng maùy raát quan troïng vaø quyeát ñònh khaû naêng laøm vieäc,
keát caáu cuûa maùy sau naøy. Trong sô ñoà maùy coù theå coù baûng thoâng baùo veà ñaëc
tính ñoäng hoïc, ñoäng löïc hoïc cuûa heä thoáng.
1.2.2 Baûn veõ thaùo rôøi (explosive drawing)
Trong caùc taøi lieäu kyõ thuaät daønh cho giaûi thích, quaûng caùo, duøng trình
baøy cho nhöõng ngöôøi khoâng chuyeân veà kyõ thuaät thöôøng veõ kieåu khoâng gian ba
chieàu vôùi caùc chi tieát ñaõ thaùo rôøi vaø ñang ôû ñuùng vò trí saün saøng laép raùp.- 17
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.4 Baûn veõ thaùo rôøi
1.2.3 Baûn veõ laép raùp (Assembly Drawing) hay baûn veõ keát caáu (Structure
Drawing)
Döïa theo sô ñoà truyeàn ñoäng ñaõ trình baøy ôû treân, nhaø kyõ thuaät duøng
nhöõng kieán thöùc chuyeân moân coù lieân quan ñeå tính toaùn söùc beàn chi tieát maùy,
kinh nghieäm coâng ngheä, dung sai laép raùp, tham khaûo soå tay kyõ thuaät… ñeå taïo
neân baûn veõ laép raùp hay baûn veõ keát caáu.
Coù theå noùi baûn veõ laép raùp laø söï bieåu hieän moät caùch cuï theå caùc boä phaän
maùy hay cô caáu, döïa treân khaû naêng coâng ngheä thöïc teá, cuûa baûn veõ sô ñoà. Baûn
veõ laép raùp theå hieän toaøn boä keát caáu cuûa maùy vaø coù yù nghóa quan troïng, coù baûn
veõ laép laø coù theå coù chieác maùy trong yù töôûng vaø coù theå hieän thöïc thöïc söï trong
töông lai. Taøi lieäu naøy taäp trung vaøo caùc caùch bieåu dieãn moät baûn veõ laép vaø
luyeän kyõ naêng ñoïc baûn veõ laép cho sinh vieân. Coù nhieàu baøi taäp veà baûn veõ laép
ñeå sinh vieân töï nghieân cöùu kyõ naêng laép raùp trong ñieàu kieän coâng ngheä taïi nöôùc
ta.
1.2.4 Baûn veõ chi tieát (detail drawing, part drawing)
Baûn veõ chi tieát laø baûn veõ rieâng töøng chi tieát trích ra töø baûn veõ laép ñaõ
trình baøy ôû treân vôùi nhöõng yeâu caàu rieâng veà coâng ngheä saün saøng ñem gia coâng
thaønh chi tieát thaät. Baûn veõ chi tieát laø muïc tieâu thöù nhì sau baûn veõ laép maø sinh
vieân cô khí caàn naém baét.
Töø chi tieát trong khoâng gian 3 chieàu (hình chieáu truïc ño) ngöôøi ta bieåu
dieãn chi tieát 2 chieàu nhö hình 1.5 nhö sau:- 18
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.5 Hình veõ chi tieát 2 chieàu
vaø hình chieáu truïc ño 3 chieàu
Trong phaïm vi taøi lieäu naøy, chuùng ta taäp trung vaøo hai loaïi baûn veõ chi tieát vaø
baûn veõ laép.
