Benjamin Franklin – Wikipedia tiếng Việt
Benjamin Franklin (17 tháng 1 năm 1706 – 17 tháng 4 năm 1790) là một thành viên trong nhóm lập quốc của Hoa Kỳ. Ông cũng là một chính trị gia, nhà khoa học, nhà văn, thợ in, triết gia, nhà phát minh, nhà hoạt động xã hội, nhà ngoại giao hàng đầu. Trong lĩnh vực khoa học, ông là gương mặt tiêu biểu trong lịch sử vật lý vì những khám phá của ông và những lý thuyết về điện, ví dụ như các khám phá về hiện tượng sấm, sét. Với vài trò một chính trị gia và một nhà hoạt động xã hội, ông đã đưa ra ý tưởng về một nước Mỹ[1] và với vai trò một nhà ngoại giao trong thời kỳ Cách mạng Mỹ, ông đã thuyết phục nước Pháp giúp đỡ để nước Mỹ có thể giành được độc lập.
Franklin nổi tiếng về sự ham hiểu biết của ông, về những tác phẩm của ông ( có tính phổ cập, tính chính trị và khoa học ) và tính phong phú của những nghành mà ông chăm sóc. Là một nhà chỉ huy của Thời đại Khai sáng, ông đã có được sự công nhận, ủng hộ của cả những nhà khoa học và giới tri thức khắp châu Âu. Ông đã thành công xuất sắc trong việc bảo vệ về sự trợ giúp kinh tế tài chính cũng như quân sự chiến lược của Pháp, là một góp phần to lớn cho sự thắng lợi của cách mạng chống thực dân Anh. Ông cũng là người đã ý tưởng ra cột chống sét. Ông là người sớm đề xướng về sự thống nhất của những thuộc địa. Các nhà sử gia gọi ông là ” Người Mỹ tiên phong ” .
Sinh ra ở Boston, Massachusetts, Franklin đã học nghề in từ anh trai của ông và trở thành một chủ biên tập báo, một thợ in và một thương gia rất giàu có ở Philadelphia. Ông đã có nhiều năm sống ở Anh và xuất bản ấn phẩm nổi tiếng Poor Richard’s Almanac (Alamac của Richard nghèo) và ấn phẩm Pennsylvania Gazette (công báo Pennsylvania). Ông đã thành lập cả thư viện công và sở cứu hoả đầu tiên tại Mỹ cũng như Junto, một câu lạc bộ thảo luận chính trị. Trong giai đoạn này ông đã viết bài ủng hộ tiền giấy, chống các chính sách của những người theo chủ nghĩa trọng thương, như Luật sắt năm 1750, và cũng phác thảo Kế hoạch Albany của Liên minh năm 1754, sau này sẽ tạo ra một cơ sở lập pháp cho thuộc địa; thể hiện sự nhận thức từ rất sớm của ông về việc các thuộc địa tồn tại tự nhiên với tư cách một đơn vị chính trị.
Franklin đã trở thành một anh hùng dân tộc tại Mỹ khi ông dẫn đầu nỗ lực đòi Nghị viện Vương quốc Anh huỷ bỏ một Đạo luật tem thư gây mất lòng dân. Với tư cách một nhà ngoại giao, ông được nhiều người Pháp kính trọng với tư cách một vị bộ trưởng Mỹ tại Paris, một nhân vật quan trọng trong việc phát triển mối quan hệ thân thiện Pháp-Mỹ. Từ năm 1775 tới năm 1776, Franklin là Tổng giám đốc Bưu điện thuộc Đại hội Thuộc địa và từ năm 1785 tới năm 1788 là Chủ tịch Hội đồng Hành pháp Tối cao Pennsylvania. Tới cuối đời, ông trở nên một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất ủng hộ chủ nghĩa bãi nô.
Bạn đang đọc: Benjamin Franklin – Wikipedia tiếng Việt
Franklin rất chăm sóc tới khoa học và kỹ thuật, ông đã thực thi những thí nghiệm và có nhiều ý tưởng nổi tiếng ( ngoài cột thu lôi ), đó là : bếp lò Franklin, ống thông tiểu, chân nhái, harmonica, và kính hai tròng. Ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng Đại học Pennsylvania và Trường Franklin và Marshall. Ông đã được bầu làm quản trị tiên phong của Hội Triết học Mỹ, hội học thuật tiên phong tại Hoa Kỳ, năm 1769. Franklin nói thành thạo năm thứ tiếng. Ông được công nhận là một người đa tài .
Franklin, 1825
Cha Franklin, Josiah Franklin, sinh tại Ecton, Northamptonshire, Anh Quốc ngày 23 tháng 12 năm 1657, con trai của Thomas Franklin, một thợ rèn và nông dân, và Jane White. Mẹ ông, Abiah Folger, sinh tại Nantucket, Massachusetts, ngày 15 tháng 8 năm 1667, con của Peter Folger, một chủ cối xay và giáo viên trường làng cùng vợ là Mary Morrill, từng là một người hầu hợp đồng. Một nhánh của dòng họ Folgers, J. A. Folger, người sáng lập Folgers Coffee ở thế kỷ 19 .Khoảng năm 1677, Josiah lấy Anne Child tại Ecton, và trong vài năm sau đó sinh ba người con. Những người bạn bè nửa dòng máu đó của Benjamin Franklin gồm Elizabeth ( 2 tháng 3 năm 1678 ), Samuel ( 16 tháng 5 năm 1681 ), và Hannah ( 25 tháng 5 năm 1683 ) .Ở một thời gian nào đó nửa cuối năm 1683, nhà Franklin rời Anh tới Boston, Massachusetts. Họ sinh thêm nhiều người con nữa tại Boston, gồm Josiah Jr. ( 23 tháng 8 năm 1685 ), Ann ( 5 tháng 1 năm 1687 ), Joseph ( 5 tháng 2 năm 1688 ), và Joseph ( 30 tháng 6 năm 1689 ) ( người con tiên phong tên Joseph chết ngay sau khi sinh ) .Vợ của Josiah, Anne, mất tại Boston ngày 9 tháng 7 năm 1689. ông cưới Abiah Folger ngày 25 tháng 11 năm 1689 tại Old South Church ở Boston và được Samuel Willard làm lễ .Josiah và Abiah có 10 người con: John (7 tháng 12 năm 1690), Peter (22 tháng 12 năm 1692), Mary (26 tháng 9 năm 1694), James (4 tháng 2 năm 1697), Sarah (9 tháng 7 năm 1699), Ebenezer (20 tháng 9 năm 1701), Thomas (7 tháng 12 năm 1703), Benjamin (17 tháng 1 năm 1706), Lydia (8 tháng 8 năm 1708), và Jane (27 tháng 3 năm 1712).
Những Nội Dung Chính Bài Viết
- Thời thơ ấu ở Boston[sửa|sửa mã nguồn]
- Những ý tưởng và nghiên cứu và điều tra khoa học[sửa|sửa mã nguồn]
- Những thử nghiệm âm nhạc[sửa|sửa mã nguồn]
- Đời sống công khai minh bạch[sửa|sửa mã nguồn]
- Đức hạnh, tôn giáo và những đức tin cá thể[sửa|sửa mã nguồn]
- Qua đời và sau đó[sửa|sửa mã nguồn]
- Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Thời thơ ấu ở Boston[sửa|sửa mã nguồn]
Căn nhà nơi sinh của Franklin trên đường Milk Street, Boston, MassachusettsNơi sinh của Franklin ngay đối lập Hội quán Old South Meeting House được tưởng niệm bằng một bức tượng bán thân trên mặt tiền tầng hai của tòa nhà này .Benjamin Franklin được sinh ra tại đường Milk Street, Boston, Massachusetts vào ngày 17 tháng 1 năm 1706 [ 2 ] [ 3 ] và được rửa tội tại hội quán Old South Meeting House. Franklin là một trong 17 người con của ông Josiah Franklin và là một trong số 10 người con do người vợ hai, bà Abiah Foulger sinh ra. Bà Abiah là con gái của ông Peter Foulger và bà Mary Morrill. Trong số những anh chị em của Benjamin có anh trai James và em gái Jane .Ông Josiah muốn Ben vào trường của những giáo sĩ nhưng chỉ có đủ tiền để cho con đi học trong hai năm. Ben theo học trường Boston Latin School nhưng không tốt nghiệp ; tuy nhiên vẫn liên tục việc học bằng việc mê hồn đọc sách. Mặc dù ” cha mẹ đã coi nhà thời thánh như một việc làm ” [ 4 ] cho Franklin, việc đi học chấm hết từ khi lên 10. Ben thao tác cho cha mình một thời hạn, đến năm 12 tuổi, băt đầu đi theo học việc với anh trai James, một thợ in, người dạy Ben nghề kinh doanh thương mại in ấn. Khi Ben 15 tuổi, James xây dựng The New-England Courant, đây là tờ báo độc lập thực sự tiên phong ở những thuộc địa .
