Phân tích Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất – THPT Lê Hồng Phong

Đề bài: Phân tích một số câu Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.

Dưới đây đọc xin gửi tới bạn đọc 1 số ít bài mẫu nghiên cứu và phân tích hay nhất về những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất : Nhân dân ta có thói quen vận dụng tục ngữ vào lời nói và việc làm trong đời sống để làm cho lời nói thêm hay, thêm sinh động. Sau đây là 1 số ít câu tục ngữ đúc rút những nhận xét về những hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên và nêu lên kinh nghiệm quý giá trong lao động sản xuất :

Những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất lớp 7 đã học

1. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

Bạn đang xem : Phân tích Tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất
2. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa .
3. Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ .
4. Tháng bảy kiến bò chỉ lo lại lụt .
5. Tấc đất, tấc vàng .
6. Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền .
7. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống .
8. Nhất thì, nhì thục .
Đây chỉ là 1 số ít câu được lựa chọn từ kho tàng tục ngữ vô tận. Qua những câu tục ngữ này, tất cả chúng ta trong bước đầu làm quen với kinh nghiệm phong phú và đa dạng, đồng thời học cách nói ngắn gọn, có vần có điệu, dễ nhớ, dễ thuộc của người xưa .
Tám câu tục ngữ nêu trên thuộc hai nhóm với hai nội dung có quen hệ ngặt nghèo với nhau. Các hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên như mưa, nắng, bão, lụt … chi phối trực tiếp đến việc trồng trọt, chăn nuôi của nhà nông. Bốn câu đầu nói về vạn vật thiên nhiên, bốn câu sau nói về lao động sản xuất .

Giải đáp tóm tắt những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất lớp 7

Câu tục ngữ 1: Đây là kinh nghiệm về đặc điểm thời tiết các mùa trong năm:

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng ,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối .
Nghĩa đen của câu tục ngữ này là : tháng năm ( Âm lịch ), thì đêm ngắn, ngày dài, tháng mười thì đêm dài, ngày ngắn. Cách nói cường điệu có công dụng nhấn mạnh vấn đề đặc thù ấy : chưa nằm đã sáng, chưa cười đã tối. Phép đối xứng giữa hai vế câu làm điển hình nổi bật sự trái ngược trong đặc thù của đêm mùa hạ và ngày mùa đông .
Có thể vận dụng nội dung của câu tục ngữ này vào chuyện giám sát, sắp xếp việc làm hoặc giữ gìn sức khỏe thể chất trong mùa hè và mùa đông .

Câu tục ngữ 2: Là nhận xét và kinh nghiệm phán đoán nắng mưa:

Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa .
Câu này có hai vế đối xứng, nhấn mạnh vấn đề ý : Sự độc lạ về tỷ lệ sao trên khung trời đêm trước sẽ dẫn đến sự độc lạ về hiện tượng kỳ lạ mưa, nắng trong những ngày sau đó .
Vế Mau sao thì nắng : Mau có nghĩa là dày, nhiều. Đêm nhiều sao thì hôm sau trời nắng .
Vế vắng sao thì mưa : vắng có nghĩa là ít, thưa … Đêm ít sao thì ngày hôm sau trời sẽ mưa .
Nghĩa cả câu : Đêm trước nhiều sao báo hiệu ngày hôm sau sẽ nắng. Đêm trước ít sao báo hiệu ngày hôm sau sẽ mưa .
Kinh nghiệm này được đúc rút từ hiện tượng kỳ lạ trông sao đoán thời tiết đã có từ lâu của nông dân ta và nó đã được vận dụng liên tục trong sản xuất nông nghiệp và trong hoạt động và sinh hoạt. Nắm được thời tiết ( mưa, nắng ) để dữ thế chủ động sắp xếp việc làm. Vì những phán đoán về hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên phần nhiều dựa trên kinh nghiệm cho nên vì thế không phải khi nào cũng đúng .