1.2.5 Tæ leä xích : Tröø caùc baûn veõ sô ñoà, taùch rôøi coù muïc ñích giôùi thieäu thì
khoâng coù tæ leä chính xaùc, caùc baûn veõ laép raùp vaø cheá taïo ñieàu phaûi ghi tæ leä
trong oâ nhoû ôû gaàn goùc phaûi beân döôùi cuûa khung teân. Tæ leä coù theå phoùng to hay
thu nhoû nhaèm taän duïng trieät ñeå dieän tích tôø giaáy veõ ñeán 80%- 85%. Khoâng theå
chaáp nhaän moät hình veõ chieám chöa tôùi 50% dieän tích tôø giaáy vaø nhö vaäy noù coù
theå ñöôïc veõ trong giaáy khoå nhoû hôn. Hoïa vieân caàn tuaân theo caùc tæ leä tieâu
chuaån nhaèm baûo ñaûm söï caân ñoái cuûa hình bieåu dieãn. Hình veõ coù ghi tæ leä xích
coøn giuùp cho ngöôøi ñoïc coù theå ño vaø tính ñöôïc moät soá kích thöôùc neáu noù
khoâng ñöôïc ghi tröïc tieáp treân baûn veõ (thöôøng laø trong baûn veõ laép) Caùc tæ leä
tieâu chuaån cho 2 loaïi baûn veõ nhö sau:Tuy nhieân caùc tæ leä nhö 1:2,5, 1:4, 1:15, 1:25. 1:40, 1:75
hay 2,5:1, 4:1, 15:1, 25:1, 40:1, 75:1- 19
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍñöôïc khuyeân neân haïn cheá duøng. Soá 1 theå hieän kích thöôùc thaät vaø tæ leä laø giaù trò
cuûa phaân soá ñem nhaân voái kích thöôùc thaät seõ ñöôïc kích thöôùc treân baûn veõ.
Hình 1.6 vaø 1.7 trang sau trình baøy baûn veõ laép vaø baûn veõ cheá taïo.- 20
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.6 Baûn veõ laép
- 21
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍHình 1.7 Baûn veõ cheá taïo
- 22
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ1.2.6 Caùc giai ñoaïn trong qui trình saûn xuaát moät thieát bò cô khí:
Nhö ta ñaõ bieát ñeå thieát keá vaø cheá taïo moät thieát bò ta caàn phaûi qua nhieàu
giai ñoaïn:
1- Giai ñoaïn thieát keá
– YÙ töôõng veà saûn phaåm caàn thieát keá.
– Ñöa ra caùc phöông aùn. Caùc baûn veõ sô ñoà
– Löïa choïn phöông aùn toát nhaát
– Tính toaùn keát caáu, veõ baûn veõ laép
– Veõ trích ra caùc baûn veõ chi tieát ñeå saún saøng ñem cheá taïo.
2- Giao ñoaïn cheá taïo
– Döïa vaøo baûn veõ cheá taïo vaø ñieàu kieän coâng ngheä, maùy duïng cuï maø caùc
nhaø cheá taïo trong xöôûng cô khí coù keá hoaïch chænh söûa baûn veõ chi tieát
(coù tham khaûo yù kieán cuûa nhaø thieát keá).
– Ñeà ra quy trình coâng ngheä cheá taïo cho töøng chi tieát (theo kieåu ñôn
chieác cheá taïo thöû).
– Cheá taïo töøng chi tieát theo caùc baûn veõ chi tieát vaø quy trình coâng ngheä
ñaõ ñeà ra.
– Döïa vaøo baûn veõ laép ñeå laép thaønh maùy.
– Chaïy thöû nghieäm vaø chænh söõa ñeán khi maùy hoaït ñoäng oån ñònh.
– Söûa chöûa, hoaøn thieän laïi caùc baûn veõ laép vaø chi tieát theo maùy cheá thöû
ñaõ chaïy thaønh coâng.
-Neáu cheá taïo haøng loaït thì caàn söûa chöõa laïi quy trình coâng ngheä cho phuø
hôïp vôùi qui moâ saûn xuaát .
Trong phaïm vi taøi lieäu naøy, caùc baûn veõ ñeàu xuaát hieän trong giai ñoaïn
thieát keá vaø xem nhö saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy vì keát quaû cuûa vieäc tính toaùn
trong giai ñoaïn thieát keá khoâng phaûi laø caùc con soá maø phaûi hieän thöïc thaønh caùc
baûn veõ.1.3 YEÂU CAÀU CUÛA BAÛN VEÕ LAÉP
Coù ba yeâu caàu chính cuûa baûn veõ laép.- 23
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ1- Kích thöôùc: Trong baûn veõ laé p ngöôøi ta khoâng veõ chi tieát caùc boä phaän
tham gia laép maø chæ chuù troïng bieåu dieãn keát caáu phaàn laép caøng roõ caøng toát,
luoân caàn veõ theâm caùc maët caét ñeå ghi ñöôïc kích thöôùc laép, caùc kích thöôùc öu
tieân ñöa ra ngoaøi hình veõ, neáu khoâng ñöôïc thì raát haïn cheá ghi kích thöôùc beân
trong hình. Trong baûn veõ laép chæ ghi ba loaïi kích thöôùc sau:
– Kích thöôùc bao: Cho bieát khoaûng khoâng gian maø caùc boä laép raùp chieám
choã, bao goàm kích thöôùc daøi nhaát, roäng nhaát vaø cao nhaát. Kích thöôùc bao
khoâng coù dung sai vaø thöôøng coù yù nieäm phoûng chöøng khoâng caàn chính xaùc laém
duøng boá trí khoâng gian cho maùy.
