Phố Hiến – Wikipedia tiếng Việt

Phố Hiến (chữ Nôm: 庯憲) là một địa danh lịch sử ở thành phố Hưng Yên. Vào các thế kỷ 17-18, nơi đây là một thương cảng cổ nổi tiếng của Việt Nam. Lúc ấy, phố Hiến là một đô thị trải dài theo bờ tả ngạn sông Hồng. Ngoài kinh đô Thăng Long – Kẻ Chợ là thủ đô phồn vinh nhất nước, Phố Hiến đã là một đô thị nổi bật đứng ở vị trí thứ hai. Dân gian có câu: “Thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến“. Văn bia chùa Thiên ứng, dựng năm Vĩnh Tộ thứ 7 (1625, đời vua Lê Thần Tông) đã ghi: “Phố Hiến nổi tiếng trong bốn phương là một tiểu Tràng An” – tức một Kinh đô thu nhỏ [1].

Phố Hiến trong lịch sử dân tộc

[sửa|sửa mã nguồn]

Lịch sử – địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Ngay từ thế kỷ 10, vùng Đằng Châu ở phía bắc thành phố Hưng Yên ngày này vốn là một lãnh địa của sứ quân Phạm Bạch Hổ, ông đã kiến thiết xây dựng nơi đây thành thủ phủ một vùng đất to lớn và là một TT quân sự chiến lược thời 12 sứ quân. Đến thời Tiền Lê, vùng đất này liên tục là thực ấp của Lý Công Uẩn. Thế kỷ 13, dưới thời nhà Trần, khi nhà Nguyên diệt Tống, một số ít kiều dân Trung Quốc tị nạn đã kéo sang Nước Ta, lập nên làng Hoa Dương. Cùng lúc đó, một số ít người Việt từ nhiều địa phương khác nhau cũng từ từ đến sinh sống tại khu vực tụ cư này để kinh doanh và làm ăn .

Theo sách Khâm định Việt sử Thông giám cương mục, thì tên Phố Hiến có xuất xứ từ chữ Hiến của Hiến Doanh hay Hiến Nam, vốn là cơ quan hành chính của trấn Sơn Nam xưa. Sách ấy chép:“…vì là sở lỵ của ty Hiến sát sứ Sơn Nam đời cố Lê nên có tên gọi vậy”. Các tác giả của sách Đại Nam nhất thống chí cũng đã thừa nhận ý kiến này. Và có nhiều khả năng là tên gọi Phố Hiến lần đầu tiên xuất hiện vào cuối thế kỷ 15 trong công cuộc cải cách hành chính của vua Lê Thánh Tông. Tuy nhiên, phải đến thế kỷ 17, Phố Hiến mới trở thành một trung tâm chính trị – kinh tế có nhiều mối giao lưu quốc tế. Lúc này, ở Phố Hiến có lị sở của trấn thủ xứ Sơn Nam, ty Hiến sát xứ Sơn Nam, các trạm tuần ty kiểm soát thuyền bè trong ngoài nước, một đoạn sông tấp nập các thuyền bè đi lại và đỗ bến, những chợ phố đông đúc, các thợ thủ công và thương nhân người Việt, người Hoa, Nhật Bản và phương Tây.[2][3]