Ở tuổi 17, Franklin bỏ đi tới Philadelphia, Pennsylvania, tìm kiếm một khởi đầu mới tại một thành phố mới. Khi mới đến ông thao tác cho nhiều tiệm in quanh thị xã. Tuy nhiên, ông không hài lòng với những viễn cảnh trước mắt. Sau vài tháng, tuy đang thao tác trong một nhà in, Franklin bị vị Thống đốc Pennsylvania Ngài William Keith thuyết phục để tới Luân Đôn, hình thức bề ngoài là để mua số thiết bị thiết yếu cho việc xây dựng một tờ báo mới tại Philadelphia. Phát hiện những lời hứa hẹn của Keith về việc tương hỗ tờ báo là gián trá, Franklin đã thao tác như một thợ sắp chữ trong một tiệm in tại nơi ngày này là Nhà thờ Thánh Bartholomew-the-Great tại Smithfield trong khu London. Sau đó, ông quay trở lại Philadelphia năm 1726 với sự trợ giúp của một nhà buôn tên là Thomas Denham, ông đã cho Franklin một chân kế toán, và giữ tiệm của ông. [ 5 ]Năm 1727, Benjamin Franklin, ở tuổi 21, lập ra Junto, một nhóm ” những thợ thủ công và nhà buôn tự nguyện và khao khát kỳ vọng tự cải tổ mình bằng cách cải tổ hội đồng. ” Junto là một nhóm tranh luận những yếu tố của thời ấy ; ở đầu cuối nó dẫn tới sự sinh ra của nhiều tổ chức triển khai khác tại Philadelphia .Đọc sách là một hoạt động giải trí tiếp tục của Junto, nhưng sách thời ấy rất hiếm và đắt. Các thành viên đã lập ra một thư viện, và khởi đầu họ mang sách của mình tới góp. Cách này không hiệu suất cao, tuy nhiên Franklin liên tục với ý tưởng sáng tạo một thư viện mà fan hâm mộ sẽ phải trả tiền khi mượn sách, và những thành viên sẽ góp tiền của mình vào để mua sách. Ý tưởng này dẫn tới sự sinh ra của Công ty Thư viện ( Library Company ), và hiến chương của Library Company of Philadelphia được Franklin soạn thảo năm 1731 .Ban đầu, những cuốn sách được giữ tại nhà những người thủ thư, nhưng vào năm 1739 bộ sách được chuyển tới tầng hai tòa nhà State House của Pennsylvania, và hiện được gọi là Independence Hall. Năm 1791, một tòa nhà mới được xây riêng cho thư viện. Library Company tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ không gặp phải bất kể sự cạnh tranh đối đầu nào và chiếm hữu nhiều bộ sách vô giá như bộ sách của James Logan và người anh / em của ông là William. Library Company trong thế kỷ hai mươi là một thư viện nghiên cứu và điều tra và tìm hiểu thêm vĩ đại bởi nó có tới 500.000 cuốn sách hiếm, sách mỏng mảnh, giấy khổ rộng, hơn 160.000 văn bản chép tay và 75.000 hình họa .Khi Denham chết, Franklin quay trở về với việc làm trước kia của mình. Tới năm 1730, Franklin đã xây dựng một nhà in của riêng mình và đã trở thành một chủ báo của tờ ” The Pennsylvania Gazette “. Tờ Gazette mang lại cho Franklin một forum để lôi kéo người dân thực thi nhiều cuộc cải cách và sáng tạo độc đáo tại địa phương trải qua những bài viết và nhận định và đánh giá. Cùng với thời hạn, sự phản hồi của ông, cùng với hình ảnh một nhà công nghiệp và tri thức trẻ tuổi, khiến ông có được sự tôn trọng lớn của mọi người ; thậm chí còn sau khi Franklin đã có được nổi tiếng với tư cách một nhà khoa học, một quan chức nhà nước, ông thường ký tên dưới những bức thư một cách nhã nhặn ‘ B. Franklin, Chủ nhà in ‘. [ 5 ]Franklin đề xướng kế hoạch kiến thiết xây dựng trụ sở Hội Tam Điểm năm 1731 và đã trở thành một nhân vật quan trọng của hội ( Grand Master ) năm 1734, báo hiệu sự thăng quan tiến chức nhanh gọn về danh vọng của ông tại Pennsylvania. [ 6 ] [ 7 ] Cùng năm ấy, ông thay thế sửa chữa và xuất bản cuốn sách tiên phong của Hội tam điểm tại Mỹ, một cuốn tái bản của cuốn Tổ chức của Hội tam điểm của James Anderson. Trong suốt cuộc sống mình Franklin luôn là một thành viên của hội. [ 8 ] [ 9 ]
Năm 1724, khi đang học việc tại nhà của Read, Franklin đã yêu Deborah Read trước khi tới London theo nhu yếu của Thống đốc Keith. Thời gian đó, mẹ của Read không muốn con mình hứa hôn với một chàng trai mười bảy tuổi đang trên đường tới London. Chồng bà mới qua đời và Bà Read khước từ lời cầu hôn của Franklin. [ 5 ]Khi Franklin đang ở London, Deborah đã lấy một người tên là John Rodgers. Đây là một quyết định hành động sai lầm đáng tiếc. Rodgers ngay sau đó trốn nợ và chạy tới Barbados, để Deborah lại. Vì không ai biết thân thế sau đó của Rodgers, và lao lý cấm tuy nhiên hôn, Deborah không được chính thức tái hôn .Franklin cũng có yếu tố của riêng mình. Năm 1730, ông công nhận một đứa con trai ngoài giá thú tên là William, ông này sau này sẽ là vị thống đốc bảo hoàng sau cuối của New Jersey. Tuy không ai biết danh tính của mẹ William, có lẽ rằng nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dưỡng một đứa trẻ là một nguyên do khiến Franklin quyết định hành động về ở chung với Deborah Read. William được Franklin nuôi dưỡng trong nhà mình và sau cuối đã bất đồng ý kiến với bố về cách giải quyết và xử lý những thuộc địa với Hoàng gia Anh. Tuy nhiên, ông không sử dụng uy tín của cha để hô hào cho lập trường của mình .Franklin đã tổ chức triển khai cưới thực tiễn ( không hôn lễ ) với Deborah Read ngày 1 tháng 9 năm 1730. Benjamin và Deborah Franklin có hai người con ( ngoài William ). Con cả là Francis Folger Franklin, sinh tháng 10 năm 1732 ; cậu bé chết vì bệnh đậu mùa năm 1736, khi mới 4 tuổi. Sarah Franklin, tên thường gọi là Sally, sinh năm 1743. Bà cưới Richard Bache, có bảy người con, và là người chăm nom Franklin khi ông già cả .Deborah sợ biển đồng nghĩa tương quan với việc bà không khi nào đi cùng Franklin trên bất kể chuyến đi nào tới châu Âu, dù ông đã nhiều lần nhu yếu .Thành công với vai trò tác giả[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1733, Franklin bắt đầu xuất bản cuốn sách nổi tiếng Poor Richard’s Almanac (với cả những bài viết của riêng ông và vay mượn), cuốn sách này đã mang lại rất nhiều danh tiếng cho ông. Những câu châm ngôn trong cuốn sách đó như “A penny saved is twopence dear” (thường bị trích dẫn sai thành “Một penny tiết kiệm được là một penny kiếm được”), “Những vị khách và cá đều bốc mùi sau ba ngày” vẫn còn là những câu thường gặp trong hiện tại. Sự hiểu biết về xã hội dân gian có nghĩa con người có khả năng biến đổi trong bất kỳ một hoàn cảnh hiện tại, và những độc giả của Franklin luôn có được điều đó. Ông đã bán khoảng mười nghìn cuốn sách mỗi năm.[5]
Năm 1758, năm ông ngừng viết cho cuốn Almanac, ông xuất bản cuốn Father Abraham’s Sermon. Cuốn tự truyện của Franklin, được xuất bản sau khi ông chết, đã trở thành một cuốn sách kinh điển của thể loại này.