– Kích thöôùc khoaûng caùch truïc: cho bieát khoaûng caùch truyeàn ñoäng, coù
theå chính xaùc coù keøm dung sai nhö trong khoaûng caùch truïc cuûa baùnh raêng, truïc
vít baùnh vít hay khoâng caàn chính xaùc vì coù theå taêng giaûm nhö trong boä truyeàn
xích, ñai… thì khoâng ghi dung sai. Khoaûng caùch caùc bu loâng neàn thöôøng khoâng
caàn ghi dung sai. Dung sai khoaûng caùch truïc cuûa boä truyeàn baùnh raêng tra theo
h7 trong chöông 3 Moái gheùp hình truï trôn.
– Kích thöôùc laép raùp (assembly dimension): bao goàm kích thöôùc danh
nghóa vaø kieåu dung sai. Kích thöôùc laép raùp ñöôïc trình baøy roõ ôû chöông 3 Moái
gheùp hình truï trôn.
2- Ñaùnh soá chi tieát: Trong baûn veõ laép coù nhieàu chi tieát maùy tham gia laép
raùp vì vaäy caàn ñaùnh soá chi tieát ñeå ñònh danh, ñònh vaät lieäu, soá löôïng, kyù hieäu
trong baûn keâ ñaët phía treân khung teân.
– Kyù soá chi tieát phaûi coù ñoä lôùn töø 2 2,5 laàn soá ghi trong kích thöôùc, beân
döôùi phaûi ñöôïc gaïch baèng neùt cô baûn, ñöôøng thaúng noái chæ vaøo chi tieát ñöôïc veõ
baèng neùt maûnh, taän cuøng ñaàu chæ vaøo chi tieát coù moãi chaám troøn cho roõ, ñoä lôùn
chaám troøn phuï thuoäc kích thöôùc baûn veõ töø 1 1,5mm trong caùc baûn veõ töø A3
ñeán A0. Kyù soá phaûi ñöôïc ñaùnh traät töï theo voøng cuøng hoaëc ngöôïc chieàu kim
ñoàng hoà ñeå ngöôøi ñoïc baûn veõ ñeå tra cöùu. Khoaûng caùch caùc soá neân caùch ñeàu
nhau vaø phaân boá treân moät ñöôøng thaúng. Caùc ñöôøng maûnh chæ vaøo chi tieát
khoâng neân caét nhau nhieàu.
3- Baûn keâ: Lieät keâ laïi moät caùch chi tieát caùc soá chi tieát ñaõ ñöôïc ñaùnh treân
baûn veõ. Baûn keâ ñöôïc ñaùnh soá ngöôïc töø döôùi leân vaø noäi dung goàm soá thöù töï, teân
chi tieát, soá löôïng, vaät lieäu, kyù hieäu (daønh cho oå laên, ren vít) vaø muïc chuù thích
coù theå noùi tieâu chuaån hoaëc xuaát xöù.
Nhôø baûn keâ ta coù theå ñaùnh giaù gaàn ñuùng ñöôïc:
– Khoái löôïng toaøn maùy hay cô caáu.- 24
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ– Giaù thaønh.
1.4 YEÂU CAÀU CUÛA BAÛN VEÕ CHI TIEÁT
Baûn veõ chi tieát (detail drawing, part drawing) hay coøn goïi laø baûn veõ cheá
taïo ñöôïc hình thaønh sau khi ñaõ coù baûn veõ laép raùp.