Phố Hiến xưa nằm sát bên bờ tả ngạn sông Hồng, nhưng do phù sa bồi đắp nên ngày nay đã ở cách dòng sông khoảng chừng 2 km. Theo đường sông, Phố Hiến cách Hà Nội 55 km. Trước đây từ Thăng Long xuôi thuyền xuống Phố Hiến mất khoảng 2 ngày, ngược dòng lên Kinh đô mất 3 ngày. Vị trí của Phố Hiến có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các tuyến giao thông đường thủy thuộc hệ thống sông Hồng-sông Thái Bình nằm trong vùng đồng bằng Bắc Bộ. Các nhà địa chất chia châu thổ Bắc Bộ thành 3 vùng tương ứng với ba thời kỳ thành tạo lớn: Thượng châu thổ với đỉnh của các triền sông là Việt Trì; Trung châu thổ với đỉnh là Cổ Loa; và Hạ châu thổ với đỉnh là Phố Hiến, từ đó các nhánh sông trải ra vùng đồng bằng như những chiếc nan quạt. Bằng đường thủy, từ Phố Hiến có thể liên lạc tới hầu hết các địa phương thuộc các trấn Sơn Nam, Hải Dương, An Quảng. Phố Hiến là nơi trung chuyển, cửa ngõ án ngữ hoặc thông thương của mọi tuyến giao thương đường sông từ vùng biển Bắc Bộ đi sâu vào đất liền tới Kinh thành Thăng Long, qua các tuyến sông Đáy, sông Hồng, sông Thái Bình.[4]

Cùng với những tuyến giao thương mua bán đường sông, những tuyến giao thương mua bán ven biển đã nối tiếp Phố Hiến với những thị trường xa hơn. Từ thời nhà Trần, những thương nhân người Hoa ở Xích Đằng đã có những mối liên hệ với những cảng Hội Triều ( Thanh Hóa ), Càn Hải và Hội Thống ( Nghệ An ). Thế kỷ 17-18, những quan hệ thương mại giữa Phố Hiến và vùng Sơn Nam với những phố cảng Đàng Trong trải qua những khách buôn quốc tế càng được tăng cường, như những bến đò Phục Lễ, Phù Thạch, Thanh Hà ( Thuận Hóa ), Hội An. Qua hai mạng lưới hệ thống sông Đàng Ngoài và sông Đáy, Phố Hiến còn bắt nhịp với những tuyến giao thương mua bán quốc tế ở biển Đông, như Nhật Bản, Trung Quốc, những nước Khu vực Đông Nam Á, cũng như với những nước phương Tây như Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, Pháp …

Đô thị – dân cư[sửa|sửa mã nguồn]

