Sóc Sơn – Wikipedia tiếng Việt

Sóc Sơn là một huyện nằm ở phía bắc thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Huyện được đặt tên theo núi Sóc là một ngọn núi quan trọng trong văn hóa truyền thống người Việt nằm trên địa phận huyện .

Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Vị trí huyện Sóc Sơn (màu hồng trên cùng) trên bản đồ Hà Nội
Huyện Sóc Sơn nằm ở phía bắc của TP. hà Nội Thành Phố Hà Nội, cách TT thành phố khoảng chừng 25 km về phía bắc, có địa giới hành chính giáp ranh với nhiều tỉnh lân cận :

Dân số năm 2020 là 357.652 người. 3,2% dân số theo đạo Thiên Chúa.

Địa bàn huyện Sóc Sơn nằm trong khoảng chừng tọa độ từ 21 ° 10 ‘ 45 ‘ ‘ B ( trên sông Cà Lồ ( thuộc thôn Yên Phú, xã Xuân Thu ) đến 21 ° 23 ‘ 10 ‘ ‘ B ở ngòi nước Cầu Trên ( thuộc thôn Đô Lương, xã Bắc Sơn ) và từ 105 ° 43 ‘ 20 ” Đ trên sông Cà Lồ gần cánh đồng Lò ( xã Tân Dân ) đến 105 ° 56 ‘ 15 ‘ ‘ Đ trên sông Cầu ( thuộc thôn Đông Đoài, xã Việt Long ). [ 4 ]

Đặc điểm tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Địa hình có tính phân bậc khá rõ nét và đổi khác theo hướng thấp dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam, có 3 loại địa hình chính : đồi núi, gò đồi thấp và đồng bằng .

Địa hình đồi núi :[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là đầu mút phía Đông Nam của dãy Tam Đảo, có độ cao tuyệt đối từ 50-462 m. Vùng này chiếm diện tích quy hoạnh khoảng chừng 104 km2, phân bổ hầu hết ở những xã phía Bắc và Tây Bắc của huyện. Vùng đồi núi gồm có 2 ngọn núi chính là núi Sóc và núi Hàm Lợn. Điểm cao nhất của huyện là đỉnh Hàm Lợn nằm trên núi Hàm Lợn, có độ cao tuyệt đối là 462 m [ 5 ] ; đây từng là điểm cao nhất của thành phố Thành Phố Hà Nội trước khi sáp nhập tỉnh Hà Tây ( điểm cao nhất thành phố lúc bấy giờ là đỉnh Ba Vì ) .

Địa hình gò đồi thấp :[sửa|sửa mã nguồn]

Có độ cao tuyệt đối từ 20 – 50 m. Đây là vùng chuyển tiếp từ địa hình đồi núi sang địa hình đồng bằng nên tăng trưởng lan rộng ra về những xã phía Bắc và Tây Bắc huyện. Đây là dạng địa hình hầu hết, chiếm 86,2 % tổng số vùng với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 264,203 km2 .
Vùng này có độ cao tuyệt đối từ 6-20 m. Đồng bằng phẳng, có khuynh hướng thấp dần về phía Nam, phân bổ hầu hết ở những xã ven sông Cầu và sông Cà Lồ. [ 4 ]
Bề mặt của Sóc Sơn được bao trùm bởi 3 con sông. Sông Công ở phía Bắc, sông Cà Lồ ở phía Nam và sông Cầu ở phía Đông Bắc. Các con sông tạo nên hầu hết ranh giới tự nhiên của huyện. Ngoài ra còn có những mạng lưới hệ thống ngòi lớn như ngòi Kim Anh và ngòi Lương Châu đều là những chi lưu cũ của sông Cà Lồ hiện đã bị chặn dòng .Trên địa phận huyện có nhiều hồ, hồ thủy lợi và đầm nhỏ, trong đó hồ Đồng Quan là hồ lớn nhất của huyện .