Câu tục ngữ 3: Là kinh nghiệm về hiện tượng thời tiết trước khi có bão:

Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ .
Ráng là màu vàng xuộm của mây do mặt trời chiếu vào. Ráng mỡ gà thường Open ở phía chân trời trước khi có giông bão. Nó như điềm báo trước để con người biết mà lo chống giữ nhà cửa cho chắc như đinh nhằm mục đích giảm bớt tai hại ghê gớm do bão gây ra .
Câu tục ngữ này đã lược bỏ một số ít thành phần để thành câu rút gọn, nhấn mạnh vấn đề vào nội dung chính để mọi người dễ nhớ .
Dân gian không chỉ dựa vào hiện tượng kỳ lạ ráng mỡ gà mà còn dựa vào hiện tượng kỳ lạ chuồn chuồn bay để đoán bão. Câu tục ngữ : Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão cũng đúc rút kinh nghiệm này .
Hiện nay, ngành khí tượng đã có nhiều phương tiện đi lại khoa học hiện đại để dự báo bão khá đúng mực nhưng những kinh nghiệm dân gian vẫn còn công dụng .

Câu tục ngữ 4: Là kinh nghiệm về hiện tượng thời tiết trước khi có lụt:

Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt .
Cứ đến tháng bảy ( Âm lịch ) mà kiến rời khỏi tổ từng đàn lớn, kéo nhau từ chỗ đất thấp lên chỗ đất cao thì nhất định thể nào cũng xảy ra lụt lội .
Ở nước ta, mùa lũ thường xảy ra vào tháng tám nhưng có năm lê dài sang cả tháng chín, tháng mười. Từ thực tiễn quan sát được nhiều lần, nhân dân tổng kết thành quy luật. Kiến là loại côn trùng nhỏ rất nhạy cảm với những biến hóa của khí hậu, thời tiết. Khi trời sắp có những đợt mưa to lê dài, những loại kiến từ trong tổ kéo ra đàn đàn lũ lũ, di chuyền chỗ ở lên cao để tránh bị ngập nước và để bảo tồn nòi giống .
Câu tục ngữ này chứng tỏ người xưa quan sát tỉ mỉ những bộc lộ nhỏ nhất trong quốc tế tự nhiên, từ đó rút ra những nhận xét đúng mực, lâu dần thành kinh nghiệm. Kinh nghiệm này nhắc nhở mọi người phải sẵn sàng chuẩn bị phòng chống lũ lụt sau tháng bảy Âm lịch .

Câu tục ngữ 5: Là nhận xét của nông dân về giá trị của đất đai:

Tấc đất, tấc vàng .
Hình thức câu tục ngữ này được rút gọn tối đa chỉ có bốn tiếng chia thành hai vế đối xứng rất dễ hiểu, dễ nhớ. Nội dung của nó nêu bật giá trị của đất đai canh tác .
Tấc là đơn vị chức năng thống kê giám sát cũ trong dân gian bằng 1/10 thước. Đất là đất đai trồng trọt chăn nuôi. Tấc đất : mảnh đất rất nhỏ. Vàng là sắt kẽm kim loại quý thường được cân đo bằng cân tiểu li, hiếm khi đo bằng tấc thước. Tấc vàng chỉ lượng vàng lớn, quý giá vô cùng. Câu tục ngữ đã lấy cái có giá trị rất nhỏ ( tấc đất ) để so sánh với cái có giá trị rất lớn ( tấc vàng ) để khẳng định chắc chắn giá trị của đất đai so với nhà nông. Nghĩa của cả câu là : một mảnh đất nhỏ bằng một lượng vàng lớn. Đất cũng quý giá như vàng, có khi còn quý hơn vàng .
Đất quý giá vì đất nuôi sống con người. Con người phải đổ bao mồ hôi, xương máu mới có được đất đai. Đất là một loại “ vàng ” đặc biệt quan trọng có năng lực sinh sôi vô tận. Vàng thật dù nhiều đến đâu nhưng ngồi không ăn mãi cũng hết ( Miệng ăn núi lở ), còn chất vàng của đất đai khai thác hết thế hệ này sang thế hệ khác, mãi mãi không khi nào vơi cạn .
Vì thế con người cần sử dụng đất đai sao cho có hiệu suất cao nhất .
Người ta hoàn toàn có thể sử dụng câu tục ngữ này trong nhiều trường hợp. Chẳng hạn như : để phê phán hiện tượng kỳ lạ tiêu tốn lãng phí đất ; để đề cao giá trị của đất và biểu lộ sự gắn bó yêu quý đất đai của người nông dân .