Ngoài vị trí TT trấn Sơn Nam, Phố Hiến hầu hết mang diện mạo của một đô thị kinh tế tài chính. Kết cấu của nó gồm có một bến cảng sông ; một tập hợp chợ ; khu phường phố ; và hai thương điếm phương Tây ( Hà Lan và Anh ) .Mạch máu giao thương mua bán của Phố Hiến là sông Xích Đằng – đoạn sông Nhị Hà chảy sát Phố Hiến. Đây là nơi trung chuyển và là điểm tụ hội của những đoạn đường sông từ biển Đông vào tới kinh thành Thăng Long như tuyến Đàng Ngoài, nhiều tuyến sông khác. Bến cảng Phố Hiến là nơi những tàu thuyền ngoại bang lưu đỗ để làm thủ tục trấn áp và xin giấy phép đi tiếp tới Kinh đô. Cùng với bến cảng sông là một những khu chợ khá sầm uất như chợ Vạn ở bến Xích Đằng, chợ Hiến bên cạnh lị sở Sơn Nam, chợ Bảo Châu … Những chợ này đã vượt khỏi khuôn khổ những chợ địa phương để chở thành những chợ liên vùng. Thuyền bè từ Thăng Long – Kẻ Chợ và những trấn gần xa trong nước cũng như quốc tế đã đến đây kinh doanh, trao đổi hàng hóa .Khu phường phố là khu định cư của người Việt và những kiều dân ngoại bang ( hầu hết là người Hoa ) sản xuất và kinh doanh với đặc thù cố định và thắt chặt ở Phố Hiến. Dựa theo những văn bia ở chùa Hiến ( 1709 ) và chùa Chuông ( 1711 ), Phố Hiến thời đó có khoảng chừng 20 phường [ 5 ] Qua những bi ký, hoàn toàn có thể đọc được 13 phố và 32 tên cửa hiệu kinh doanh như những Tân Thị, Tân Khai, Tiên Miếu, Hậu Trường …Trong thế kỷ 17, có hai thương điếm phương Tây đã được dựng lên ở Phố Hiến : thương điếm Hà Lan ( 1637 – 1700 ) và thương điếm Anh ( 1672 – 1683 ). Đây là văn phòng đại diện thay mặt kiêm nhà kho của những Công ty Đông Ấn của Hà Lan và Anh. Đây là một quần thể kiến trúc được xây bằng gạch, nằm ở phía dưới Phố Hiến, quãng gần thôn Nễ Châu và Vạn Mới. Từ thế kỷ 18, quần thể kiến trúc này đã bị hủy hoại trở thành đồng ruộng. Đến cuối thế kỷ 19 được tác giả người Pháp G. Dumoutier miêu tả lại [ 6 ]Phố Hiến mang những nhu yếu tâm linh văn hóa truyền thống của nhiều hội đồng người khác nhau, bộc lộ qua những khu công trình kiến trúc. Nổi bật là những phong thái kiến trúc Nước Ta và phong thái kiến trúc Trung Quốc ( với sắc thái vùng Phúc Kiến, phía Nam Trung Quốc ), thấp thoáng có phong thái kiến trúc châu Âu ( nhà thời thánh Gô-tích Phố Hiến ). Nhiều khi, những phong thái kiến trúc đó trộn lẫn lẫn nhau. Nhà thờ Kitô giáo ở Phố Hiến là một nhà thời thánh cổ, kiến thiết xây dựng từ thế kỷ 17 theo kiểu Gô-tích. Cũng như ở những đô thị Nước Ta khác, bên cạnh những kiến trúc bằng gạch ngói, đại bộ phận nhà ở của dân đều bằng gỗ tre nứa, lại ở sát nhau. Nhiều vụ hỏa hoạn đã xảy ra. [ 7 ]Trong lịch sử dân tộc, Phố Hiến là một đô thị đa quốc tịch, trong đó nhiều nhất là người Việt và người Hoa. Những kiều dân ngoại bang khác ở đây là Nhật, Xiêm La, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, Pháp … Phần lớn người Việt cự ngụ ở Phố Hiến là từ những địa phương khác đổ về sinh sống làm ăn, đó là một hội đồng dân cư tứ xứ. [ 8 ]Bên cạnh hội đồng người Việt, phần đông người Hoa đã đến cư trú tại Phố Hiến. Địa điểm tụ cư tiên phong của người Hoa ở Phố Hiến là Hoa Dương, sau gộp thêm những xã Hoa Điền ( Lương Điền ), Hoa Cái ( Phương Cái ) hợp thành Tam Hoa. Các cửa hiệu của Hoa Kiều được tập trung chuyên sâu ở Phố Khách, phố Bắc Hòa, Nam Hòa ; nhiều nhà xây gạch ngói. Họ kiến thiết xây dựng nhiều đình, đền, chùa, miếu, quảng hội thờ những vị nhân thần người Trung Quốc như Quan Vân Trường, Dương Quý Phi, Lâm Tức Mặc. [ 9 ] Khi việc kinh doanh giữa phương Tây và Phố Hiến sa sút thì những Hoa thương vẫn trụ lại, gần như nắm giữ độc quyền những hoạt động giải trí ngoại thương. Lúc này cũng có hiện tượng kỳ lạ 1 số ít Hoa thương ở Phố Hiến di cư ngược trở lại Thăng Long – Thành Phố Hà Nội, như trường hợp những mái ấm gia đình họ Phan ở phố Hàng Ngang. Hiện nay, vẫn có tới 14 họ thuộc những Hoa Kiều sinh sống ở Phố Hiến – Hưng Yên như những họ Ôn, Tiết, Hoàng, Lý, Trần, Bạch, Quách, Mã, Thái, Hà, Hứa, Từ, Lâm, Khu .Người Nhật cũng đã đến Phố Hiến từ rất sớm vào thời gian đầu thế kỷ XVII. Họ thường mang bạc, đồng đến mua đổi lấy những loại tơ hoặc vải lụa. Một số khác là những giáo sĩ và giáo dân Nhật Bản, có tên đạo theo chữ La Tinh, đã đi theo và Giao hàng những giáo sĩ phương Tây tới Đàng Ngoài giảng đạo. Vì đã sinh sống lâu năm ở Nước Ta, những người Nhật này thường làm một số ít nghề như hoa tiêu dẫn tàu vào cửa sông, phiên dịch, môi giới … Tại Phố Hiến trước kia có một khu đất được gọi là Nghĩa trang Nhật Bản .ở Phố Hiến ngoài người Trung Quốc và Nhật Bản còn có những thương nhân châu á khác đến kinh doanh như Xiêm La, Mã Lai, Lữ Tống ( Philíppin ) … Phương Tây, ngoài người Hà Lan và người Anh đã từng lập thương điếm ở Phố Hiến, còn 1 số ít người Bồ Đào Nha và Pháp. Người Bồ Đào Nha là người phương Tây Phố Hiến sớm nhất. Đó là những thương nhân độc lập, không lập công ty, không đặt thương điếm. Không ít những người Pháp cũng sống ở Phố Hiến vào những năm 80 của thế kỷ XVII. Thương điếm của Công ty Ấn Độ Pháp xây dựng ở Phố Hiến năm 1680 .