Sông Cà Lồ[sửa|sửa mã nguồn]

Sông Cà Lồ hay cò được gọi là sông Bình Lỗ, là phụ lưu cấp I, thứ lưu 24 của sông Cầu, bắt nguồn từ phía Tây Nam dãy Tam Đảo ở độ cao 1268m, chảy theo hướng Đông Nam và nhập vào sông Cầu tại Ngã Ba Xà, thuộc thôn Lương Phúc (Việt Long, Sóc Sơn). Tổng diện tích lưu vực là 881 km2. Chiều dài dòng chính của sông là 89km, đoạn chảy qua Sóc Sơn có chiều dài 28 km, tạo thành ranh giới tự nhiên giữa Sóc Sơn với huyện Đông Anh, Mê Linh (Hà Nội) và huyện Yên Phúc (Bắc Ninh).

Sông Cầu (còn gọi là sông Như Nguyệt, sông Thị Cầu, sông Nguyệt Đức hay mỹ danh dòng sông quan họ), là con sông quan trọng nhất trong hệ thống sông Thái Bình, sông nằm lọt trong vùng Đông Bắc Việt Nam .

Lưu vực sông Cầu là một trong năm con sông dài nhất ở miền Bắc Nước Ta ( Hồng, Đà, Lô, Cầu, Đáy ) và cũng là một trong những lưu vực sông lớn ở Nước Ta, có vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, phong phú và phong phú và đa dạng về tài nguyên cũng như về lịch sử vẻ vang tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của những tỉnh nằm trong lưu vực của nó .
Sông Công dài 96 km, bắt nguồn từ vùng Đèo Khế, tỉnh Thái Nguyên, chảy theo hướng Tây Bắc-Đông Nam. Sau khi ra khỏi hồ Núi Cốc ở phía Tây thành phố Thái Nguyên, nó chia thành hai nhánh. Nhánh chính chảy qua TT thành phố Sông Công, qua thành phố Phổ Yên để hội lưu với sông Cầu từ bên phải tại ranh giới ba xã, phường Thuận Thành ( thành phố Phổ Yên ), Trung Giã ( huyện Sóc Sơn, TP.HN ) và Hợp Thịnh ( huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang ). Nhánh phụ nhỏ hơn chảy qua phía Bắc thành phố Sông Công, huyện Phú Bình rồi chảy vào thành phố Phổ Yên để nối với sông Cầu tại ranh giới ba xã, phường Tân Phú, Thuận Thành ( thành phố Phổ Yên ), Đại Thành ( huyện Hiệp Hòa ) .

Hồ Đồng Quan[sửa|sửa mã nguồn]