Câu tục ngữ 6: Là nhận xét và kinh nghiệm về hiệu quả của các hình thức chăn nuôi, trồng trọt:

Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền .
Chuyển câu tục ngữ này từ tiếng Hán Việt sang tiếng Việt thì nó có nghĩa là : thứ nhất nuôi cá, thứ nhì làm vườn, thứ ba làm ruộng. Thứ tự nhất, nhị, tam cũng là thứ tự quyền lợi của những nghề nuôi cá, làm vườn, trồng lúa mang lại cho người nông dân .
Trong những nghề kể trên, đem lại nhiều quyền lợi nhất là nuôi cá ( canh trì ), tiếp theo là nghề làm vườn ( canh viên ), sau đó là làm ruộng ( canh điền ) .
Bài học rút ra từ câu tục ngữ trên là : Muốn làm giàu, cần phải tăng trưởng nuôi trồng thủy hải sản. Trong trong thực tiễn, bài học kinh nghiệm này đã được vận dụng triệt để. Nghề nuôi tôm, cá ở nước ta ngày càng được góp vốn đầu tư tăng trưởng, thu doanh thu lớn gấp nhiều lần trồng lúa .
Nhưng không phải thứ tự trong câu tục ngữ vận dụng nơi nào cũng đúng mà chúng nhờ vào vào đặc thù địa lí tự nhiên của từng vùng. Ở vùng nào có đặc thù địa lí đa dạng và phong phú thì cách sắp xếp theo trật tự đó là hợp lý nhưng so với những nơi chỉ thuận tiện cho một nghề tăng trưởng, ví dụ điển hình nghề làm vườn hay làm ruộng, thì yếu tố lại không như vậy. Nói tóm lại, con người phải linh động, phát minh sáng tạo trong việc làm để tạo ra nhiều của cải vật chất nhằm mục đích nâng cao chất lượng đời sống .

Câu tục ngữ 7: Nội dung câu này khẳng định tầm quan trọng của các yếu tố cần thiết của nghề trồng lúa:

Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống .
Phép liệt kê có công dụng vừa nêu rõ thứ tự, vừa nhấn mạnh vấn đề vai trò của từng yếu tố. Các chữ nhất, nhị, tam, tứ có nghĩa là : thứ nhất, thứ hai, thứ ba, thứ tư. Nghĩa cả câu là : Thứ nhất là nước, thứ hai là phân, thứ ba là siêng năng, thứ tư là giống. Kinh nghiệm này được đúc rút từ nghề trồng lúa nước là phải bảo vệ đủ bốn yếu tố : nước, phân, cần, giống, trong đó yếu tố quan trọng số 1 là nước. Nước có đủ thì lúa mới tốt, mùa màng mới bội thu .

Câu tục ngữ trên giúp người nông dân thấy được tầm quan trọng của từng yếu tố cũng như mối quan hệ chặt chẽ giữa các yếu tố đối với nhau. Bài học kinh nghiệm này rất có ích đối với một đất nước phần lớn dân số sống bằng nghề nông. Nông dân ta còn nhấn mạnh: Một lượt tát, một bát cơm. Người đẹp vì lụa, lúa tốt vì phân. Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn…

Câu tục ngữ 8: Là kinh nghiệm trong việc trồng lúa nói riêng và trồng trọt các loại cây khác nói chung:

Nhất thì, nhì thục .
Hình thức câu tục ngữ này đặc biệt quan trọng ở chỗ nó được rút gọn tối đa và chia làm 2 vế đối xứng. Nội dung nhấn mạnh vấn đề hai yếu tố thì và thục. Thì : là thời vụ. Thục : là đất canh tác tương thích với từng loại cây. Nội dung câu tục ngữ này chứng minh và khẳng định trong trồng trọt, quan trọng nhất là thời vụ ( thời tiết ), thứ hai là đất canh tác .
Kinh nghiệm này đã đi sâu vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp ở nước ta. Nghề trồng lúa nhất thiết phải gieo cấy đúng thời vụ và sau mỗi vụ thu hoạch phải tập trung chuyên sâu tái tạo đất để chuẩn bị sẵn sàng tốt cho vụ sau. Có như vậy thì công sức lao động khó khăn vất vả của người nông dân mới được đền bù xứng danh bằng những mùa lúa bội thu .
Qua những câu tục ngữ trên, ta hoàn toàn có thể rút ra đặc thù chung về mặt hình thức của tất cả chúng ta là ngắn gọn, thường dùng phép đối, có vần điệu uyển chuyển nên dễ đọc dễ nhớ. Có những câu không hề thu gọn được hơn nữa ( Ví dụ : Tấc đất, tấc vàng ). Tuy hình thức tục ngữ ngắn gọn nhưng nội dung của nó cô đọng và hàm súc .
Các hình ảnh trong tục ngữ thường đơn cử và sinh động. Người xưa hay sử dụng cách nói thậm xưng để chứng minh và khẳng định nội dung cần biểu lộ. Ví dụ : Chưa nằm đã sáng ; chưa cười đã tối ; tấc đất ; tấc vàng … Do vậy mà sức thuyết phục của tục ngữ cao hơn .
Những kinh nghiệm đúc rút từ những hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên và trong lao động sản xuất cho thấy từ ngàn xưa, nông dân ta đã có năng lực trồng trọt và chăn nuôi giỏi. Dựa trên cơ sở trong thực tiễn, họ đã đưa ra những nhận xét đúng chuẩn về một số ít hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên có tương quan trực tiếp đến lao động sản xuất. Từ đó, dữ thế chủ động trong sắp xếp việc làm của mình. Những kinh nghiệm quý báu nêu trên có ý nghĩa thực tiễn lâu bền hơn trong nghề nông. Ngày nay, kinh nghiệm trong thực tiễn tích hợp với những thành quả khoa học, kĩ thuật tiên tiến và phát triển đã mang lại nhiều quyền lợi to lớn cho nông dân và góp thêm phần đưa nước ta vào list một trong những nước số 1 về xuất khẩu gạo trên quốc tế .

Văn mẫu hay nhất giải thích Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất lớp 7

Bài mẫu 1

Người Việt ta xưa kia không chỉ biết làm lụng siêng năng mà còn biết đúc rút những kinh nghiệm của mình bằng những câu tục ngữ ngắn gọn dễ hiểu. Những câu tục ngữ ấy được truyền từ đời này sang đời khác và lưu truyền cho tới tận ngày này. Trong đó, tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất là chùm tục ngữ dồi dào về số lượng và phong phú về nội dung
Trước hết là những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên. Ông cha ta đã mất nhiều đời sinh sống quan sát để đúc rút ra những kinh nghiệm dự báo về hiện tượng kỳ lạ của vạn vật thiên nhiên và thời tiết. Khi ấy tất cả chúng ta không có những kĩ thuật hiện đại để hoàn toàn có thể dự báo được những hiện tượng kỳ lạ của vạn vật thiên nhiên nhưng bằng con mắt tỉ mỉ và óc quan sát khoa học ông cha ta đã đúc rút được những kinh nghiệm khi quan sát vạn vật thiên nhiên như :
Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
Cơn đằng Đông, vừa trông vừa chạy
Cơn đằng Nam, vừa làm vừa chơi
Cơn đằng Bắc, đổ thóc ra phơi
Cơn đằng Tây, mưa ngu bão ngáo
Những câu tục ngữ trên cho thấy, khi chớp đằng đông nhay nháy mà gà cất tiếng gáy thì khi ấy trời sẽ có mưa. Mỗi khi Open cơn mưa đằng Đông thì phải vừa trông vừa chạy, cơn mưa đằng Nam thì mưa sẽ đến chậm hơn thì hoàn toàn có thể làm từ tốn còn cơn đằng Bắc thì sẽ không có mưa, cơn đằng Tây thì mưa và bão. Hay những câu nói về thời hạn của tự nhiên như : “ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng / Ngày tháng mười chưa cười đã tối ” …
Bên cạnh những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên là những câu tục ngữ về lao động sản xuất. Ông cha ta đã đúc rút được kinh nghiệm như : “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống ” hay “ Nhất thì, nhì thục ”, “ chắc rễ bền cây ”, “ Con trâu là đầu cơ nghiệp ” … Nước ta vốn là nền nông nghiệp lúa nước do đó do đó những câu tục ngữ đều xoay quanh việc làm ấy. Trong việc trồng lúa thì yếu tố quan trọng nhất không phải là giống mà là nước sau đó đến phân và sự chăm nom của con người. Con trâu được coi là một gia tài quý giá của con người Việt cổ, không có trâu thì không hề thao tác được .
Tóm lại qua đây ta hoàn toàn có thể thấy được kinh nghiệm của cha ông ta trong việc nhìn hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất. Từ những kinh nghiệm ấy tất cả chúng ta hoàn toàn có thể biết được những việc phải làm để nâng cao hiệu suất trong trồng lúa và đoán được hiện tượng kỳ lạ vạn vật thiên nhiên đơn thuần .