Do vaäy, ta thaáy veõ baûn veõ chi tieát laø böôùc sau cuøng cuûa giai ñoaïn thieát
keá, cuõng nhö baûn veõ laép baûn veõ thieát keá cuõng ñoøi hoûi coù kinh nghieäm veà coâng
ngheä. Tuy nhieân, moät baûn veõ cheá taïo thì coù nhöõng yeâu caàu hoaøn toaøn khaùc vôùi
baûn veõ laép:
Yeâu caàu cuûa baûn veõ chi tieát:
Coù 5 yeâu caàu cuûa baûn veõ chi tieát:
1- Kích thöôùc: Neáu trong baûn veõ laé p chæ yeâu caàu coù ba loaïi kích thöôùc laø
kích thöôùc laép raùp vôùi kieåu dung sai, kích thöôùc khoaûng caùch truïc vaø kích
thöôùc bao thì moät baûn veõ chi tieát phaûi coù ñaày ñuû taát caùc caùc kích thöôùc moät
caùch chi tieát nhö teân goïi sao cho ngöôøi khaùc khi ñoïc baûn veõ coù theå veõ laïi
ñöôïc hay coù theå caét phoâi ñöôïc treân kim loaïi. Ngoaøi ra, caùc kích thöôùc quan
troïng thöôøng laø kích thöôùc tham gia laép raùp trong baûn veõ laép caàn phaûi coù dung
sai cuï theå. Ví duï, moái laép truï trôn trong baûn veõ laép ghi thì khi veõ baûnveõ chi tieát loã ta phaûi tra dung sai cho kích thöôùc loã 30H8 trong soå tay coâng
ngheä cheá taïo maùy vaø ghi 300,08. 0,08 laø vuøng dung sai cuûa loã 30H8.
2- Ñoä nhaùm beà maët (Roughness)
Ñeå cheá taïo moät chi tieát khoâng phaûi chæ coù kích thöôùc laø ñuû maø coøn caàn
phaûi coù ñoä nhaùm beà maët. Ñoä nhaùm beà maët ñöôïc choïn döïa treân:
– Cheá ñoä laøm vieäc: ñoä nhaün boùng caøng cao (caøng boùng) thì ma saùt caøng
giaûm neân beà maët caùc oå tröôït khôùp tònh tieán ñoä nhaün boùng phaûi caøng cao.
– Ñoä chính xaùc: ñoaïn truïc hay loã coù caáp chính xaùc veà kích thöôùc caøng
cao thì töông öùng vôùi ñoä nhaùm caøng cao. Ví duï, beà maët truï laép oå bi, laép voøng
phôùt (tieáng Phaùp: Feurtre) thì yeâu caàu ñoä nhaùm phaûi cao.
Tuy nhieân ñoä nhaün boùng caøng cao thì giaù thaønh saûn phaåm caøng lôùn vì
phaûi qua nhieàu coâng ñoaïn gia coâng tinh nhö maøi, laên eùp toán keùm. Do vaäy vieäc
choïn ñoä nhaùm phuø hôïp phaûi coù tính hôïp lyù, tính coâng ngheä vaø phaûi phuø hôïp
tình trang coâng ngheä thöïc söï.- 25
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍKyù hieäu vaø caùc caáp ñoä nhaùm thöôøng duøng:
Kyù hieäâu: coù ba kyù hieäu ñoä nhaùm ñi keøm vôùi giaù trò ñöôïc ghi phía treân,
muõi nhoïn chæ thaúng goùc vaøo beà maët gia coâng neân kyù hieäu vaø trò ñoä nhaùm coù
theå xoay chuyeån phuï thuoäc beà maët chæ ñònh.Hình 1.4 Caùc kyù hieäu ñoä nhaùm beà maët
Kyù hieäu laø hình aûnh cuûa chöõ r, kyù töï ñaàu tieân cuûa töø roughness
Giaù trò ñoä nhaùm: Ñöôïc ghi phía treân kyù hieäu vaø baét ñaàu baèng kyù töï R
(Roughness) vaø coù möùc ñoä nhaùm laø:
Rz: sai soá trong 5 ñieåm daønh cho beà maët thoâ hoaëc baùn tinh (tieän, phay…)
hoaëc sieâu tinh (baûn veõ Vieät Nam khoâng duøng möùc sieâu tinh).