Những ý tưởng và nghiên cứu và điều tra khoa học[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin là một nhà ý tưởng khác thường. Trong số những ý tưởng của ông có cột thu lôi, đàn armonica, bếp lò Franklin, kính hai tròng, và ống thông tiểu mềm. Franklin không khi nào xin bản quyền cho ý tưởng của mình ; trong tự truyện ông đã viết, ” Vì tất cả chúng ta đang tận hưởng nhiều sự tân tiến có được từ ý tưởng của những người khác, tất cả chúng ta cần phải sung sướng khi có thời cơ ship hàng những người khác bằng những ý tưởng của mình ; và tất cả chúng ta phải làm điều đó một cách tự do và hào phóng. ” [ 10 ]Năm 1743, Franklin lập ra Hội Triết học Mỹ để làm nơi tranh luận những tò mò cho những nhà khoa học. ông mở màn thực thi nghiên cứu và điều tra về điện, và việc làm này cùng với những khu công trình khoa học khác của ông, sẽ liên tục theo ông cả cuộc sống, giữa những khoảng chừng thời hạn dành cho chính trị và kiếm tiền. [ 5 ]Năm 1748, ông thôi nghề in và chuyển sang ngành kinh doanh thương mại khác. Ông link với vị đốc công của mình là, David Hall, người đã chia nửa số cống phẩm từ quầy bán hàng với Franklin trong 18 năm. Công việc kinh doanh thương mại nhiều doanh thu này khiến ông có thời hạn cho điều tra và nghiên cứu, và trong vài năm ông đã có nhiều ý tưởng mang lại nổi tiếng cũng như học vị trên khắp châu Âu, và đặc biệt quan trọng là tại Pháp .Trong số đó có điều tra và nghiên cứu của ông về điện. Franklin cho rằng điện phát ra từ ” thủy tinh ” và ” nhựa cây ” không phải là những kiểu ” chất lưu điện ” ( như điện được gọi thời ấy ) khác nhau, mà cùng là một chất lưu điện dưới những áp lực đè nén khác nhau. Ông là người tiên phong đặt tên cho chúng là dương và âm, [ 11 ] và ông cũng là người tiên phong mày mò ra nguyên tắc bảo toàn điện tích. [ 12 ]
Năm 1750, ông xuất bản một bài viết đề xuất một cuộc thí nghiệm để chứng minh rằng sét là điện bằng cách thả một chiếc diều trong cơn bão có vẻ sẽ trở thành một cơn bão sét. Ngày 10 tháng 5 năm 1752, Thomas-François Dalibard nước Pháp đã tiến hành thí nghiệm của Franklin (sử dụng một cột thu lôi thép cao 40 foot thay cho chiếc diều) và đã thu được những tia lửa điện từ một đám mây. Ngày 15 tháng 6, Franklin tiến hành cuộc thí nghiệm với diều nổi tiếng của mình tại Philadelphia và cũng thu được những tia lửa điện từ một đám mây (không hề biết rằng Dalibard cũng đã làm điều đó, từ 36 ngày trước). Thí nghiệm của Franklin không được viết ra cho tới khi cuốn Lịch sử và Tình trạng Hiện tại của Điện của Joseph Priestley được xuất bản năm 1767; bằng chứng cho thấy Franklin đã chuẩn bị cách diện (không phải chạm trực tiếp vào đường dẫn, bởi ông có thể gặp nguy hiểm vì điện giật khi sét đánh). (Những người khác, như Giáo sư Georg Wilhelm Richmann tại St. Petersburg, Nga, đã bị giật chết vài tháng sau cuộc thí nghiệm của Franklin.) Trong giấy tờ ghi chép của mình, Franklin chỉ ra rằng ông nhận thức được những nguy hiểm và đã sử dụng những cách khác để chứng minh rằng sét là điện, như được thể hiện trong việc ông dùng tiếp đất. Nếu Franklin thực sự có tiến hành thí nghiệm này, ông cũng không làm nó theo cách thường được miêu tả, thả diều và chờ bị giật khi sét đánh, (bởi điều đó có thể gây nhiều xúc cảm nhưng sẽ dẫn tới tử vong). Thay vào đó ông dùng diều để có được điện thế từ một đám mây bão, việc này đồng nghĩa với sét là điện.
Ngày 19 tháng 10 trong một bức thư gửi tới Anh để hướng dẫn thực thi lại thí nghiệm đó, Franklin đã viết :
” Khi mưa đã làm ướt sợi dây diều tới mức nó hoàn toàn có thể dẫn điện tự do, bạn sẽ thấy nó phát ra thành tia lửa điện từ chiếc chìa khóa khi để khuỷu tay gần lại, và nếu chiếc khóa đó là một lọ nhỏ, hay một bình Leiden, nó hoàn toàn có thể tích điện : and from electric fire thus obtained spirits may be kindled, và all other electric experiments [ may be ] performed which are usually done by the help of a rubber glass globe hoặc tube ; and therefore the sameness of the electrical matter with that of lightening completely demonstrated. ” [ 13 ]
Những cuộc thí nghiệm điện của Franklin đã đưa tới phát minh ra cột thu lôi. Ông đã lưu ý rằng cột thu lôi nên có đầu nhọn chứ không phải đầu tròn để có thể thu điện một cách yên lặng, và thu được ở khoảng cách xa hơn. Ông phỏng đoán rằng phát minh này sẽ được dùng để bảo vệ các tòa nhà khỏi sét, bằng cách lắp các “cột thu lôi thép thẳng đứng, nhọn như một cây kim và được sơn phủ tránh gỉ, và có một hệ thống dây dẫn bên ngoài tòa nhà nối chân những cột thu lôi đó dẫn xuống đất;…Những cột thu lôi sẽ có thể dẫn điện một cách êm ái từ đám mây xuống đất trước khi nó đủ lớn để thành sét đánh, và nhờ thế sẽ cứu chúng ta khỏi sự nguy hiểm bất ngờ và kinh khủng đó!” Sau một loạt những thí nghiệm tại chính nhà của Franklin, các cột thu lôi đã được lắp đặt trên Hàn lâm viện Philadelphia (sau này là Đại học Pennsylvania) và Tòa Thị chính Pennsylvania (sau này là Independence Hall) năm 1752.[14]
Để ghi nhận những nghiên cứu trong lĩnh vực điện của ông, Franklin đã nhận được Huy chương Copley của Royal Society năm 1753, và vào năm 1756 ông trở thành một trong số ít người Mỹ ở thế kỷ mười tám được bầu làm Fellow of the Society. Đơn vị cgs của electric charge đã được đặt theo tên ông: một franklin (Fr) tương đương một statcoulomb.