Bài mẫu 2

Trong kho tàng văn học dân gian Nước Ta, tục ngữ chiếm một vị trí quan trọng và có số lượng khá lớn. Nó được ví là kho tàng của kinh nghiệm và trí tuệ dân gian. Khác với ca dao – dân ca thiên về biểu lộ tình cảm con người, tục ngữ mang tính trí tuệ, triết lí. Những triết lí, trí tuệ trong tục ngữ bắt rễ từ đời sống sinh động đa dạng chủng loại nên nội dung cũng như hình thức của tục ngữ không khô khan mà nó vẫn như cây đời xanh tươi .
Tục ngữ Nước Ta có rất nhiều chủ đề. Trong đó điển hình nổi bật là những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên, lao động sản xuất, về con người và xã hội .

1. Những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Đọc lướt qua một lần chùm tục ngữ – tám câu – mà sách giáo khoa trình làng, tất cả chúng ta thấy : về hình thức, tục ngữ là một câu nói, diễn đạt một ý toàn vẹn, biểu lộ một nhận xét, một phán đoán, đúc rút một quy luật nào đó. Tục ngữ rất ngắn gọn, có câu chỉ bốn âm tiết ( như Tấc đất, tấc vàng ). Kết cấu tiếng và âm trong tục ngữ vững chắc, có hình ảnh, nhịp điệu, dễ nhớ và dễ lưu truyền ( ví dụ Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa ; Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống, … ). Đa số tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao động sản xuất chỉ có nghĩa đen, nghĩa đơn cử trực tiếp gắn với hiện tượng kỳ lạ mà nó phản ánh. Tuy vậy, vẫn có một vài câu ngoài nghĩa đen còn có nghĩa bóng, nghĩa gián tiếp, ví ngầm, hình tượng. Nhân dân ta sáng tác tục ngữ để làm gì ? Tục ngữ dược nhân dân sử dụng vào mọi hoạt động giải trí đời sống để nhìn nhận, ứng xử, thực hành thực tế và để cho lời nói thêm hay, thêm sinh động, sâu sác, gây ấn tượng so với người nghe. Với tám câu tục ngữ trong bài, ta hoàn toàn có thể chia làm hai nhóm :
Nhóm 1 : Câu 1,2, 3, 4 là những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên, nêu kinh nghiệm nhận xét, dự báo thời tiết .
Nhóm 2 : Các câu 5, 6, 7, 8 là những câu tục ngữ nói về lao động sản xuất, đúc rút những kinh nghiệm cấy trổng, chăn nụồi nhằm mục đích đem lại ấm no, niềm hạnh phúc cho con người .
Tuy là những kinh nghiệm mang tính dân gian, nhưng hầu hết những câu tục ngữ về vạn vật thiên nhiên đều dựa trên những quy luật hoạt động của toàn cầu, của gió, của nắng, mưa, không khí và sự hoạt động giải trí của cồn trùng, chim muông, cây cối. Do đó về cơ bản, những thông tin dự báo thời tiết trong tục ngữ khá đúng chuẩn. Chẳng hạn như câu tục ngữ :
Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt .
Ở nước ta, mùa lũ thường mở màn từ tháng sáu, lê dài sang cả tháng bảy ( âm lịch ). Từ sự quan sát thực tiễn, nhân dân ta tổng kết quy luật : kiến bò nhiều vào tháng bảy là điềm báo sắp mưa to, gió lớn, lũ lụt. Tại sao khi “ kiến bò ” lại có “ lũ lụt ” ? Vì loài kiến rất nhạy cảm với những đổi khác thời tiết nhờ khung hình có những tế bào chuyên biệt. Khi sắp có mưa to, lê dài, khí hậu khí ẩm, kiến từ trong tổ cũ, nhất là những tổ ở thấp, kéo hàng đàn dài bò đi tránh mưa, làm tổ mới ở nơi bảo đảm an toàn. Lũ lụt là một thiên tai liên tục xảy ra ở nước ta. Vì vậy, nhân dân ta tiếp tục có ý thức quan sát mọi biến thái của thời tiết, mọi đổi khác của muôn loài – kể từ những con vật bé nhất như con kiến, để dữ thế chủ động phòng chống lũ lụt. Tục ngữ Dự kiến thời tiết của Nước Ta tất cả chúng ta vô cùng nhiều mẫu mã. Câu tục ngữ trên dùng cách nói chân phương, tả thực. Có nhiều câu dùng từ ngữ cường điệu : Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng – Ngày tháng mười cliưa cười đã tối, hoặc dùng vần điệu của thơ lục bát Chuồn chuồn bay thấp thì mưa – Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm … khá mê hoặc .