Hồ Đồng Quan nằm ở thung lũng phía nam núi Sóc, được bảo phủ bởi nhiều đồi núi thấp có độ cao trung bình từ 50 m đến 300 m. Đập Đồng Quan khởi đầu được thiết kế xây dựng vào thời gian những năm 60 của thế kỷ 20, phân phối nước ship hàng thủy lợi cho vùng TT của huyện Sóc Sơn. Đập chính của hồ nằm ở phía nam, dài khoảng chừng 750 m theo chiều Đông-Tây, là một phần của đường nối giữa tỉnh lộ 131 và tỉnh lộ 35 .
Huyện Sóc Sơn được xây dựng trên cơ sở sáp nhập hai huyện Đa Phúc và Kim Anh cùng với thị xã Xuân Hòa thuộc tỉnh Vĩnh Phú ( nay đã tách thành hai tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ ) theo Quyết định số 178 / QĐ ngày 5 tháng 7 năm 1977 của Hội đồng nhà nước Nước Ta. Khi ấy huyện Sóc Sơn vẫn thuộc tỉnh Vĩnh Phú, gồm thị xã Xuân Hòa và 29 xã : Bắc Phú, Bắc Sơn, Cao Minh, Đông Xuân, Đức Hòa, Hiền Ninh, Hồng Kỳ, Kim Lũ, Mai Đình, Minh Phú, Minh Trí, Nam Sơn, Nam Viêm, Ngọc Thanh, Phú Cường, Phù Linh, Phù Lỗ, Phú Minh, Phúc Thắng, Quang Tiến, Tân Dân, Tân Hưng, Tân Minh, TX Thanh Xuân, Tiên Dược, Trung Giã, Việt Long, Xuân Giang, Xuân Thu .Ngày 29 tháng 12 năm 1978, huyện Sóc Sơn được chuyển về TP.HN. [ 6 ] Hiện nay, Sóc Sơn là một trong 30 Q., huyện của TP. hà Nội TP.HN .Ngày 17 tháng 2 năm 1979, chuyển thị xã Xuân Hòa và 4 xã Ngọc Thanh, Cao Minh, Nam Viêm, Phúc Thắng về huyện Mê Linh quản trị ( nay 5 đơn vị chức năng hành chính này thuộc thành phố Phúc Yên của tỉnh Vĩnh Phúc ). [ 7 ]. Huyện Sóc Sơn còn lại 25 xã : Bắc Phú, Bắc Sơn, Đông Xuân, Đức Hòa, Hiền Ninh, Hồng Kỳ, Kim Lũ, Mai Đình, Minh Phú, Minh Trí, Nam Sơn, Phú Cường, Phù Linh, Phù Lỗ, Phú Minh, Quang Tiến, Tân Dân, Tân Hưng, Tân Minh, TX Thanh Xuân, Tiên Dược, Trung Giã, Việt Long, Xuân Giang, Xuân Thu .Ngày 3 tháng 3 năm 1987, xây dựng thị xã Sóc Sơn, gồm 54 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên với 335 người của xã Phù Linh và 26 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên với 284 người của xã Tiên Dược. [ 8 ] Như vậy, huyện Sóc Sơn có 1 thị xã và 25 xã, giữ không thay đổi cho đến nay .Trong lịch sử vẻ vang phong kiến, vùng đất Sóc Sơn ngày này xưa là khu vực nằm giữa 2 cố đô xưa Phong Châu và Cổ Loa thuộc cương vực TP. Hà Nội thời tiền Thăng Long, nổi tiếng bởi sự tích Thánh Gióng về trời tại núi Sóc. Sau thời kỳ bắc thuộc đến thời kỳ những triều đại phong kiến tự chủ Nước Ta, khu vực này 1 phần thuộc trấn, phủ Thái Nguyên. Đến thời Pháp thuộc, vùng đất này lại thuộc tỉnh Phù Lỗ, gồm có cả Vĩnh Phúc ngày này .
Huyện Sóc Sơn có 26 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có thị xã Sóc Sơn ( huyện lỵ ) và 25 xã : Bắc Phú, Bắc Sơn, Đông Xuân, Đức Hòa, Hiền Ninh, Hồng Kỳ, Kim Lũ, Mai Đình, Minh Phú, Minh Trí, Nam Sơn, Phú Cường, Phù Linh, Phù Lỗ, Phú Minh, Quang Tiến, Tân Dân, Tân Hưng, Tân Minh, TX Thanh Xuân, Tiên Dược, Trung Giã, Việt Long, Xuân Giang, Xuân Thu .

Mang lưới giao thông vận tải do TW quản trị[sửa|sửa mã nguồn]

– Quốc lộ 2 : dài 300 km, chạy qua địa phận năm tỉnh và thành phố : Thành Phố Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Tuyên Quang và Hà Giang. Chiều dài toàn tuyến là 300 km .

-Quốc lộ 3: dài 366 km, chạy theo hướng Nam – Bắc, bắt đầu từ đầu Bắc cầu Đuống (Hà Nội) đi qua các tỉnh: Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng và kết thúc tại thị trấn Tà Lùng, Quảng Hòa, Cao Bằng.

Quốc lộ 3 ( QL. 3 ) mở màn từ phía Bắc cầu Đuống ( Yên Viên – TP.HN ), qua Phù Lỗ ( Sóc Sơn ), qua những tỉnh : Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng, đến cửa khẩu Tà Lùng biên giới Việt Trung. Tổng chiều dài 350,44 km và có 84 cầu .- Quốc lộ 18 : Đoạn từ Nội Bài đến thành phố Thành Phố Bắc Ninh dài 31 km, có 4 làn xe ( mỗi chiều hai làn một làn cho xe tải và xe khách riêng, một cho xe con và xe du lịch riêng ). Đoạn này trùng với đường cao tốc Nội Bài – Thành Phố Bắc Ninh – Hạ Long .- Đường Võ Văn Kiệt : Dài 15 km, đoạn qua Sóc Sơn dài 5 km. Chậy thẳng từ TTTP TP. Hà Nội đến trường bay quốc tế Nội Bài .