Khí tượng học[sửa|sửa mã nguồn]
Ngày 21 tháng 10 năm 1743, một cơn bão tràn vào từ hướng tây nam khiến Franklin mất một thời cơ quan sát nguyệt thực. Franklin nhận thấy gió lợi thế trong thực tiễn tới từ phía đông bắc, trái ngược với điều ông từng nghĩ. Trao đổi thư từ với anh / em trai mình, Franklin biết rằng cơn bão đó đã không tràn vào Boston cho tới sau thời gian nguyệt thực, dù trên trong thực tiễn Boston ở phía đông bắc Philadelphia. Ông suy luận rằng những cơn bão không phải luân luôn đi theo hướng gió chủ yếu, một ý niệm có tác động ảnh hưởng rất lớn trong khí tượng học. [ 15 ]
Nguyên lý làm lạnh[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin cũng đã nhận thấy nguyên tắc làm lạnh khi quan sát trong một ngày trời rất nóng, ông thấy lạnh hơn khi mặc một chiếc áo ướt trong gió nhẹ so với khi mặc chiếc áo khô. Để hiểu hiện tượng kỳ lạ này rõ hơn, Franklin liên tục triển khai thí nghiệm. Trong một ngày ấm cúng tại Cambridge, Anh, năm 1758, Franklin và một người bạn là nhà khoa học John Hadley thí nghiệm liên tục làm ẩm bình chứa thủy ngân của nhiệt kế bằng ether và dùng ống thổi để làm bay hơi ether. Với mỗi lần bay hơi, nhiệt kế lại chỉ mức nhiệt độ thấp hơn, ở đầu cuối xuống mức 7 °F ( – 14 °C ). Một nhiệt kế khác biểu lộ nhiệt độ phòng là 65 °F ( 18 °C ). Trong bức thư ” Làm lạnh bằng Bay hơi ” của minh, Franklin đã quan tâm rằng ” ta hoàn toàn có thể thấy năng lực một người bị lạnh đến chết trong một ngày mùa hè ấm cúng “. Mỗi năm ngành công nghiệp thực phẩm dữ gìn và bảo vệ lạnh trao một Trao Giải Franklin Award để ghi nhớ người đã quan sát thấy hiện tượng kỳ lạ này .
Những thử nghiệm âm nhạc[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin được biết đã từng chơi violin, đàn hạc, và guitar. Ông cũng sáng tác nhạc, đáng chú ý quan tâm nhất là một bản tứ tấu dây theo phong thái tiền cổ xưa, và đã ý tưởng ra một phiên bản nâng cấp cải tiến hơn của glass harmonica, trong đó mỗi kính được sản xuất để quay trên chính nó, và tay của người chơi để yên, chứ không phải chuyển dời, phiên bản này nhanh gọn được đồng ý tại châu Âu. [ 16 ]
Đời sống công khai minh bạch[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1736, Franklin lập ra Union Fire Company, công ty cứu hỏa tự nguyện tiên phong tại Mỹ. Cùng năm ấy ông in một đồng xu tiền mới cho New Jersey dựa trên những kỹ thuật tân tiến chống làm giả mà ông đã ý tưởng ra .Khi đã trưởng thành, Franklin khởi đầu chăm sóc nhiều hơn tới những hoạt động giải trí công cộng. Năm 1743, ông trình diễn một kế hoạch kiến thiết xây dựng Viện hàn lâm và cao đẳng Philadelphia. Ông đã được chỉ định làm quản trị viện này ngày 13 tháng 11 năm 1749, và trường Open ngày 13 tháng 8 năm 1751. Tại lễ trao bằng tiên phong của trường ngày 17 tháng 5 năm 1757, bảy người đã tốt nghiệp ; sáu là Cử nhân văn chương và một là Thạc sĩ văn chương. Sau này trường đã sáp nhập với Đại học Bang Pennsylvania để trở thành Đại học Pennsylvania .Năm 1753, cả Đại học Harvard và Đại học Yale đều trao bằng danh dự cho ông .Năm 1751, Franklin và Tiến sĩ Thomas Bond được ủy ban lập pháp Pennsylvania giao nghĩa vụ và trách nhiệm xây dựng một bệnh viện. Bệnh viện Pennsylvania là bệnh viện tiên phong tại nơi sau này sẽ trở thành Hợp chúng quốc Hoa Kỳ .
Franklin mở màn tham gia vào việc làm chính trị Philadelphia và thăng quan tiến chức nhanh gọn. Tháng 10 năm 1748 ông được chọn làm một ủy viên hội đồng, tháng 6 năm 1749 ông trở thành một thành viên Thẩm phán hòa giải của Philadelphia, và năm 1751 ông được bầu vào Quốc hội Pennsylvania. Ngày 10 tháng 8 năm 1753, Franklin được chỉ định làm phó tổng giám đốc bưu điện Bắc Mỹ. Công việc nổi tiếng nhất của ông khi hoạt động giải trí chính trị trong nước là cải cách mạng lưới hệ thống bưu điện, nhưng khét tiếng của ông đa phần có được nhờ những hoạt động giải trí ngoại giao do ông đảm nhiệm về quan hệ giữa những thuộc địa và Vương quốc Anh, và sau này với Pháp. [ 5 ]Năm 1754, ông chỉ huy phái đoàn Pennsylvania tại Đại hội Albany. Cuộc gặp gỡ này của những thuộc địa đã được Ban thương mại tại Anh triệu tập nhằm mục đích cải tổ những quan hệ với người Indian và tự vệ chống lại Pháp. Franklin đã yêu cầu một kế hoạch Liên minh những thuộc địa. Tuy kế hoạch không được trải qua, nhiều ý tưởng sáng tạo trong đó đã Open trong Các pháp luật Liên bang và Hiến pháp .Năm 1757, ông được Quốc hội Pennsylvania phái tới Anh với tư cách phái viên thuộc địa phản đối ảnh hưởng tác động chính trị của mái ấm gia đình Penn, những người được hưởng quyền ưu tiên tại thuộc địa. Ông đã ở Anh trong năm năm, chiến đấu đòi chấm hết độc quyền của mái ấm gia đình Penn so với cơ quan lập pháp do dân bầu, và độc quyền được miễn thuế trên đất đai của họ. Vì thiếu những liên minh có ảnh hưởng tác động trong Whitehall, sứ mạng này đã không thành công xuất sắc. Năm 1759, Đại học St Andrews trao ông bằng Tiến sĩ danh dự ngành Luật. Năm 1762, Đại học Oxford trao cho Franklin bằng tiến sỹ danh dự về những thành tưu khoa học của ông và từ đó ông được gọi là ” Tiến sĩ Franklin. ” Ông cũng tìm cách xin được một vị thế cho người con ngoài giá thú của mình, William Franklin, là Thống đốc Thuộc địa New Jersey. [ 5 ]Trong thời hạn ở London, Franklin mở màn tham gia những hoạt động giải trí chính trị cấp tiến. Ông là một thành viên của Club of Honest Whigs, cùng với những nhà tư tưởng như Richard Price .Năm 1756, Franklin trở thành một thành viên Hội Khuyến khích Nghệ thuật, Chế tạo và Công nghệ ( hiện là Thương Hội Nghệ thuật Hoàng gia ( RSA ), được xây dựng năm 1754 ), những cuộc họp tiên phong của hội diễn ra tại những quán cà phên thuộc Q. Covent Garden ở London, gần nơi Franklin cư trú tại Craven Street ( một trong những nơi duy nhất ông từng cư ngụ còn lại và được Open cho công chúng với tên gọi kho lưu trữ bảo tàng Nhà Benjamin Franklin ngày 17 tháng 1 năm 2006 ). Sau khi quay trở về Mỹ, Franklin trở thành một thành viên từ xa của hội và vẫn giữ liên lạc mật thiết với Hội. Hội Nghệ thuật Hoàng gia đã đưa ra Huy chương Benjamin Franklin năm 1956 để tưởng niệm ngày sinh nhật lần thứ 250 của ông và 200 năm ngày xây dựng hội .Trong thời gian sống tại Craven Street ở London trong giai đoạn 1757 và 1775, Franklin đã có mối quan hệ bạn bè thân mật với bà chủ nhà của mình là Margaret Stevenson cùng các bạn bè và người thân của bà, đặc biệt là cô con gái Mary, người thường được gọi là Polly.
Năm 1759, ông cùng con trai tới thăm Edinburgh, và ông đã gọi những ngày tháng tại đó là “những ngày hạnh phúc nhiều nhất đời tôi.”[17]
Ông cũng tham gia Hội Mặt trăng ( Lunar Society ) có nhiều tác động ảnh hưởng tại Birmingham, ông thường trao đổi với hội này và đôi lúc lui tới trụ sở hội tại West Midlands mỗi khi tới thăm Birmingham .