Tục ngữ về lao động sản xuất, trước hết là sản xuất nông nghiệp, cũng có nhiều điều mê hoặc khác. Ví dụ : Tấc đất, tấc vàng là câu nói ngắn gọn, cô đúc, được cấu trúc theo cách so sánh và cường điệu, nhấn mạnh vấn đề. Tấc đất là mảnh đất rất nhỏ, theo cách tính diện tích quy hoạnh rất lâu rồi chi rộng khoảng chừng 2,4 mét vuông ( Bắc Bộ ), hay 3,3 mét vuông ( Trung Bộ ). Vàng là sắt kẽm kim loại quý, thường dược đo bằng cân tiểu li, hiếm khi do bằng tấc, bằng thước. Tấc vàng là một lượng vàng lớn, quý giá vô cùng. Câu tục ngữ lấy cái rất nhỏ ( tấc đất ) tính ngang bằng với cái rất lớn ( tấc vàng ). Theo lẽ thường, con người thường coi rẻ đất, coi trọng vàng. Dùng cách nói Tấc đất, tấc vàng, nhân dân ta nhấn mạnh vấn đề giá trị của đất. Vì sao ? Vì đất là nơi ta ở, nơi ta sản xuất. Qua bàn tay và trí tuệ, niềm tin lao động, từ một mảnh đất cỏn con, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể làm ra lúa, gạo, làm ra của cải, đem lại đời sống ấm no. Do đó, đất chính là vàng, một loại vàng sinh sôi, tăng trưởng. Người có vàng, ăn mãi rồi cũng hết ( miệng ăn núi lở ). Còn vàng trong đất thì khai thác mãi không cạn. Câu tục ngữ ấy vừa phê phán ai đó để tiêu tốn lãng phí đất đai, không chịu chịu khó lao động, sản xuất, vừa đề cao giá trị của đất đai, nhất là đất ở những vùng được vạn vật thiên nhiên khuyến mại về thời tiết, địa hình và độ phì nhiêu, dễ trồng trọt, làm ăn .
Cùng với cách nhìn nhận, nhìn nhận giá trị của đất, cha ông ta cũng đã đúc rút nhiều kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp bằng những câu tục ngữ ngắn gọn, tựa như :
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống .
Đây là bốn khâu quan trọng trong quy trình làm ra cây lúa, hạt gạo trên đồng ruộng Nước Ta. Theo cách nói trên, cha ông ta đã sắp xếp thứ tự quan trọng của bốn yếu tố, cũng hoàn toàn có thể gọi là bốn tiến trình kĩ thuật, bốn điều kiện kèm theo, nguyên do để sản xuất thắng lợi. Thứ nhất là “ ruộng phải có nước ”, nước nhiều và đủ. Thứ hai là “ ruộng phải bón phân ”, bón đúng thời vụ, bón đủ nhu yếu. Rồi tiếp đó phải chịu khó, chăm chí vun xới, làm cỏ, trừ sâu, theo dõi từng bước sinh trưởng của cây. Cuối cùng, việc thứ tư : cần coi trọng giống lúa, giống cây. Tất nhiên, trong khoa học nông nghiệp ngày này, thứ tự nhất, nhì, ba, tư đó không phải máy móc, khi nào cũng như thế, nơi nào cũng như thế … Song, quá trình bốn yếu tố nước, phân, cần, giống phải luôn vừa đủ, hài hòa ; là những kinh nghiệm quý báu giúp những kĩ sư nông nghiệp, những chiến sỹ trên đồng ruộng Nước Ta thời nay làm tốt trách nhiệm sản xuất lúa gạo, đem lại no ấm cho nhân dân ta, Tổ quốc ta .
Chỉ điểm qua vài câu tục ngữ rực rỡ như vậy, tất cả chúng ta cũng hiểu rằng : bằng lối nói ngắn gọn, có vần nhịp, giàu hình ảnh, những cân tục ngữ về vạn vật thiên nhiên và lao dộng sản xuất đã phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát những hiện tượng kỳ lạ thời tiết và trong sản xuất nông nghiệp. Những câu tục ngữ ấy là hài học thiết thực, là hành trang, “ túi khôn ” của nhân dân lao động, giúp cha ông ta xưa cũng như tất cả chúng ta ngày này Dự kiến thời tiết vù nâng cao hiệu suất lao động .