Phát triển và suy thoái và khủng hoảng[sửa|sửa mã nguồn]

Phố Hiến từ nơi tụ cư, một thị xã tăng trưởng thành một đô thị lớn vào thế kỷ XVII đã luôn mang tính nổi trội đậm sắc thái kinh tế tài chính. Lúc đầu là những hoạt động giải trí kinh doanh qua mạng lưới chợ. Sau đó, thương nghiệp ngày càng tăng trưởng và trở thành hoạt động giải trí kinh tế tài chính mũi nhọn đa phần, đặc biệt quan trọng là ngoại thương do lợi thế là một bến sông, đầu mối của những tuyến giao thông vận tải vùng. Điểm tụ cư bắt đầu của số người Hoa tị nạn ( làng Hoa Dương ) cũng là một hạt nhân kinh tế tài chính sẽ tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong những thời kỳ sau. Bước chuyển về chất trong đời sống kinh tế tài chính của Phố Hiến là khi có sự tác động ảnh hưởng của một tác nhân chính trị vào nền tảng kinh tế tài chính đó và hệ quả là sự chuyển dời trọng tâm từ những yếu tố nội sinh sang những yếu tố ngoại sinh .

Các lái buôn Hà Lan là những người phương Tây đặt thương điếm sớm nhất ở Phố Hiến. Những thập kỷ đầu, công việc buôn bán của thương điếm Hà Lan ở Phố Hiến diễn ra khá suôn sẻ và được nhà nước Lê – Trịnh chiếu cố ưu tiên so với những người ngoại quốc khác. Sau khi cuộc chiến Trịnh – Nguyễn chấm dứt, chúa Trịnh dần tỏ thái độ lạnh nhạt với Hà Lan, lại thêm sự cạnh tranh của các lái buôn phương Tây khác, đặc biệt là người Anh. Người Anh đến Phố Hiến muộn hơn người Hà Lan. Trong những năm đầu, thương điếm Anh ở Phố Hiến làm ăn tương đối phát đạt, cạnh tranh với các đối thủ của mình như các thương nhân Hà Lan, Trung Quốc, một phần nhờ tài tháo vát, ứng xử khôn khéo của W. Gyfford.