Ra: ñoä nhaáp nhoâ trung bình (average) daønh cho beà maët tinh qua maøi,
doa
Trong caùc quy ñònh tieâu chuaån cuûa TCVN thì coù raát nhieàu daõy giaù trò,
nhöng thöïc teá caùc xöôûng cô khí chæ thöôøng duøng caùc caáp ñoä nhaùm sau töø raát
thoâ ñeán raát tinh theo 8 trò phoå bieán nhö sau:
– RZ320: beà maët raát thoâ khoâng gia coâng, nhö beà maët theùp caùn, vaät ñuùc.
– RZ160: beà maët thoâ khoâng gia coâng cô, chæ laøm saïch sau khi ñuùc.
Thöôøng duøng khi coù ñaùnh saïch baèng cöôùc.
– RZ80: coù gia coâng cô nhöng raát thoâ, nhö baøo, phay thoâ, ít duøng.
– RZ40: beà maët gia coâng gia coâng baùn tính nhö tieän, phay baùn tinh raát
thöôøng duøng ñeå ghi ñoä nhaùm chung ôû goùc phaûi beân treân baûn veõ chi tieát.
– RZ20: Gia coâng tinh cao nhaát coù theå coù baèng dao theùp gioù, hôïp kim
cöùng baèng phöông phaùp tieän phay, baøo hay xoïc.
Keå töø sau RZ20, ta phaûi gia coâng tinh baèng phöông phaùp doa, maøi vaø
duøng trò chieàu cao nhaáp nhoâ trung bình Ra ñeå ñaùnh giaù:- 26
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ– Ra2,5: Maøi thoâ hay doa baèng tay
– Ra1,25: Maøi baùn tinh, doa maùy
– Ra0,625: Maøi tinh, doa, ñaùnh nhaùm tinh
3- Sai soá hình hoï c vaø vò trí töông quang
Sai soá hình hoïc: laø sai soá cuûa chính baûn thaân beà maët ñoù, thöôøng laø duøng
cho caùc beà maët thoâ. Taát caû ñôn vò ñeàu tính baèng mm. Sai soá hình hoïc bao goàm:
– Ñoä khoâng troøn hay ñoä oval: coù kyù hieäu vôùi muõi teân chæ vaøo beà maët truï
caàn chæ ñònh ñoä oval toái ña 2,5mm. Ví duï, coù theå duøng ñoàng
hoà so (Phaùp: Comparateur Anh: Dial Indicator) ñeå kieåm tra
ñoä oval, hoaëc thoâ hôn coù theå duøng thöôùc caëp ño tìm hieäu
ñöôøng kính lôùn nhaát vaø ñöôøng kính beù nhaát, ñoä oval chæ
duøng cho maët thoâ khoâng gia coâng nhö vaät ñuùc, reøn.
– Ñoä vaùt, ñoä doác (Taper): ví duï, kyù hieäu 1:100 thöôøng duøng cho maët
nghieâng vaø tính baèng tg cuûa goùc nghieâng, nhöng ñöôïc vieát vôùi daïng phaàn
traêm, ví duï 10:100 töùc tg goùc nghieâng laø 0,1 goùc nghieâng khoaûng 5o45’.
– Ñoä coân: ví duï kyù hieäu ∆ 5:100 ñeå chæ tg cuûa goùc coân ñöôïc vieát döôùi
daïng phaàn traêm ta coù Ñoä coân = = 2 laàn ñoä doác, ñoä coân thöôøng bieåudieãn cho beà maët coân thoâ hoaëc tinh.
Sai soá vò trí töông quan: laø sai soá so vôùi moät maët chuaån choïn tröôùc,
thöôøng ñaây laø chuaån gia coâng vaø ñöôïc choïn tröôùc baèng kyù hieäu chöõ A (neáu coù
nhieàu chuaån khaùc coù theå theân B, C) trong khung vuoâng vaø chæ vaøo beà maët,
ñöôøng taâm choïn chuaån baèng moät daáu delta.