2. Những câu tục ngữ về con người và xã hội

Về thẩm mỹ và nghệ thuật, so với tám câu tục ngữ vạn vật thiên nhiên, lao động sản xuất, chùm tục ngữ chín câu về con người và xã hội sử dụng nhiều giải pháp mê hoặc hơn : so sánh nhiều cách ( Một mật người hằng mười mặt của, Học thầy không tày học bạn, Thương người như thể thương thân ) ; dùng ẩn dụ, đa nghĩa ( Đói cho sạch, rách nát cho thơm, Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ) ; dùng vần điệu lục bát nhẹ nhàng ( Một cây làm chẳng nên non – Ba cây chụm lại nên hòn núi cao ) ; … Bằng nhiều giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật sinh động như vậy, dưới hình thức những nhận xét, lời khuyên nhủ, cha ông ta đã truyền đạt rất nhiều bài học kinh nghiệm có ích về cách nhìn nhận con người, cách học, cách sống và ứng xử hằng ngày. Đấy là tấm lòng của người xưa, là cuốn giáo khoa giáo dục công dân đơn thuần mà thâm thúy so với học viên tất cả chúng ta. Đọc chín câu tục ngữ mà sách giáo khoa tuyển chọn, tất cả chúng ta thấy câu nào cũng hay, câu nào cũng dạy tất cả chúng ta bài học kinh nghiệm về đạo lí rất thiết thực .
Câu một, câu hai :
– Một mặt người bằng mười mặt của
– Cái răng, cái tóc là góc con người
dạy tất cả chúng ta coi trọng nhân cách và thân thể của mỗi con người .
Câu 3, 4, 5, 6 dạy tất cả chúng ta rèn luyện, tu dưỡng, học tập để trở thành người tốt, có ích cho đời .
Câu 7, 8, 9 dạy tất cả chúng ta cách ứng xử so với mọi người bằng tình thương, lòng ân huệ, tình đoàn kết, …
Trong số những lời khuyên dạy của chín câu tục ngữ ấy, so với học viên, có lẽ rằng câu 5, 6 là thiết thực nhất :
– Không thầy đố mày tạo ra sự .
– Học thầy không tày học bạn .
Hai câu tục ngữ ấy nói về hai đối tượng người tiêu dùng – thầy và bạn – mà người học viên hằng ngày đều cần phải chăm sóc và cư xử cho đúng mực. Do đó, chúng thường đi sông đôi với nhau, tạo thành một cặp hô ứng hòa giải, dạy tất cả chúng ta một bài học kinh nghiệm toàn vẹn. Câu thứ nhất Không thầy đố mày tạo ra sự thuộc loại câu hỏi tu từ, cấu trúc kiểu câu phủ định, thách đố. Tuy là câu thách đố, phủ định, nhưng người hỏi, người đố lại muốn chứng minh và khẳng định rằng : công lao dạy dỗ, giáo dục của thầy, cô giáo so với học viên là vô cùng to lớn. Thầy, cô dạy tất cả chúng ta về kỹ năng và kiến thức, rèn giũa cho ta về đạo đức, về cách sống, từ đó giúp ta trưởng thành nên người, làm ra sự nghiệp có ích cho bản thân, mái ấm gia đình và quốc gia. Nói gọn lại, mọi sự thành đạt, mọi thứ ta tạo ra sự trong hiện tại và sau này đều nhờ ở công sức của con người và tấm lòng của người thầy. Do đó, học viên đang học cũng như đã trưởng thành đểu phải kính trọng thầy, tìm thầy để học. Câu tục ngữ thứ hai Học thầy không tày học bạn được cấu trúc hai vế kiểu so sánh. Theo nghĩa gốc thì câu ấy nhấn mạnh vấn đề việc học tập, noi theo, làm theo bạn nhiều khi tốt hơn, thuận tiện và hiệu suất cao hơn học thầy. Điều đó không có ý hạ thấp việc “ học thầy ”, coi bạn quan trọng hơn thầy mà muốn nhấn mạnh vấn đề tới một đối tượng người dùng khác, khoanh