-Cao tốc Hà Nội-Thái Nguyên: (ký hiệu toàn tuyến là CT.07), tên chính thức trên các văn bản của cơ quan nhà nước là Quốc lộ 3 mới, là một trong 6 tuyến cao tốc đang xây dựng theo quy hoạch tại miền Bắc Việt Nam. Tuyến đường được thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khởi công vào ngày 24 tháng 11 năm 2009.. Tuyến đường đi qua địa bàn ba tỉnh thành là Hà Nội, Thái Nguyên và một đoạn ngắn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Đường cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên có mặt đường rộng 34,5m và dài 70 km. Tuyến có quy mô 4 làn xe, tốc độ thiết kế 100 km/h. Tổng mức đầu tư dự án (đoạn Hà Nội – Thái Nguyên) là 10000 tỷ đồng.Tháng 1 năm 2014, QL3 mới đã được Bộ GTVT thông xe.

Điểm đầu của tuyến cao tốc này là km 152 + 400 Quốc lộ 1 mới thuộc địa phận xã Ninh Hiệp ( Gia Lâm, TP.HN ). Điểm cuối là đường tròn Tân Long, Phú Lương, Thái Nguyên. Đi qua Sóc Sơn ( Thành Phố Hà Nội ) ở địa phận những xã Việt Long, Bắc Phú, Tân Minh, Tân Hưng, Trung Giã .- Đường cao tốc Nội Bài – Tỉnh Lào Cai : ( ký hiệu toàn tuyến là CT. 05 ) dài 264 km có điểm đầu là nút giao thông vận tải giữa quốc lộ 2 và đường cao tốc Bắc Thăng Long – Nội Bài ( TP.HN ) và điểm cuối là xã Quang Kim ( huyện Bát Xát, tỉnh Tỉnh Lào Cai ). Đường cao tốc này là một phần của đường Xuyên Á AH14 .Phần lớn đường cao tốc sẽ đi ven theo bờ sông Hồng. Tuyến này đi qua địa phận 5 tỉnh, thành phố là Thành Phố Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Yên Bái và Tỉnh Lào Cai, nối với đường cao tốc Côn Minh – Hà Khẩu của Trung Quốc và là một hợp phần trong dự án Bất Động Sản tăng trưởng hạ tầng giao thông vận tải của Hành lang kinh tế tài chính Côn Minh – TP. Hà Nội – TP. Hải Phòng. Điểm đầu tại nút giao thông vận tải quốc lộ 18A với quốc lộ 2 tại xã TX Thanh Xuân, huyện Sóc Sơn, thành phố TP. Hà Nội ; đi qua địa phận những phường, xã, thị xã : TX Thanh Xuân, Tân Dân ( huyện Sóc Sơn ) .

Mạng lưới giao thông vận tải do thành phố quản trị[sửa|sửa mã nguồn]

Đường số 35Đường số 16Đường số 131Đường số 14

Giao thông công cộng[sửa|sửa mã nguồn]

Xe buýt :