Sai soá vò trí töông quan thöôøng raát ña
daïng vôùi caùc kyù hieäu cuøng daáu muõi teân chæ
vuoâng goùc vaøo beà maët caàn ghi sai soá töông
quan so vôùi maët chuaån. Ta coù theå keå moät soá
sai soá töông quan thöôøng gaëp trong cô khí nhö:
– Ñoä ñoàng taâm:
Trò 0,5 laø khoaûng caùch taâm cuûa beà maët chæ
ñònh so vôùi taâm chuaån kyù hieäu laø A.
Ñoä ñoàng taâm thöôøng duøng cho beà maët thoâ vaø
coù trò thöôøng lôùn hôn 0,5mm.- 27
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ– Ñoä ñaûo höôùng kính: laø hieäu soá baùn
kính lôùn nhaát vaø baùn kính beù nhaát cuûa beà maët
truï chæ ñònh; thöôøng duøng cho caùc vaät quay
nhö baùnh raêng, baùnh ñai so vôùi taâm hay maët
truï loã. Giaù trò ñoä ñaûo höôùng kính thöôøng ñöôïc
cho baèng 1/4 ñeán 1/2 dung sai ñöôøng kính vaø chæ ño cho caùc beà maët ñaõ gia
coâng tinh. Coù theå duøng ñoàng hoà so ñeå ño ñoä ñaûo höôùng kính khi ñaët ñaàu ño
vaøo chu vi maët truï caàn ño.
– Ñoä ñaûo maët ñaàu: coù cuøng kyù hieäu nhö ñoä ñaûo höôùng kính nhöng ñöôïc
ño doïc truïc vaø töïa vaøo maët ñaàu chi tieát quay duøng cho cacù beà maët ñaõ gia coâng
tinh vaø raát thöôøng duøng cho caùc vaät quay nhö baùnh raêng, baùnh ñai so vôùi taâm
hay maët truï loã. Giaù trò ñoä ñaûo maët ñaàu thöôøng cuõng ñöôïc cho baèng 1/4 ñeán 1/4
dung sai ñöôøng kính vaø chæ ño cho caùc beà maët gia coâng tinh. Cuõng coù theå duøng
ñoàng hoà so ñeå ño ñoä ñaûo maët ñaàu.
– Ñoä vuoâng goùc: giaù trò cuûa ñoä leäch so
vôùi phaùp tuyeán cuûa beà maët taïi ñieåm caàn ño
cho tính baèng mm treân 100mm chieàu daøi.
– Ñoä song song: giaù trò khoaûng caùch lôùn
nhaát vaø beù nhaát emax – emin cho tính baèng mm
treân 100mm chieàu daøi cuûa maët, ñöôøng chæ ñònh
vaø chuaån.
– Ñoä ñoái xöùng: laø sai leäch lôùn nhaát so
vôùi chuaån chæ ñònh A cuûa maët chæ ñònh treân
chieàu daøi 100mm doïc truïc ñoái xöùng A.
Thoâng thöôøng thì:
– Maët thoâ, khoâng gia coâng: duøng ñoä sai
leänh hình hoïc nhö ñoä khoâng ñoàng taâm vaø ñoä oval.
– Maët gia coâng tinh: duøng sai leäch vò trí töông quan maø ñoä ñaûo maët ñaàu
vaø ñoä ñaûo höôùng kính laø thöôøng duøng nhaát. Coøn ñoä coân thì duøng caû cho hai beà
maët ñeå thoâ vaø gia coâng tinh.
4- Tính chaát cô lyù : thöôøng ghi döôùi yeâu caàu kyõ thuaät. Tính chaát cô lyù beà
maët hay theå tích thöôøng xöû lyù baèng cô luyeän hay nhieät luyeän.
– Cô luyeän: thay ñoåi cô tính beà maët gia coâng, taêng beàn beà maët baèng caùc
bieän phaùp cô hoïc nhö phun bi, laên neùn, laên eùp rung… hieän chæ môùi ñöôïc nghieân- 28
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍcöùu chöa coù öùng duïng nhieàu neân ít gaëp trong caùc baûn veõ, neáu coù seõ ghi chuù
caùc ñaëc ñieåm cuûa noù.