vùng phạm vi khác, trong quy trình học hỏi, rèn luyện của con người. Với bạn hữu, ta thân thiện hơn, hoàn toàn có thể hỏi, hoàn toàn có thể học ở nhiều nơi, nhiều lúc và nhiều điều hơn so với học thầy. Đồng thời, bạn và ta cùng trang lứa, dễ cảm thông, hiểu biết nhau hơn. Bạn còn là hình ảnh tương đương của chính ta. Sự thành công xuất sắc, thất bại, nỗi niềm buồn vui của bạn, ta thuận tiện hiểu và cảm thông hơn. Câu tục ngữ khuyến khích, lan rộng ra đối tượng người tiêu dùng, khoanh vùng phạm vi và cách học hỏi, khuyên nhủ tất cả chúng ta về việc tìm bạn, kết bạn để học hỏi, giúp nhau cùng tân tiến .
Hai câu tục ngữ trên nói về hai đối tượng người tiêu dùng khác nhau, hai giải pháp khác nhau. Nhưng chúng đều nhấn mạnh vấn đề một nội dung là “ phải chăm học và biết cách học ”. Câu một vừa nhấn mạnh vấn đề công lao to lớn của thầy, vừa chú ý quan tâm việc học thầy. Câu thứ hai nói về tầm quan trọng của việc học bạn. Để cạnh nhau, mới thoáng qua, ta tưởng chúng xích míc nhau, nhưng thực ra chúng bổ trợ cho nhau. Người học viên khôn ngoan cần luôn ghi nhớ công ơn thầy, biết “ học thầy ” một cách tự giác, đồng thời biết quý trọng tin yêu bạn để “ học bạn ” một cách tiếp tục, mạnh dạn, thực sự cầu thị, không giấu dốt, cũng không kiêu ngạo. Càng suy ngẫm, tất cả chúng ta càng thấy cha ông ta đúc rút được một kinh nghiệm vô cùng quý báu, dạy ta một bài học kinh nghiệm, một phong thái sống vừa mang tính đạo lí truyền thống cuội nguồn vừa văn minh. Với những câu tục ngữ khác trong chùm tục ngữ về Con người vù xã hội, tất cả chúng ta cũng rút ra được nhiều điều hữu dụng tựa như .
Tục ngữ về con người và xã hội thường rất giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ, hàm súc, dùng từ, đặt câu khá linh động, ngắn gọn mà mang nhiều ý nghĩa. Những câu tục ngữ này luôn chú ý quan tâm tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có …
Một nhà điều tra và nghiên cứu văn học quốc tế đã nói : “ Tục ngữ có biết bao nhiêu là ý nghĩa, bao nhiêu hiện tượng kỳ lạ đa dạng chủng loại … và tổng thể bao nhiêu thứ đó được trồng trên một diện tích quy hoạnh ngôn từ nhỏ hẹp làm thế nào ”. Bác Hồ kính yêu của tất cả chúng ta cũng từng dạy : Mỗi tác phẩm văn học dân gian là một viên ngọc quý. Học truyện cổ dân gian ở lớp 6, học ca dao – dân ca trong Học kì I lớp 7, giờ đây được học tục ngữ, tất cả chúng ta vô cùng thú vị được ngắm nhìn biết bao viên ngọc quý lộng lẫy trên những diện tích quy hoạnh ngôn từ rộng, hẹp khác nhau, từ đó hiểu và thấm thìa biết bao điều quý giá về đời sống và cách sống, qua đấy tất cả chúng ta nỗ lực học thầy, học bạn, học người xưa, học người nay … để không ngừng văn minh …
Xem thêm : Soạn bài 18 SGK Ngữ văn lớp 7

Văn mẫu 7 phân tích một số câu Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất hay nhất với việc lí giải đầy đủ 8 câu tụ ngữ để giúp các em học sinh lớp 7 tham khảo.

Đăng bởi : trung học phổ thông Lê Hồng Phong
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo

Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Chuyện Vặt