Thời kỳ phồn thịnh nhất của Phố Hiến là vào thời gian giữa thế kỷ XVII ( 1630 – 1680 ). Sau đó là quy trình suy thoái và khủng hoảng, diễn ra trong gần 2 thế kỷ để ở đầu cuối trở thành tỉnh lị Hưng Yên. Biểu hiện rõ nhất của sự suy thoái và khủng hoảng của Phố Hiến là sự sa sút trong những hoạt động giải trí kinh doanh với quốc tế. Mặt khác, lúc này tình hình chính trị khu vực và mạng lưới hệ thống kinh tế tài chính thương mại biển Đông cũng đã có những chuyển biến. Trung Quốc bãi bỏ lệnh hải cấm, mở ra một thị trường đông đúc mê hoặc. Nhật Bản cũng chuyển sang kế hoạch xuất khẩu bạc, vàng, tơ lụa. Các tuyến kinh doanh đường thủy trực tiếp trở nên thông thoáng hơn, không cần qua khâu trung gian, như trường hợp Đàng Ngoài. Trong thực trạng đó, ngoại thương Nước Ta và ở Phố Hiến nói riêng đã giảm thiểu đáng kể. Các thương điếm phương Tây ở Phố Hiến và Kẻ Chợ lần lượt ngừng hoạt động, những tàu buôn phương Tây hầu hết rất ít còn lại vùng Đàng Ngoài. Phố Hiến vắng hẳn những khách buôn quốc tế, trừ người Trung Quốc là còn ở lại kinh doanh .Thế kỷ XIX, khi kinh đô chuyển vào Huế, một làn sóng của thương nhân Trung Quốc ồ ạt nhập cư vào Thành Phố Hà Nội, 1 số ít mái ấm gia đình Hoa Kiều trước kia từ Kẻ Chợ di cư đến Phố Hiến nay quay ngược trở về TP. Hà Nội, phần nào cũng làm cho Phố Hiến trở nên vắng đi. Cũng trong quy trình suy thoái và khủng hoảng về kinh tế tài chính, Phố Hiến đã mất dần đi vai trò quan trọng về chính trị. Bến cảng Phố Hiến do sự bồi lở của sông Hồng ngày càng trở nên phiền phức, làm Phố Hiến ngày càng cách xa dòng sông. Vì vậy, năm 1726, chính quyền sở tại Lê – Trịnh đã chuyển dời trấn lị Sơn Nam sang bên hữu ngạn sông Hồng thuộc huyện Duy Tiên. Năm 1741, trấn Sơn Nam được tách thành Sơn Nam thượng và hạ, trọng tâm chính trị đã chuyển xuống mạn dưới, ở Vị Hoàng ( Tỉnh Nam Định ) .Cũng trong thế kỷ XVIII, nhiều dịch chuyển xã hội – chính trị đã diễn ra tại địa phận Phố Hiến. Năm 1730, đê Mạn Trù vỡ, dân của nhiều vùng ở Sơn Nam trở nên nghèo nàn, phải tha phương cầu thực. Tiếp đến là những cuộc khởi nghĩa của Hoàng Công Chất và Nguyễn Hữu Cầu đã tàn phá vùng này, càng làm cho tiềm lực kinh tế tài chính của Phố Hiến kiệt quệ. Rồi sau đó là đại chiến giữa Tây Sơn và chúa Trịnh. Sang đến thế kỷ XIX, dưới triều Nguyễn, vai trò một đô thị kinh tế tài chính, một thương cảng quốc tế của Phố Hiến ngày nào giờ đây không còn nữa. Năm 1804, dưới thời Gia Long, trấn lị Sơn Nam thượng từ Phố Hiến đã được vận động và di chuyển về Châu Cầu ( Phủ Lý ). Năm 1831, với cuộc cải cách của vua Minh mạng, tỉnh Hưng Yên được xây dựng, thành tỉnh được thiết kế xây dựng trên địa phận Phố Hiến cũ, mang nhiều tính năng quân sự chiến lược, nhưng đã mất đi trọn vẹn vai trò kinh tế tài chính của một trạm hải quan, lúc này đã được chuyển qua bến Ninh Hải ( Hải Phòng Đất Cảng ) .