– Nhieät luyeän: thay ñoåi cô tính vaät lieäu baèng caùch thay ñoåi nhieät ñoä ñun
noùng vaø laøm nguoäi theo moät quy trình kyõ thuaät nhaát ñònh, coù theå keå ñeán caùc
bieän phaùp sau:
Toâi ( Trui): laø bieän phaùp laøm cöùng vaät lieäu baèng caùch nung leân treân
nhieät ñoä tôùi haïn roài laøm nguoäi nhanh (nhieät ñoä tôùi haïn tìm ñöôïc baèng caùch tra
baûng giaûn ñoà Fe-C khi bieát thaønh phaàn carbon vaø caùc nguyeân toá quyù cuûa vaät
lieäu) toác ñoä laøm nguoäi cuõng phuï thuoäc vaät lieäu: Theùp carbon laøm nguoäi nhanh
trong nöôùc, theùp hôùp kim laøm nguoäi chaäm hôn trong daàu. Caàn ghi ñoä cöùng
(Hardness) sau khi toâi. Thöôøng toâi laø nguyeân coâng sau cuøng neáu chi tieát khoâng
qua maøi sau nhieät luyeän.
Coù ba ñôn vò ño ñoä cöùng:
– HB (Hardness of Brinelle): duøng cho caùc loaïi theùp cheá taïo maùy trong
cô khí do Brinelle ngöôøi Phaùp ñeà ra baèng caùch eùp vieân bi toâi cöùng treân beà maët
caàn ño. Dieän tích loõm caøng beù khi vaät ño caøng raén cöùng. Thöôøng theùp sau khi
toâi coù giaù trò HB töø 250 300.
– HR (Hardness of Rockwell): coù ba möùc ñoä khaùc nhau HRA, HRB,
HRC ño baèng caùch eùp muûi coân treân beà maët. HRC thöôøng chæ duøng cho duïng cuï
caét vì gia trò ñoä raén lôùn hôn HB raát nhieàu ví duï dao hôïp kim cöùng coù theå ñaït ñoä
cöùng töø 60 65 HRC, baûn veõ cô khí ít duøng ñoä cöùng HR.
– HV (Hardness of Vikel): eùp muõi kim cöông hình thaùp leân beà maët caàn
ño chæ duøng cho caùc vaät thaät cöùng nhö gang traéng, kim cöông.
UÛ (luoäc): laø bieän phaùp laøm meàm vaät lieäu baèng caùch nung leân treân
nhieät ñoä tôùi haïn roài laøm nguoäi chaäm ngoaøi khoâng khí hay chaäm hôn cuøng
nhieät ñoä nguoäi cuûa loø (nhieät ñoä tôùi haïn tìm ñöôïc baèng caùch tra baûng giaûn ñoà
Fe-C khi bieát thaønh phaàn carbon vaø caùc nguyeân toá quyù cuûa vaät lieäu) toác ñoä
laøm nguoäi cuõng phuï thuoäc vaät lieäu: Theùp carbon laøm nguoäi nhanh ngoaøi
khoâng khí, theùp hôïp kim laøm nguoäi chaäm hôn cuøng vôùi loø. UÛ hay luoäc thöôøng
duøng cho caùc vaät ñaõ toâi cöùng caàn laøm meàm ñeå gia coâng söûa chöõa laïi hoaëc laøm
giaûm tính doøn caùc vaät qua caùn nguoäi nhaèm taêng tính deûo, thöôøng luoäc ñöôïc
xem nhö lamø hö chi tieát.
Ram: laø bieän phaùp laøm dòu bôùt tính cöùng cuûa vaät lieäu sau khi toâi ñeå
choáng nöùt, taêng tính deûo baèng caùch nung leân döôùi nhieät ñoä tôùi haïn roài laøm- 29
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍnguoäi töø töø cuøng loø (nhieät ñoä tôùi haïn tìm ñöôïc baèng caùch tra baûng giaûn ñoà
Fe-C khi bieát thaønh phaàn carbon vaø caùc nguyeân toá quyù cuûa vaät lieäu) toác ñoä
laøm nguoäi cuõng phuï thuoäc vaät lieäu: Theùp carbon laøm nguoäi nhanh hôn theùp
hôïp kim.