Cuộc Cách mạng Mỹ[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1763, ngay sau khi Franklin quay trở về Pennsylvania, biên giới phía tây của tiểu bang xảy ra một cuộc chiến tranh ác liệt được gọi là cuộc Nổi loạn Pontiac. Paxton Boys, một nhóm những người định cư tin rằng chính phủ Pennsylvania không làm đủ để bảo vệ họ khỏi những cuộc cướp bóc của người da đỏ, đã giết hại một nhóm người da đỏ hòa bình và sau đó tiến vào Philadephia. Franklin đã giúp tổ chức một lực lượng du kích địa phương nhằm bảo vệ thủ phủ thành phố khỏi đám người đó, và sau đó gặp gỡ với các lãnh đạo Paxton và thuyết phục họ giải tán. Franklin đã nghiêm khắc lên án thành kiến chủng tộc của nhóm Paxton Boys. “Nếu một người da đỏ làm tôi bị thương,” ông hỏi, “thì sau đó tôi sẽ phải gây ra vết thương như vật cho tất cả người da đỏ chăng?”[18]
Nhiều người ủng hộ nhóm Paxton Boys là những người Scotland, Ireland thuộc Giáo hội Trưởng lão và Nhà thờ Cải cách Đức hay Học thuyết Luthơ thuộc vùng nông thôn phía tây Pennsylvania, dẫn tới những lời cáo buộc cho rằng Franklin muốn tạo tác động ảnh hưởng có lợi cho giới thượng lưu đô thị Quaker phía đông. Vì những lời buộc tội đó, và vì những cuộc tiến công khác vào nhân cách của ông, Franklin đã mất ghế trong Quốc hội ở cuộc bầu cử năm 1764. Tuy nhiên, thất bại này đã trao cho ông thời cơ quay trở lại London, nơi ông lấy lại khét tiếng là một người ủng hộ triệt để nước Mỹ. [ 19 ]Năm 1764, Franklin được phái tới Anh với tư cách phái viên thuộc địa, lần này theo đề xuất kiến nghị của Vua George III nhằm mục đích xây dựng ủy ban trấn áp TW Anh tại Pennsylvania, riêng không liên quan gì đến nhau với ” những người ưu tiên ” thừa kế. Trong lần này ông cũng trở thành một phái viên thuộc địa cho Georgia, New Jersey và Massachusetts. Tại London, ông kịch liệt phản đối Luật Tem, dù những lời cáo buộc từ nhiều phái tại Mỹ cho rằng ông đã tham gia vào việc đưa ra luật đạo đó. Sự phản đối Luật Tem của ông, và sau này là với cả Luật Townshend năm 1767, dẫn tới sự kết thúc giấc mơ trở thành một viên chức trong nhà nước Anh và sự liên minh của ông với những phe phái ủng hộ sự độc lập của thuộc địa. Nó cũng dẫn tới một sự chia rẽ không hề hàn gắn giữa ông với người con trai William, người vẫn trung thành với chủ với Đế quốc Anh. [ 20 ]
Franklin năm 1783, một bức tranh khắc dựa theo bức tranh của Joseph Duplessis.
Tháng 9 năm 1767, Franklin tới thăm Paris với một người bạn sát cánh đáng kinh ngạc là John Pringle. Tin tức về những tò mò về điện của ông đã được biết đến nhiều tại Pháp. Sự nổi tiếng của ông khiến ông có thời cơ tiếp xúc với nhiều nhà khoa học và chính trị nổi tiếng, và cả Vua Louis XV. [ 20 ]Khi rời London năm 1768, ông đã phát triển một bản ký tự ngữ âm kiểu Một hệ thống cho một Bảng chữ cái mới và một cách đánh vần mới. Bảng chữ cái mới này loại bỏ sáu chữ mà Franklin coi là thừa (c, j, q, w, x và y), và thêm vào sáu chữ cái mới ghi âm mà ông cảm thấy là thiếu; tuy nhiên, bảng chữ cái mới này không bao giờ được ưa chuộng và cuối cùng không còn được quan tâm nữa.[21]
Năm 1771, Franklin đi lại liên tục quanh hòn Đảo Anh, ở cùng Joseph Priestley và David Hume cùng nhiều người khác. Tại Dublin, Franklin được mời tới tham gia cùng những thành viên của Nghị viện Ireland chứ không phải tới những phòng tọa lạc. Ông là người Mỹ tiên phong được trao danh dự này. [ 22 ] Khi đang ở Ireland ông đã kinh ngạc khi tận mắt chứng kiến mức độ nghèo nàn tại đó. Ireland là một đối tượng người dùng của những pháp luật và pháp luật thương mại của Anh, gây ảnh hưởng tác động tới nền kinh tế tài chính Ireland, và Franklin sợ rằng Mỹ cũng sẽ phải chịu số phận tương tự như nếu sự khai thác thuộc địa của Anh liên tục diễn ra. [ 23 ]
Năm 1773, Franklin xuất bản hai bản tiểu luận trào phúng ủng hộ nhà nước Mỹ nổi tiếng nhất của mình: Những quy tắc theo đó một đế chế vĩ đại sẽ trở thành một đế chế nhỏ nhoi, và Một chỉ dụ của Vua Phổ.[24] ông cũng xuất bản một cuốn Abridgment of the Book of Common Prayer, nặc danh cùng Francis Dashwood. Trong số những điểm khác thường của cuốn sách này có đề nghị giảm thời gian tang lễ xuống còn sáu phút, “để giữ sức khỏe và cuộc sống của những người sống”.[20]
Những bức thư của Hutchinson[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin đã nhận được 1 số ít lá thư riêng từ vị thống đốc Massachusetts Thomas Hutchinson và phó thống đốc Andrew Oliver chứng tỏ rằng họ đang thôi thúc London xóa bỏ quyền lực tối cao của người Boston. Franklin đã gửi chúng về Mỹ khi những stress leo thang. Khi ấy Franklin trở thành một người gây ra nhiều yếu tố nguy hại trong con mắt người Anh. Những kỳ vọng về một giải pháp tự do chấm hết và ông trở thành đối tượng người dùng của một sự nhạo báng và làm nhục có mạng lưới hệ thống của Hội đồng Cơ mật. Ông rời London tháng 3 năm 1775. [ 20 ]
Tham gia soạn thảo Tuyên bố độc lập[sửa|sửa mã nguồn]
Khi Franklin tới Philadelphia ngày 5 tháng 5, cuộc Cách mạng Mỹ đã khởi đầu với sự giao tranh tại Lexington và Concord. Du kích New England đã chặn được lực lượng chính của quân đội Anh tại Boston. Chiến tranh Cách mạng đã nổ ra. Quốc hội Pennsylvania đơn phương chọn Franklin làm đại biểu của họ tại Đại hội Thuộc địa lần Hai. Năm 1776, ông là một thành viên của Ủy ban Năm Người soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập và đưa ra nhiều sửa đổi nhỏ cho bản thảo của Thomas Jefferson. [ 20 ]Tại buổi ký kết, ông được cho là đã nói : ” Tất cả tất cả chúng ta phải đoàn kết cùng nhau, hoặc chắc như đinh tất cả chúng ta sẽ bị treo cổ riêng không liên quan gì đến nhau. ”
Đại sứ tại Pháp ( 1776 – 1785 )[sửa|sửa mã nguồn]