• 07: Cầu Giấy – Sân bay Nội Bài đi qua cao tốc Thăng Long – Nội Bài.
• 15: Bến xe Gia Lâm – Phố Nỉ (TTTM Bình An) đi qua quốc lộ 3.
• 17: Long Biên – Sân bay Nội Bài đi qua quốc lộ 3, quốc lộ 2, đường Võ Nguyên Giáp.
• 56A: Mỹ Đình – Núi Đôi đi qua cao tốc Thăng Long – Nội Bài, quốc lộ 2, đường tỉnh lộ 131, KCN Nội Bài, thị trấn Sóc Sơn, Núi Đôi.
• 56B: Học viện Phật giáo Việt Nam – Xuân Giang – Bắc Phú – Học viện Phật giáo Việt Nam đi qua tỉnh lộ 131, tỉnh lộ 296.
• 58: Yên Phụ – Thạch Đà (Mê Linh) đi cao tốc Thăng Long – Nội Bài, quốc lộ 2
• 64: Bến xe Mỹ Đình – Phố Nỉ (TTTM Bình An) đi qua KCN Bắc Thăng Long, cao tốc Thăng Long – Nội Bài, quốc lộ 2, tỉnh lộ 35, quốc lộ 3.
• 68: Hà Đông – Sân bay Nội Bài đi qua đường Võ Nguyên Giáp, cầu Nhật Tân.
• 86: Ga Hà Nội – Sân bay Nội Bài đi qua đường Võ Nguyên Giáp, cầu Nhật Tân.
• 90: Hào Nam – Sân bay Nội Bài đi qua đường Võ Nguyên Giáp, cầu Nhật Tân.
• 93: Nam Thăng Long – Bắc Sơn đi qua cao tốc Thăng Long – Nội Bài, quốc lộ 2.
• 95: Nam Thăng Long – Xuân Hòa đi qua cao tốc Thăng Long – Nội Bài, quốc lộ 2.
• 109: Bến xe Mỹ Đình – Sân bay Nội Bài đi qua cao tốc Thăng Long – Nội Bài
• 160: Kim Lũ – Nam Thăng Long đi qua đê Lương Phúc, tỉnh lộ 16, quốc lộ 3.

Đường hàng không[sửa|sửa mã nguồn]

Cảng hàng không quốc tế Nội Bài: IATA: HAN, ICAO: VVNB), tên giao dịch chính thức: Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, tiếng Anh: Noi Bai International Airport là cảng hàng không quốc tế lớn nhất của miền Bắc Việt Nam, phục vụ chính cho Thủ đô Hà Nội và vùng lân cận, thay thế cho sân bay Gia Lâm cũ. Sân bay Nội Bài là trung tâm hoạt động chính cho Vietnam Airlines, VietJet Air, Pacific Airlines, Bamboo Airways và trước kia có Indochina Airlines, Air Mekong.

Sân bay quốc tế Nội Bài thuộc huyện Sóc Sơn, cách TT TP. hà Nội TP.HN 35 km theo tuyến đường đi bộ về phía Tây Bắc. Khoảng cách này đã được rút ngắn còn 27 km khi cầu Nhật Tân và tuyến đường nối đầu cầu này với Nội Bài được triển khai xong trong năm năm ngoái, ngoài những còn hoàn toàn có thể đi theo quốc lộ 3 dẫn từ cầu Chương Dương đến ngã 3 giao cắt với quốc lộ 2 để vào trường bay .
Tuyến đường tàu Thành Phố Hà Nội – Quán Triều đi qua phía Đông của huyện Sóc Sơn với chiều dài 16 km. Tuyến hiện tại đang khai thác chỉ sử dụng một đôi tàu một ngày đi từ ga Long Biên ( TP.HN ) đến ga Quán Triều ( Thái Nguyên ) và ngược lại. Trên đoạn này có hai nhà ga nhỏ là ga Đa Phúc và ga Trung Giã. Quy mô mỗi ga chỉ 50 – 60 khách / ngày .Các dự án Bất Động Sản đường tàu đô thị TP. Hà Nội đi qua địa phận huyện ( dự kiến ) là những tuyến số 2 ( Nội Bài – Thượng Đình ), tuyến số 6 ( Nội Bài – Ngọc Hồi ) .
Huyện Sóc Sơn có những tuyến đường sông dọc theo sông Cầu, sông Công và sông Cà Lồ. Việc khai thác luân chuyển còn nhỏ bé. Các bến bãi rộng lớn ở dạng tự nhiên. Hàng hóa vận tải đường bộ hầu hết là than, vật tư kiến thiết xây dựng, hàng tiêu dùng và lâm thổ sản. Tổng chiều dài những tuyến sông chính là 90 km với 4 bến chính : bến Trung Giã, bến Việt Long, bến Cốc, bến Đông Bắc. Các bến đều chưa có mạng lưới hệ thống cầu cảng, chỉ có bến Trung Giã có kho bãi ngoài trời ( khoảng chừng 2000 tấn ) và Giao hàng thuyền trọng tải nhỏ dưới 100 tấn .
Huyện Sóc Sơn là khu vực dã ngoại phổ cập với giới trẻ và nhiều mái ấm gia đình ở TP.HN với cảnh sắc đẹp, không khí trong lành và gần TT .
.. .