Quần thể di tích lịch sử Phố Hiến[sửa|sửa mã nguồn]

Trải qua những biến cố lịch sử dân tộc và sự biến hóa của tự nhiên, Phố Hiến vẫn còn được bảo tồn với 16 di tích lịch sử được xếp hạng di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống vương quốc, những di tích lịch sử như : đền Mây ở Xích Đằng ( thờ tướng quân Phạm Phòng Át ), đền Ngọc Thanh ở Nễ Châu ( thờ vợ thứ của vua Lê Đại Hành ), đền Trần ( thờ Trần Hưng Đạo ), đền Ủng ( thờ Phạm Ngũ Lão ), Văn Miếu Xích Đằng, Kim Chung Tự, Thiên Ứng Tự, Thiên Hậu cung, đền Mẫu, Đông Đô Quảng Hội … … Các chùa lớn ở Phố Hiến có chùa Chuông, chùa Hiến ( Thiên Ứng tự ), chùa Nễ Châu .Ngoài ra còn có nhiều đình, văn miếu. Người Hoa sinh sống ở Phố Hiến đã để lại nhiều khu công trình kiến trúc tôn giáo như đền Mẫu ( thờ Dương Quý Phi ), đền Thiên Hậu ( thờ Lâm Tức Mặc ), Võ Miếu ( thờ ba đồng đội Lưu Bị, Quan Vân Trường và Trương Phi ) … Nhiều liên hoan gắn liền với những di tích lịch sử được duy trì hàng năm, tái hiện hình ảnh mấy trăm năm trước của Phố Hiến lôi cuốn hàng vạn lượt khách du lịch trong và ngoài nước đến thăm quan, khám phá, nghiên cứu và điều tra …Quần thể di tích lịch sử Phố Hiến nằm trên địa phận của Phố Hiến xưa, nay thuộc phần đất từ thôn Đằng Châu ( phường Lam Sơn ) tới thôn Nễ Châu ( phường Hồng Châu ) trên một diện tích quy hoạnh khoảng chừng chừng 5 km2 ở thành phố Hưng Yên đã được xếp hạng là Di tích vương quốc đặc biệt quan trọng .

Đông Đô Quảng Hội[sửa|sửa mã nguồn]

Đông Đô Quảng Hội nằm trên đường Phố Hiến, phường Hồng Châu. Xưa kia, nơi đây thuộc TT Phố Hiến hạ, thôn Mậu Dương, tổng An Tảo, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Đây là nơi hội họp của những thương nhân quốc tế, hầu hết là người Hoa, đồng thời đó cũng là nơi thờ tam thánh : Thần Thái Y ( thần làm nghề thuốc ) ; Thần Hoa Quang ( dạy dân làm những nghề bằng tay thủ công ) ; Thần Nông ( dạy dân làm ruộng, trồng trọt, chăn nuôi ) .

Đền Mây là một di tích quốc gia được công nhận từ năm 1992. Đền nằm bên sông Hồng, cạnh bến đò Mây xưa thuộc xã Đằng Châu, nay là phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, nơi đã được dân gian ca ngợi “Trăm cảnh nghìn cảnh không bằng Bến Lảnh, Đò Mây“. Đền Mây cũng như chùa Chuông ở phố Hiến là hai di tích nổi tiếng vì còn lưu giữ được phong cách kiến trúc thuần Việt.[10] Đền Mây là nơi thờ tướng quân Phạm Bạch Hổ thời 12 sứ quân (tức Phạm Phòng Át), một vị tướng để lại nhiều dấu ấn qua các thời kì: nhà Ngô, loạn 12 sứ quân và nhà Đinh.