Tháng 12 năm 1776, ông được phái tới Pháp với tư cách công sứ của Hoa Kỳ. Ông đã sống tại một ngôi nhà ở vùng ngoại ô Paris tại Passy, do Jacques-Donatien Le Ray de Chaumont người muốn trợ giúp Hợp chủng Quốc trao tặng. Franklin ở lại Pháp cho tới tận năm 1785, và trở nên nổi tiếng trong xã hội Pháp tới mức so với một mái ấm gia đình thượng lưu Pháp việc treo một bức chân dung ông trong phòng khách đã trở thành mốt. Ông có phong thái lịch sự tán tỉnh với những quý bà đúng kiểu Pháp ( nhưng không hề có quan hệ thực tiễn. ) Ông đã quản lý những việc làm của quốc gia mình với nhà nước Pháp với thành công xuất sắc mỹ mãn, gồm cả việc kiếm được một liên minh quân sự tối quan trọng với nước này và đàm phán thành công xuất sắc Hiệp ước Paris ( 1783 ). Khi ông quay trở lại quê nhà năm 1785, ông trở thành người có tác động ảnh hưởng thứ hai, chỉ sau George Washington với tư cách là chiến sỹ giành độc lập của Mỹ. Le Ray đã vinh danh ông bằng một bức chân dung theo nhu yếu do họa sỹ Joseph Duplessis vẽ và hiện nó được treo tại Phòng tranh Chân dung Quốc gia của Viện Smithsonian ở Washington, DC .Sau khi từ Pháp về, Franklin trở thành người ủng hộ bãi nô, trả tự do cho cả hai người nô lệ của mình. Cuối cùng ông trở thành quản trị Hội cứu tế cho Người da đen được trả Tự do đã bị giữ trái phép trước đó trong cảnh nô lệ. [ 26 ]Năm 1787, ông là một đại biểu trong Hội nghị Hiến pháp tại Philadelphia. Ông đóng vai trò danh sự nhưng ít khi tham gia vào tranh luận. Ông là Người cha nước Mỹ duy nhất ký tên vào toàn bộ bốn tài liệu chính về việc xây dựng Hợp chủng quốc Hoa Kỳ : Tuyên ngôn Độc lập, Hiệp ước Paris, Hiệp ước Liên minh với Pháp, và Hiến pháp Mỹ .Năm 1787, một nhóm những vị bộ trưởng liên nghành có ảnh hưởng tác động tại Lancaster, Pennsylvania, đề xuất kiến nghị xây dựng một trưởng cao đẳng mới mang tên Franklin để vinh danh ông. Franklin đã Tặng Ngay £ 200 cho việc tăng trưởng trường Cao đẳng Franklin ; hiện trường có tên là Cao đẳng Franklin và Marshall College .Trong quá trình 1771 – 1788, ông hoàn thành xong cuốn tự truyện của mình. Mặc dù nó được con trai ông xem lần tiên phong, nhưng sau đó đã được thay thế sửa chữa lại theo nhu yếu của một người bạn ông .Trong những năm cuối đời, khi Đại hội bị buộc phải xử lý những yếu tố về nô lệ, Franklin đã viết nhiều bài luận cố sức thuyết phục fan hâm mộ về tầm quan trọng của việc bãi bỏ chính sách nô lệ và sự hội nhập của người Phi vào xã hội Mỹ. Những bài viết đó gồm :
Năm 1790, những thành viên hội Quaker từ Thành Phố New York và Pennsylvania đệ trình nhu yếu xóa bỏ chính sách nô lệ của họ. Lý lẽ phản đối chính sách nô lệ của họ được Hội những người ủng hộ xóa bỏ chính sách nô lệ Pennsylvania và quản trị của nó là Benjamin Franklin đống ý .quản trị Pennsylvania[sửa|sửa mã nguồn]
Trong một cuộc bỏ phiếu đặc biệt được tổ chức ngày 18 tháng 11 năm 1785 Franklin được nhất trí bầu làm Chủ tịch thứ sáu của Hội đồng Hành pháp Tối cao Pennsylvania, thay thế John Dickinson. Chức vụ Chủ tịch Pennsylvania tương đương với chức Thống đốc ngày nay. Ta không biết rõ tại sao Dickinson lại cần bị thay thế khi chưa tới hai tuần nữa là một cuộc bầu cử thông thường sẽ diễn ra. Franklin đã giữ chức vụ này trong hơn ba năm, dài hơn bất kỳ một Chủ tịch Hội đồng nào khác, và làm ba nhiệm kỳ đầy đủ theo mức quy định tối đa của Hiến pháp. Ngay sau cuộc bầu cử đầu tiên, ông đã tái cử một nhiệm kỳ nữa ngày 29 tháng 10 năm 1785, và một lần nữa vào mùa hè năm 1786 và vào ngày 31 tháng 10 năm 1787. Về mặt chính thức, nhiệm kỳ của ông kết thúc ngày 5 tháng 11 năm 1788, nhưng có một số câu hỏi liên quan tới sự kết thúc thực tế hoạt động của ông, cho rằng một Franklin già cả không thể tham gia tích cực vào hoạt động điều hành hàng ngày của Hội đồng cho tới tận cuối nhiệm kỳ.
Đức hạnh, tôn giáo và những đức tin cá thể[sửa|sửa mã nguồn]
Giống như nhiều người ủng hộ chủ nghĩa cộng hoà, Franklin nhấn mạnh rằng nền cộng hòa mới chỉ có thể tồn tại nếu người dân đạo đức theo nghĩa phải chú trọng tới trách nhiệm công dân và từ chối tham nhũng. Thực vậy trong cả cuộc đời, ông luôn suy xét về vai trò công dân và đạo đức cá nhân, như được thể hiện trong những câu cách ngôn ở cuốn Poor Richard’s.
Dù cha mẹ Franklin đã muốn ông làm việc trong nhà thờ, Franklin đã trở nên mất lòng tin vào tôn giáo có tổ chức sau khi khám phá thần luận. “Tôi nhanh chóng trở thành một người hoàn toàn theo thần luận.”[27] Ông tiến tới tấn công các nguyên tắc Thiên chúa giáo về tự do nguyện vọng và đạo đức trong một cuốn sách nhỏ năm 1725, Một bàn luận về Tự do và Sự cần thiết, Sự khoái lạc và Nỗi đau.[28] Ông kiên định tấn công các giáo điều tôn giáo, cho rằng đạo đức phụ thuộc nhiều hơn ở đức hạnh và các hành động nhân từ chứ không phải ở sự tuân thủ chặt chẽ các giáo điều chính thống tôn giáo: “Tôi cho rằng các quan điểm phải được xem xét theo những ảnh hưởng và hiệu quả của chúng; và nếu một người không có khuynh hướng nào khiến anh ta trở nên giảm đức hạnh hay tăng trách nhiệm công dân, thì có thể kết luận rằng anh ta không có điều gì nguy hiểm và đó là trường hợp tôi muốn mình được gán vào.”[29]
Năm 1790, chỉ khoảng chừng một tháng trước khi qua đời, Franklin đã viết bức thư sau cho Ezra Stiles, hiệu trưởng trường Yale, người đã hỏi ông về những quan điểm tôn giáo của mình … :
“ Về Giêsu xứ Nazareth, quan điểm của tôi về người ông ngưỡng mộ nhất, tôi nghĩ Hệ thống Đạo đức và Tôn giáo của ông ta, như ông ta để lại cho tất cả chúng ta lúc bấy giờ, là mạng lưới hệ thống tốt nhất quốc tế từng biết hay có vẻ như đã biết ; nhưng tôi hiểu rõ nó đã phải chịu nhiều sự đổi khác sai lầm, và tôi có, cùng với đa phần những người dị giáo tại Anh quốc, một số ít Nghi ngờ về thân phận thần thánh của ông ta ; dù đó là một yếu tố tôi không dám võ đoán, chưa khi nào điều tra và nghiên cứu, và tôi nghĩ không thiết yếu phải bận tâm tới việc đó ở thời gian hiện tại, khi tôi chờ đón một Cơ hội hiểu biết Sự thật với ít Cố gắng hơn …. ” [ 30 ] ”— Carl Van Doren
Như mọi trí thức Thời đại Khai sáng, Franklin chia tách giữa đức hạnh, đạo đức và niềm tin khỏi tôn giáo có tổ chức, dù ông cảm thấy rằng nếu tôn giáo nói chung suy tàn đi, đạo đức, đức hạnh và xã hội nói chung cũng sẽ suy tàn. Vì thế ông đã viết cho Thomas Paine, “Nếu con người không còn quan tâm tới tôn giáo, họ sẽ trở thành cái gì nếu không có nó.” Theo David Morgan,[31] Franklin là một người đề xướng mọi tôn giáo. Ông đã cầu nguyện cho “Chúa quyền năng” và coi Chúa là “VÔ HẠN.” John Adams lưu ý rằng Franklin là một tấm gương phản chiếu hình ảnh mọi người nhìn thấy trong tôn giáo của mình: “Cơ đốc giáo cho ông hầu như là một tín đồ Cơ đốc. Nhà thờ Anh tuyên bố ông là tín đồ của họ. Giáo hội trưởng lão cho ông cũng có một nửa niềm tin của mình, và những người bạn cho rằng ông là một người theo phái Quaker.” Dù Benjamin Franklin có là tín đồ của ai chăng nữa, Morgan kết luận, “ông là một nhà vô địch thực sự của tôn giáo loài người.” Ben Frankin được cho là “tinh thần của Thời đại khai sáng”.