Thöôøng hoùa: nhaèm giaûm öùng suaát dö chöùa trong chi tieát maùy hay phoâi
sau khi taïo ñeå traùnh daõn nôû, thöôøng ôû nöôùc ta khoâng nhieät luyeän gang nhöng
phaûi thöôøng hoùa phoâi gang tröôùc khi gia coâng neáu chi tieát caàn chính xaùc (ví
duï: block maùy, bargue segment…) vì neáu khoâng thöôøng hoùa tröôùc thì sau khi
gia coâng gang coù theå töï thanh ñoåi kích thöôùc vaø chæ oån ñònh sau khoaûng 1 naêm
trôøi. Coù hai bieän phaùp thöôøng hoùa:
– Thöôøng hoùa töï nhieân: ñeå phoâi gang trong kho hay ngoaøi trôøi khoaûng 1
naêm tröôùc khi ñem gia coâng cô.
– Thöôøng hoùa nhaân taïo: ta thaáy thöôøng hoùa töï nhieân khoâng hieän thöïc vì
phaûi chôø ñôïi laâu, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu saûn xuaát neân ngöôøi ta thöôøng
duøng thöôøng hoùa nhaân taïo cuõng töông töï nhö ram nhöng daønh cho phoâi gang,
chöa töøng qua toâi. Cuõng coù theå thöôøng hoùa theùp tröôùc khi gia coâng.
Noùi chung nhieät luyeän thì toán keùm taêng giaù thaønh saûn phaåm vaø sinh ra
nhieàu pheá phaåm. Caàn coù nhieàu kinh nghieäm, thieát bò neân nöôùc ta thöôøng ít
duøng tröø tröôøng hôïp cheá taïo thay theá hay söûa chöõa.
5- Vaät lieäu vaø soá löôï ng
Vaät lieäu vaø soá löôïng chi tieát gia coâng thöôøng phaûi ghi trong khung teân.
Soá löôïng chi tieát xaùc ñònh loaïi hình saûn suaát laø ñôn chieác, cheá thöû hay haøng
loaït nhoû lôùn hay haøng khoái, noù coù theå quyeát ñònh phöông phaùp gia coâng vaø
aûnh höôûng raát nhieàu ñeán giaù thaønh saûn phaåm. Moät soá vaät lieäu vôùi teân chuaån
thöôøng duøng trong caùc baûn veõ kyõ thuaät nhö sau:
Theùp carbon cheá taïo maùy: C30, C35, C45, C50
Theùp hôïp kim cheá taïo maùy: theùp Crom 40Cr, theùp mangan 45Mn, theùp
loø xo 40Si…
Theùp xaây döïng duøng laøm daøn, khung, voû maùy: CT3,CT4, CT5.
Gang xaùm: GX 15-32.
Gang caàu: GC.
Vaät lieäu phi kim loaïi nhö cao su, daï, amian…- 30
CAÙC LOAÏI BAÛN VEÕ CÔ KHÍ1.5 QUY ÑÒNH CHO BAÛN VEÕ KYÕ THUAÄT CÔ KHÍ TRONG TRÖÔØNG
BAÙCH KHOA
Hieän nay, TCVN chöa coù quy ñònh thoáng nhaát veà khung baûn veõ neân moãi
ngaønh, nhaø maùy coù quy ñònh rieâng. Trong phaïm vi moân hoïc Veõ kyõ thuaät cô khí
taïi Khoa Cô khí tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa, chuùng toâi ñöa ra moät maãu khung
teân cho giaáy A4 ñöùng coù ñoùng taäp (chuù yù theo TCVN khoâng cho pheùp A4
ngang) vaø A3 ñöùng hoaëc ngang ñeå coù tính thoáng nhaát duøng trong trong moân
hoïc, tieän cho baøi taäp veà nhaø vaø caùc kyø thi giöõa vaø cuoái hoïc kyø. Nhìn chung quy
ñònh khung teân naøy khoâng khaùc laém so vôùi caùc ngaønh khaùc.1.5.1 Tieâu chuaån khung baûn veõ laép raùp
(Chæ daønh cho caùc baøi taäp veõ cô khí treân giaáy A4 trong khoa)
ADSENSE
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2363 lượt tải
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn :
Đồng ý
*Tên bộ sưu tập
Mô Tả :
*Từ Khóa:
Tạo mới
Báo xấu
YOMEDIA
Đang giải quyết và xử lý …
Login thành công!
AMBIENT
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Điện lạnh bách khoa
