Độc quyền bán, độc quyền thị trường, nhà độc quyền (monopoly, monopolist) là gì?
Các doanh nghiệp khác không hề gia nhập thị trường, tức hàng rào gia nhập nghiêm trọng đến mức không có doanh nghiệp mới nào hoàn toàn có thể gia nhập thị trường .
Trong mô hình tĩnh về thị trường độc quyền, nhà độc quyền ở vào vị thế có thể quyết định giá thị trường. Tuy nhiên, khác với nhà sản xuất cạnh tranh hoàn hảo, nhà độc quyền có đường doanh thu cận biên và. bình quân không giống nhau. Nhà độc quyền đứng trước đường cầu dốc xuống (D trong hình 26a) và vì vậy khi bán thêm sản lượng, anh ta phải bán vơi giá thấp hơn giá mà người mua sẵn sàng trả cho các đơn vị hàng hoá sản xuất trước đó. Nói cách khác, khi nhà độc quyền tăng sản lượng, nó phải giảm đơn giá sản phẩm. Cũng giống như các doanh nghiệp cạnh tranh hoàn hảo, mục tiêu của nhà độc quyền là tối đa hoá lợi nhuận và anh ta có đủ thông tin về chi phí và nhu cầu. Vì vậy, nhà độc quyền quyết định sản xuất một kết hợp sản lượng – giá cả làm cho chi phí cận biên và doanh thu cận biên bằng nhau. Hình 26b chỉ ra trạng thái cân bằng ngắn hạn của nhà độc quyền. Nhà độc quyền cung ứng Q, tại mức giá Pt. Tại mức giá cân bằng, nhà độc quyền thu được lợi nhuận trên mức bình thường. Khác với tình huống cạnh tranh hoàn hảo, trong đó có sự gia nhập không bị cản trở, hàng rào gia nhập trong thị trường độc quyền được giả định là lớn đến mức thị trường hoàn toàn đóng cửa đối với các nhà cung cấp mới. Các nguồn tực sản xuất không có cơ hội chuyển vào thị trường này và hậu quả là nhà độc quyền tiếp tục thu được lợi nhuận trên mức bình thường trong dài hạn cho đến khi có những thay đổi cơ bản trong điều kiện cung cầu. Lý thuyết về thị trường dự báo rằng, với điều kiện chi phí và nhu cầu giống hệt nhau, thị trường độc quyền dẫn tới giá cao hơn và sản lượng thấp hơn so với thị trường cạnh tranh hoàn hảo.
Trong mô hình tĩnh về thị trường độc quyền, giả định cơ bản là chi phí sản xuất tăng khi sản lượng tương đối thấp. Hàm ý của giả định này là các doanh nghiệp đạt tới trạng thái cân bằng ở quy mô hoạt động kinh doanh tương đối nhỏ so với thị trường. Tuy nhiên, bây giờ chúng ta giả định quá trình sản xuất trong một ngành được đặc trưng bời kinh tế quy mô đáng kể. Nghĩa là, các doanh nghiệp cá biệt có thể tiếp tục giảm đơn phí (chi phí đơn vị) bằng cách sản xuất lượng hàng lớn hơn. Chúng ta có thể minh hoạ điều này bằng cách giả định ràng một ngành cạnh tranh hoàn hảo bị nhà độc quyền thôn tính. Rõ ràng trong hoàn cành như vậy, chi phí không bị ảnh hưởng bởi quy mô kinh doanh. Hình 26c minh họa cho tình huống trong đó việc cắt giảm đơn phí do kinh tế quy mô (thu được nhờ việc chỉ có một doanh nghiệp duy nhất) tạo điều kiện làm tăng sản lượng lên mức cao hơn và giảm giá xuống mức thấp hơn thị trường cạnh tranh hoàn hảo ban đầu. Sự cắt giảm chi phí nhờ độc quyền hoá đẩy đường chi phí cận biên của nhà độc quyền (MCm) dịch chuyển sang phải đường cung ban đầu (Spr), cho nên sản lượng được sản xuất ra nhiều hơn íQn,) tại mức giá thấp hơn (Pj. Chúng ta tiếp tục giả định chi phí cận biên tăng trong một khoảng biến thiên nhất định của sản lượng. Theo thời gian, kỳ vọng này phát sinh từ quan điểm cho rằng tại một quy mô nào đó, kinh tế quy mô bị vắt kiệt và tính phi kinh tế quy mô bắt đầu phát huy tác dụng. Tính phi kinh tế quy mô thường gắn với những khó khăn về quản lý và năng lực điều hành tồn tại ở các tổ chức lớn, phức tạp. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy đường chi phí bình quân dài hạn (và đường MC) của nhiều ngành sử dụng nhiều tư bản có hình chữ L. Trong các ngành này, chính tổng mức cầu và tỷ phần của mỗi doanh nghiệp, chứ không phải những cân nhắc về chi phí hạn chế quy mô của nó. Do vậy, nó có thể tăng trưởng và đạt tới một mức sản lượng tối đa, sau đó không thể mở rộng sản xuất thêm nữa nếu không muốn giảm lợi nhuận hoặc chịu thua lỗ. Nhưng trong khi làm như vậy, nó có thể lớn đến mức có được sức mạnh để quyết định giá cả thị trường. Người ta không thể phủ nhận rằng nhà độc quyền có thể tiếp tục tăng sản lượng và giảm giá nếu nó không tìm cách tối đa hoá lợi nhuận. Song tình huống này không phải là kết quả của sự quay trở lại cấu trúc thị ưuờng cạnh tranh hoàn hảo. Điều xảy ra ở đây không phải là trong khi tìm kiếm địa vị tốt nhất để thu lợi nhuận, doanh nghiệp từ bỏ địa vị là một đối thủ cạnh tranh nhỏ nhoi. Nó không nhất thiết phải làm như vậy thông qua nỗ lực có hệ thống để chi phối thị trường. Ngược lại, chính điều kiện chi phí của thị trường đã cản trở sự tăng trưởng này. Trong những ngành như vậy, các doanh nghiệp nhỏ và vừa không thể sống sót được. Hơn nữa, nếu đơn phí thấp hơn khi sản lượng cao hơn, thì doanh nghiệp lớn là một thực thể hiệu quả hơn về mặt kỹ thuật.