Walter Isaacson cho rằng [ 32 ] Franklin đã cảm thấy không tự do với một kiểu không tôn vinh của Thần luận và quay sang với ý niệm của riêng mình về Đấng phát minh sáng tạo. Franklin đã phác họa ý niệm của ông về Thần thánh năm 1728, trong cuốn ” Những bài viết về Niếm tin và Hoạt động của Tôn giáo ” [ 33 ]. Từ đó, Isaacson so sánh ý niệm của Franklin về thần thánh với những ý niệm đó của những người theo Thần luận khắt khe và Tín đồ Thiên chúa giáo. Isaacson Tóm lại rằng không giống đa phần người theo thần luận thuần túy khác, Franklin tin rằng một niềm tin vào Chúa sẽ truyền cho những hoạt động giải trí thường ngày của tất cả chúng ta, nhưng cái đó, như những người theo thần luận khác, niềm tin của ông không có giáo điều bè đảng. Isaacson cũng cho rằng ý niệm của Franklin rằng Chúa đã tạo ra những loài và can thiệp vào những sự kiện trên quốc tế — một điểm dẫn tới việc một số ít nhà phản hồi, nổi tiếng nhất là A. Owen Aldridge, coi Franklin là Fan Hâm mộ theo nhiều cách của đa thần giáo, với một nhóm những vị thần thấp hơn giám sát những vương quốc và những hành tinh .Ngày 4 tháng 7 năm 1776, Đại hội chỉ định một hội đồng gồm cả Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, và John Adams để phong cách thiết kế Con dấu Hoa Kỳ. Skousen [ 34 ] đã tóm tắt quy trình ủy ban này phong cách thiết kế và phê chuẩn bản thiết kế tiên phong của con dấu ( nhưng sau cuối không được phê chuẩn ). Mỗi thành viên hội đồng đề xuất kiến nghị một phong cách thiết kế riêng : đề xuất của Franklin là phong cách thiết kế với khẩu hiệu : ” Sự kháng cự với Bạo chúa là Sự tuân phục tùng với Chúa “. Thiết kế này biểu lộ một cảnh từ cuốn sách Exodus, cùng với Moses, những người dân Israel, cột lửa, và George III được biểu lộ như một Pharaông [ 35 ] .
Tại Hội nghị Hiến pháp năm 1787, khi hội nghị dường như sắp đi tới một thảm họa vì những cuộc tranh luận, Franklin già cả đã kể về lòng tin của ông về một vị thần phụ trách riêng về công việc của con người bằng cách đòi hỏi mọi người bắt đầu mỗi ngày bằng những lời cầu nguyện. Franklin kể lại những ngày Chiến tranh Cách mạng, khi các lãnh đạo Mỹ cùng nhau cầu nguyện hàng ngày, tìm kiếm sự “hướng dẫn thần thánh” từ vị “Cha của ánh sáng.” Sau đó ông hỏi, “Và có phải hiện nay chúng ta đã quên người bạn quyền năng đó? Hay chúng ta tưởng rằng mình đã không cần sự trợ giúp của ông nữa?”[36].
Dù Franklin hoàn toàn có thể ở đầu cuối đã ủng hộ một nhóm Giáo hội Trưởng lão riêng không liên quan gì đến nhau tại Philadelphia [ 37 ], không khi nào có vẻ như ông đã chính thức gia nhập bất kể một phái Thiên chúa giáo hay một tôn giáo nào khác .Theo văn bia Franklin viết cho mình khi mới 20 tuổi, rõ ràng ông tin ở một sự hồi sinh vật chất của thân thể ở một khoảng chừng thời hạn nào đó sau cái chết. Dù việc niềm tin đó có theo ông cả đời khay không vẫn là điều chưa được biết [ 38 ]
Mười ba đức hạnh[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin đã hoàn thành xong nhân cách bằng một kế hoạch gồm mười ba đức hạnh, mà ông đã khởi đầu theo đuổi từ tuổi 20 ( năm 1726 ) và vẫn liên tục theo đuổi tới tận cuối cuộc sống. Trong tự truyện của mình ( xem phần tìm hiểu thêm dưới đây ) ông đã liệt kê mười ba đức hạnh :
- “Chừng mực. Ăn không tới chán; uống không quá nhiều.”
- “Yên lặng. Chỉ nói những điều mang lại lợi ích cho bạn và người khác; tránh những cuộc cà kê mất thì giờ.”
- “Trật tự. Hãy để mọi thứ của bạn đều có vị trí của chúng; hãy để mỗi phần công việc của bạn đều được thu xếp một khoảng thời gian.”
- “Kiên định. Quyết tâm làm điều bạn phải làm; làm bằng được điều bạn quyết tâm.”
- “Tiết kiệm. Không chi gì ngoài những thứ tốt cho bạn và người khác; ví dụ, không nên lãng phí thứ gì.”
- “Siêng năng. Không nên bỏ phí thời gian; luôn sử dụng chúng một cách hiệu quả; bỏ mọi hành động không cần thiết.”
- “Chân thật. Không nên lừa dối; hãy suy nghĩ một cách ngay thẳng và thành thật, và, nếu bạn nói, hãy nói điều bạn biết.”
- “Công bằng chính trực. Không làm hại người khác, giúp đỡ người khác là bổn phận của bản thân.”
- “Điều độ. Tránh những sự thái quá; cố chịu đựng tới mức bạn cho là đủ.”
- “Sạch sẽ. Không nên để sự không sạch sẽ hiện diện trên thân thể, quần áo hay nơi ở của bạn.”
- “Yên bình. Không nên quan tâm tới những điều vặt vãnh, hay những rủi ro thông thường hoặc không tránh được.”
- “Trinh tiết. Điều tiết sinh dục, đừng để làm tổn hại thân thể của mình hoặc an ninh hay danh dự của người khác.”
- “Khiêm tốn. Học theo Giêsu và Sokrates.”
Qua đời và sau đó[sửa|sửa mã nguồn]
Bức tượng bằng đá marble tưởng niệm Ben Franklin
Benjamin Franklin mất ngày 17 tháng 4 năm 1790, ở tuổi 84. Khoảng 20.000 người đã tham dự lễ tang ông. Ông được chôn cất tại Nghĩa trang Nhà thờ Chúa cứu thế tại Philadelphia, Pennsylvania. Nghĩa trang Nhà thờ Chúa cứu thế cũng là nơi chôn cất Benjamin Rush. Một trong những ngôi nhà ông từng sống tại Phố Craven Street trước kia được treo một tấm biển xanh và từ đó đã được mở cửa cho công chúng với tên gọi Nhà Benjamin Franklin House[39]. Năm 1728, khi còn là một chàng trai trẻ, Franklin đã viết những dòng ông muốn được ghi lên mộ chí sau này: “Thân xác của B. Franklin Thợ in; Như Trang bìa một cuốn Sách cũ, Nó chứa bên trong những trang đã rách, Và mất đi một số Chữ cũng như Vẻ hào nhoáng, Nằm đây, làm Mồi cho Giun dế. Nhưng Tác phẩm sẽ không mất đi tất cả: Vì nó sẽ, như ông tin tưởng, sẽ xuất hiện một lần nữa, trong một Tái bản mới và hoàn hảo hơn, được Sửa chữa và Thay đổi bởi Tác giả. Ông sinh ngày 17 tháng 1 năm 1706. Mất 17.“[40] Tuy nhiên, ngôi mộ thực của Franklin, như ông đã miêu tả trong bản di chúc cuối cùng của mình[41], chỉ đơn giản có chữ “Benjamin và Deborah Franklin.”