Lối ta đi giữa hai sườn núi

Đôi ngọn nên làng gọi núi Đôi

Em vẫn đùa anh: sao khéo thế

Núi chồng núi vợ đứng song đôi!

.. .

• Đền Sóc: di tích cấp quốc gia thờ Thánh Gióng, một vị thánh có công đánh đuổi giặc Ân sang xâm lược nước Văn Lang vào đời vua Hùng Vương thứ sáu. Truyền thuyết kể rằng: sau khi đánh đuổi quân xâm lược, đến chân núi Sóc, ông ghìm cương, cởi giáp và nón treo lên một cành cây, phi ngựa lên đỉnh núi, quay chào bốn phía quê hương rồi cả người lẫn ngựa bay thẳng lên trời, từ bấy đến giờ không còn thấy trở về nhân gian [1]. Từ đó hàng năm, để ghi nhớ công ơn, người dân đều tổ chức hội đền Sóc vào ngày mồng 6 tháng giêng âm lịch. Người xưa có câu thơ về đền Sóc và Thánh Gióng:Cổng vào đền Thượng – đền chính trong Quần thể di tích Đền Sóc

Sóc Sơn là ngọn núi nào
Có ông Thánh Gióng bay vào trời xanhPho tượng Phật bằng đồng nguyên khối tại chùa Non Nước, Sóc Sơn

• Vương Hoành, 王浤16 người xã Ngô Đạo huyện Tân Phúc. nay là thôn Ngô Đạo, xa Tân Hưng, huyện Sóc Sơn.Hà Nội). Ông làm quan cho nhà Mạc đến chức Thị lang.

http://www.hannom.org.vn/detail.asp?param=1187&Catid=564

Sóc Sơn là một huyện thuần nông phía bắc thành phố TP.HN. Các làng nghề, ngành nghề, việc làm tại Sóc Sơn đại đa số tương quan nhiều đến sản xuất nông nghiệp. Khu vực phía Bắc TT TP. Hà Nội xét về mức độ phong phú cũng như số lượng những làng nghề thủ công bằng tay, làng nghề mới, làng có nghề thường ít hơn khu vực phía đông, nam và phía tây của Thành Phố Hà Nội ( như huyện phía nam Vĩnh Phúc, huyện phía đông trở sang phía nam và tây của TP.HN, một số ít huyện của Thành Phố Bắc Ninh, Hưng Yên ). Hiện nay Sở công thương Thành phố cũng rất chăm sóc, khuyến khích và duy trì những làng nghề, tăng trưởng ngành nghề mới tại những địa phương nhằm mục đích tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho dân cư. Hai thành phố lớn là TP. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh với vai trò là động lực tăng trưởng của một vùng lúc bấy giờ đã hạn chế quy hoạch những khu công nghiệp, cụm công nghiệp để nhường cho những khu vực những tỉnh, vùng lân cận tiếp cận được với công nghiệp tạo thêm nhiều việc làm và thu nhập cho những tỉnh thành lân cận nhằm mục đích cân đối dần thu nhập giữa những địa phương. Trong thực trạng đó thì vai trò của những làng nghề, và tăng trưởng ngành nghề mới là rất quan trọng trong việc tăng trưởng kinh tế tài chính một đơn vị chức năng rất rộng của thủ đô hà nội nhưng chưa có được nhiều làng nghề, nghề như ở Sóc Sơn :

• Mây tre đan và mộc Xuân Dương
• Tre trúc Thu Thủy
• Làng nghề mộc, xây dựng Lai Cách
• Giặt bao tải và sơ chế Dược Hạ
• Làng nghề mây tre đan Điệu Tân
• Trồng hoa nhài Phủ Lỗ
• Trồng ngô, bán ngô bắp luộc, bắp non.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Hỏi Đáp