Đền Kim Đằng[sửa|sửa mã nguồn]

Đền Kim Đằng nằm ở TT thôn Kim Đằng, phường Lam Sơn, thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. Đền được kiến thiết xây dựng trên mảnh đất mà tướng quân Đinh Điền chọn làm trụ sở khi về đây tuyển binh để giúp Đinh Bộ Lĩnh đánh dẹp 12 sứ quân. Hiện nay, Đền Kim Đằng còn giữ được nhiều nét kiến trúc thời Hậu Lê và thời Nguyễn. Đền có kiến trúc kiểu chữ đinh, gồm có 5 gian tiền tế và 3 gian hậu cung. Tòa tiền tế được làm kiểu chồng diêm 2 tầng, 8 mái. Nối tiếp với tiền tế là 3 gian hậu cung lợp ngói mũi. Gian TT đặt tượng tướng quân Đinh Điền và phu nhân Phan Thị Môi Nương, được tạo tác trong tư thế ngồi tọa thiền … Ngoài ra trong di tích lịch sử còn lưu giữ 1 số ít bức hoành phi, câu đối ca tụng công đức của thần. Hàng năm, tiệc tùng Đền Kim Đằng được tổ chức triển khai từ ngày 15 đến ngày 17 tháng 11 âm lịch để tưởng niệm tới ngày mất của tướng quân Đinh Điền và phu nhân. [ 11 ]Tướng quân Đinh Điền cùng Nguyễn Bặc Lưu Cơ, Trịnh Tú và Đinh Bộ Lĩnh kết nghĩa đồng đội. Khi quốc gia xảy ra loạn 12 sứ quân, mấy đồng đội bằng hữu đã theo sứ quân Trần Lãm chiếm giữ vùng Bố Hải ( Tỉnh Thái Bình ). Khi đã trở thành Vạn Thắng Vương, Đinh Bộ Lĩnh giao cho Đinh Điền chỉ huy 10 đạo quân đi thu phục những sứ quân khác. Khi đến trang Đằng Man, thấy vị trí đẹp, ông liền cho dựng trụ sở và chọn 3 người họ Phan, họ Phạm và họ Nguyễn ở trang Đằng Man làm gia tướng và chọn người con gái họ Phan tên là Môi Nương làm vợ. Khi Lê Hoàn lên ngôi vua thay cho Đinh Toàn, Đinh Điền và Nguyễn Bặc cùng Phạm Hạp dấy binh nhưng không thành, Đinh Điền lui quân về trại Đằng Man. Khi Đinh Điền và phu nhân mất, nhân dân trại Đằng Man đã lập đền thờ trên nền doanh trại, 3 gia tướng của Đinh Diền cũng được phối thờ tại đây .
Chùa Chuông có tên chữ là Kim Chung Tự nằm tại thôn Nhân Dục, phường Hiến Nam, được ca tụng là ” Phố Hiến đẹp nhất danh lam ” .

Văn miếu Xích Đằng[sửa|sửa mã nguồn]

Chùa Nễ Châu[sửa|sửa mã nguồn]

Chùa Nễ Châu được khởi dựng vào thời Tiền Lê từ thế kỷ thứ 10. Tương truyền, khi Lê Hoàn đóng quân để chống giặc ngoại xâm nhà Tống ở Nễ Châu, đã cho người xây dựng một ngôi chùa. Khi chùa được xây xong, Lê Hoàn nói: làng nào đủ tiền trả công thợ thì chùa sẽ thuộc về làng đó. Nhờ vào sự giúp đỡ của gia đình bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh (người làng Nễ Châu), dân làng Nễ Châu đã đủ tiền trả công thợ nên chùa thuộc về làng từ đó.

Thấy bà Ngọc Thanh xinh đẹp, Lê Hoàn đã lấy bà làm vợ. Trong thời hạn này, bà đã có nhiều sức lực lao động giúp nghĩa quân của Lê Hoàn vượt mặt quân xâm lược nhà Tống. Khi Lê Hoàn lên ngôi nhà vua, bà đã không theo nhà vua về kinh đô Hoa Lư mà xin ở lại quê nhà để chăm nom cha mẹ già yếu, Sau khi bà mất, nhà vua đã cho lập đền thờ ở đối lập chùa Nễ Châu và sắc phong làm “ Ngọc Thanh Hoàng hậu ” .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Hỏi Đáp