Trong cuốn sách Cuộc đời Benjamin Franklin do chính ông viết, một đoạn (rõ ràng không phải của ông viết) có đề cập tới cái chết của ông: “…khi sự đau đớn và khó thở hoàn toàn rời khỏi ông, và gia đình ông đang tự dối lừa mình với những hy vọng ông sẽ hồi sinh, khi một ung nhọt, đã hình thành từ trước trong phổi ông, bỗng vỡ ra, làm tràn lan máu mủ, mà ông tiếp tục nôn ra khi còn sức khỏe để làm điều đó; nhưng, bởi nó đã không thể, cơ quan hô hấp dần bị bóp nghẹt; một sự hôn mê tiếp diễn, và vào ngày 17 tháng 4 năm 1790, lúc 11 giờ đêm, ông lặng lẽ ra đi, đóng lại một cuộc đời dài và hữu ích tám mươi tư năm và ba tháng”
Khi mất, Franklin đã để lại cho mỗi thành phố Boston và Philadelphia £ 1.000 ( khoảng chừng $ 4.400 ở thời gian đó ), ủy thác trong 200 năm. Khoản ủy thác này khởi đầu năm 1785 khi một nhà toán học người Pháp tên là Charles-Joseph Mathon de la Cour viết một bài châm biếm cuốn Poor Richard’s Almanack ( Almanack của Richard Nghèo ) của Franklin, gọi là Fortunate Richard ( Richard Giàu ). Trong đó ông chế nhạo niềm tin không dung thứ của chủ nghĩa sáng sủa Mỹ bộc lộ ở Franklin. Người Pháp này đã viết một bài về Fortunate Richard để lại một khoản tiền theo di chúc, khoản tiền này sẽ chỉ được sử dụng sau khi nó đã được gửi tiết kiệm chi phí trong 500 năm. Franklin, người khi ấy đã 79 tuổi, viết thư lại cho người Pháp, cảm ơn ông ta về một ý tưởng sáng tạo hay và thông tin với ông rằng mình đã quyết định hành động để lại 1.000 pounds ủy thác cho mỗi thành phố quê nhà ông là Boston và thành phố ông đã coi là quê nhà mình Philadelphia, với điều kiện kèm theo nó phải được đặt trong một quỹ để lấy cống phẩm trong 200 năm. Tới năm 1990, khoản tiền của Franklin tại Philadelphia đã lên hơn $ 2.000.000 từ khi ông mất. Trong khoảng chừng thời hạn ủy thác 200 năm, Philadelphia đã dùng nó cho nhiều chương trình cho vay với người dân địa phương. Từ năm 1940 tới năm 1990, số tiền này hầu hết được dùng cho những khoản vay thế chấp ngân hàng. Khi hết thời hạn ủy nhiệm, Philadelphia đã quyết định hành động góp vốn đầu tư khoản tiền này cho những sinh viên ĐH. Khoản tiền của Franklin tại Boston đã lên tới $ 5.000.000 cùng trong thời hạn đáo, và sau cuối đã được dùng để xây dựng một trường thương mại, cùng với thời hạn, đã trở thành Viện Franklin Boston. [ 42 ]Di sản bất hủ của Benjamin Franklin khiến hình ảnh ông Open ở nhiều nơi. Chân dung Franklin Open trên đồng 100 dollar Mỹ ( cho nên vì thế, đồng xu tiền USD 100 đôi lúc được gọi theo tên lóng là ” Benjamins ” hay ” Franklins. ” ) Từ 1948 tới 1964, chân chung Franklin cũng được in trên đồng nửa dollar. Trong quá khứ, ông cũng từng Open trên tờ USD 50, cũng như nhiều phiên bản tờ USD 100 quy trình tiến độ 1914 và 1918, và nhiều tờ USD 100 từ năm 1928 tới nay. Franklin cũng Open trên Savings bond tờ $ 1.000 Series EE. Như một hành vi để tỏ lòng tôn kính Franklin, thành phố Philadelphia có khoảng chừng 5.000 bức chân dung ông, 50% trong số chúng được đặt trong trường Đại học Pennsylvania. Ngoài ra, Đại lộ Ben Franklin tại Philadelphia ( một đường phố chính ) và Cầu Ben Franklin ( cầu lớn tiên phong nối Philadelphia với New Jersey ) cũng được đặt theo tên ông .Năm 1976, như một phần trong chiến dịch kỷ niệm hai trăm năm xây dựng Hoa Kỳ, Nghị viện đã quyết định hành động dựng một bức tượng bằng đá mable cao 20 – foot ( 6 m ) tại Viện Franklin ở Philadelphia làm Đài tưởng niệm Quốc gia Benjamin Franklin. Nhiều vật phẩm cá thể của Franklin cũng được tọa lạc tại đây. Đây là một trong số ít những khu tưởng niệm vương quốc đặt trong một khu đất thuộc chiếm hữu cá thể .
Năm 1998, những người công nhân tu sửa ngôi nhà của Franklin tại London (Benjamin Franklin House) đã đào được những bộ xương của sáu trẻ em và bốn người lớn giấu bên dưới. The Times đã đưa tin ngày 11 tháng 2 năm 1998:
Những ước tính ban đầu cho thấy những bộ xương có tuổi khoảng 200 năm và đã được chôn ở thời gian Franklin sống trong ngôi nhà này, từ 1757 tới 1762 và từ 1764 tới 1775. Đa số những bộ xương đều có dấu hiệu cắt rời, bằng cưa hay dao. Một chiếc đầu lâu đã bị đục nhiều lỗ. Paul Knapman, Nhân viên điều tra Westminster, đã nói ngày hôm qua: “Tôi không thể hoàn toàn bỏ qua khả năng về một tội ác. Vẫn còn có một khả năng tôi sẽ mở một cuộc điều tra.”
Friends of Benjamin Franklin House ( tổ chức triển khai chịu nghĩa vụ và trách nhiệm phục sinh ngôi nhà của Franklin tại 36 Craven Street ở London ) chú ý quan tâm rằng có vẻ như những bộ xương đó đã được William Hewson, người từng sống tại ngôi nhà này trong 2 năm và đã kiến thiết xây dựng một trường giải phẫu nhỏ phía sau ngôi nhà, chôn ở đó. Họ quan tâm rằng tuy Franklin hoàn toàn có thể biết điều Hewson đang làm, có lẽ rằng ông đã không tham gia vào bất kể cuộc phẫu thuật nào bởi ông là một nhà vật lý chứ không phải là bác sĩ. [ 43 ]
- Carl Becker, “Franklin” Lưu trữ 2010-03-16 tại Wayback Machine. Short scholarly biography written in 1931, with links to sources.
- H. W. Brands. The First American: The Life and Times of Benjamin Franklin (2000) full-length biography
- Walter Isaacson. Benjamin Franklin: An American Life (2003). full-length biography.
- Mark Skousen. The Compleated Autobiography by Benjamin Franklin (2005) told in Franklins own words.
- Ralph L. Ketcham, Benjamin Franklin (1966), Short biography.
- Edmund S. Morgan. Benjamin Franklin (2003). Short introduction by leading scholar
- Carl Van Doren. Benjamin Franklin (1938; reprinted 1991). full-length biography.
- Gordon Wood, The Americanization of Benjamin Franklin (2005). Interpretive essay by leading scholar
Nghiên cứu khoa học[sửa|sửa mã nguồn]
Các nguồn chính[sửa|sửa mã nguồn]
- Franklin, Benjamin (2018). Tự truyện Benjamin Franklin (từ 1706 đến 1757). Nguyễn Thụy Khánh Chương biên dịch. NXB Lao Động.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Tiểu sử và Chỉ dẫn[sửa|sửa mã nguồn]
Những bài viết của Benjamin Franklin trên mạng[sửa|sửa mã nguồn]
Tự truyện Benjamin Franklin[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin trong thẩm mỹ và nghệ thuật[sửa|sửa mã nguồn]
Franklin và y học[sửa|sửa mã nguồn]
- Franklin’s impact on medicine – talk by medical historian, Dr Jim Leavesley celebrating the 300th anniversary of Franklin’s birth on Okham’s Razor ABC Radio National – tháng 12 năm 2006
Bản mẫu : Benjamin Franklin
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Hỏi Đáp