Như vậy, khi tồn tại hiệu quả quy mô ở mức đáng kể, thì sự cạnh tranh nguyên tử (tức của các doanh nghiệp nhỏ) trở nên không khả thi về mặt kỹ thuật và không đáng mong muốn nếu xét trên giác độ hiệu quả. Khi chứng minh cho tính tối ưu của cạnh tranh, người ta đã ngầm phù định phương tiện phức tạp này.
Phương pháp nghiên cứu và phân tích tăng trưởng trên đây cũng bỏ lỡ những phương diện rộng của mạng lưới hệ thống thị trường. Theo 1 số ít nhà kinh tế tài chính nổi tiếng ( ví dụ Schempeter ), những trường hợp cải tổ can đảm và mạnh mẽ phúc lợi của người tiêu dùng hầu hết đều là hiệu quả của sự thay đổi công nghệ tiên tiến. Chính sự tăng trưởng của những nguồn lực, quy trình tăng trưởng kỹ thuật và mẫu sản phẩm mới trong dài hạn, chứ không phải những kiểm soát và điều chỉnh thời gian ngắn, tạo ra mức sản lượng tối đa thu được từ một đầu vào cố định và thắt chặt cho trước. Như vậy, những yếu tố của cạnh tranh đối đầu độc quyền đóng vai trò là tiền đề và người bảo vệ cho những nỗ lực thay đổi, canh tân. Các doanh nghiệp cạnh tranh đối đầu tuyệt vời chắc như đinh có động cơ sử dụng giải pháp, kỹ thuật sản xuất hiện có một cách có hiệu suất cao nhất, vì đây là điều kiện kèm theo thiết yếu cho sự sống còn của họ. Nhưng sự bất lực của họ trong việc đạt được doanh thu trên mức thông thường vừa hạn chế nguồn lực, vừa hạn chế động cơ tăng trưởng công nghệ tiên tiến mới của họ. Ngược lại, nhà độc quyền thuần túy kiếm được doanh thu trên mức thông thường có nhiều nguồn tài lực hơn để thôi thúc văn minh kỹ thuật, nhưng có động cơ yếu trong việc thay đổi do không có sự cạnh tranh đối đầu thực sự. Song tân tiến công nghệ tiên tiến là một phương tiện đi lại để cắt giảm ngân sách và tăng doanh thu dài hạn do có hàng rào cản trở sự gia nhập thị trường. Hơn nữa, bản thân sự hơn hẳn VC kỹ thuật cũng là một công cụ để nhà độc quyền chống lại sự gia nhập. Vì vậy, nhà độc quyền phải dựa vào văn minh công nghệ tiên tiến để duy trì vị thế duy nhất của mình .
Schumpeter là một trong những học giả biện hộ can đảm và mạnh mẽ nhất quan điểm cho rằng ngành bị chi phối bởi những yếu tố độc quyền hoàn toàn có thể sử dụng giải pháp sản xuất ưu việt hơn những ngành cạnh tranh đối đầu tuyệt đối. Khi so sánh thị trường độc quyền và thiểu quyền với thị ttường cạnh tranh đối đầu tuyệt vời bằng cách giả định công nghệ tiên tiến không đổi, không tính tới thực tiễn là sự thay đổi quá trình sản xuất và loại sản phẩm thường tập trung chuyên sâu vào những doanh nghiệp độc quyền và thiểu quyền lớn, người ta dã nhìn nhận quá thấp góp phần về mặt xã hội của những thị trường này. Hình 26 c minh họa cho vấn đề gây nhiều tranh cãi của Schumpeter. Thị trường cạnh tranh đối đầu sản xuất sản lượng Qp -, điểm có ngân sách cận biên thời gian ngắn bằng giá thành. Nếu ngành này được độc quyền hóa, người ta thường dự kiến Chi tiêu sẽ tăng lên Pm ) và sản lượng giảm xuống chỉ còn Qmì. Tuy nhiên, nếu nhà độc quyền trong ngành này ứng dụng công nghệ tiên tiến mới làm giảm ngân sách, hàng loạt đường ngân sách cận biên hoàn toàn có thể di dời xuống phía dưới và nhà độc quyền sản xuất lượng sản phẩm & hàng hóa nhiều hơn ( Ổm ) và bán với giá thấp hơn ( Pm ) so với ngành cạnh tranh đối đầu bắt đầu, mặc dầu nhà độc quyền khai thác hết sức mạnh thị trường của mình .
Dĩ nhiên, xã hội hoàn toàn có thể bị tổn thất ngay cả khi nhà độc quyền thay đổi. Những mối lợi do thay đổi mang lại hoàn toàn có thể không bang ngân sách do sự khai thác của nhà độc quyền gây ra .
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Tin tức
