Di sản văn hóa xứ Đoài
Một góc thơ mộng của Thành cổ Sơn Tây. Ảnh: Đăng Thành
Miền di sản
Từ thời xưa, xứ Đoài là một vùng đất cổ, to lớn ở phía Tây kinh thành Thăng Long, là cái nôi của nền văn minh Việt cổ, là nơi những Vua Hùng lập nước và kiến thiết xây dựng kinh đô. Xứ Đoài còn là nơi sản sinh ra nhiều nhân tài của quốc gia và là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống vật thể và phi vật thể quý giá. Xứ Đoài tương ứng với địa phận thị xã Sơn Tây, những huyện : Quốc Oai, Thạch Thất, Ba Vì, Đan Phượng … Đây là vùng đất của người Việt cổ, với núi Tổ Ba Vì, tín ngưỡng thờ Tản Viên Sơn thánh, vị thánh đứng đầu trong Tứ bất tử của người Việt .
Với vị thế là một trong tứ trấn bên cạnh Kinh đô – Thủ đô của nước Việt từ xưa đến nay, xứ Đoài luôn là nơi tiếp xúc, trao đổi văn hóa truyền thống với Thăng Long – TP. Hà Nội, tiếp đón những yếu tố mới, nét đẹp văn hóa truyền thống từ kinh đô Thăng Long – TP. Hà Nội để làm đa dạng và phong phú hơn truyền thống của riêng mình .
Xứ Đoài chịu tác động mạnh mẽ của đô thị hóa Hà Nội, dần hình thành vùng văn hóa nông thôn trong lòng đô thị, nhưng giá trị cốt lõi của văn hóa xứ Đoài vẫn như mạch nguồn âm thầm tiếp nối, tạo nên sắc thái riêng biệt của Sơn Tây – Hà Nội.
Bạn đang đọc: Di sản văn hóa xứ Đoài
GS.TS Lê Hồng Lý ( Hội Văn nghệ dân gian Nước Ta ) nhận định và đánh giá, vùng đất Sơn Tây là nơi cốt lõi, địa phận chính của xứ Đoài, với núi Tản làm trục xung quanh hai bờ tả ngàn và hữu ngạn sông Hồng và sông Đà. Chính vị trí núi sông vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng, tuy nhiên lại có tính kế hoạch ấy đã tạo nên một xứ Đoài từ cổ đến kim đều là một vùng đất mang nhiều dấu ấn đặc biệt quan trọng trong văn hóa truyền thống Nước Ta nói chung và văn hóa truyền thống tứ trấn của TP.HN nói riêng .
Một ngôi nhà trong làng cổ Đường Lâm. Ảnh: Nguyễn Quang TrungTrong lịch sử vẻ vang vùng văn hóa truyền thống xứ Đoài, Thành cổ Sơn Tây có vị trí, vai trò rất quan trọng. Thành cổ Sơn Tây là khu công trình kiến trúc quân sự chiến lược cổ được kiến thiết xây dựng bằng đá ong, với diện tích quy hoạnh 12 ha. Thành được thiết kế xây dựng năm 1822, có 4 cổng quay ra những hướng Bắc, Nam, Tây, Đông ; xung quanh thành có hào nước phủ bọc … Di tích Thành cổ Sơn Tây đã được Bộ Văn hóa tin tức xếp hạng di tích lịch sử lịch sử dân tộc cấp Quốc gia theo Quyết định số 2754 / QĐ-BVHTT, ngày 15/10/1994 .
Thiếu tướng, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Năng – nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam kiến nghị, thị xã Sơn Tây cần chỉ đạo cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, đề xuất việc phục dựng các hạng mục còn lại của Thành cổ như nó vốn có (các dinh thự, võ miếu, trại lính, kho vũ khí…), để Thành cổ Sơn Tây trở thành mô hình của trấn, thành thời nhà Nguyễn, làm cơ sở cho các địa phương khác phục dựng thành cổ khi có điều kiện.
Khai thác, phát huy hiệu quả
Nhiều chuyên viên văn hóa truyền thống, những nhà di sản đã đề cập về yếu tố bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống xứ Đoài trong những góc nhìn : Bảo tồn những liên hoan ; một số ít giá trị tiêu biểu vượt trội tín ngưỡng, tôn giáo xứ Đoài ; di sản xứ Đoài trong liên kết khoảng trống văn hóa truyền thống và cảnh sắc kiến trúc …
Tuyến phố đi bộ mới của Hà Nội bao quanh Thành cổ Sơn Tây. Ảnh: Hoàn NhưPhó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam Vũ Minh Giang cho rằng, có thể bắt đầu ngay với những dự án cụ thể, xây dựng điểm nhấn là nơi hội tụ và lan tỏa các giá trị của di sản văn hóa xứ Đoài – thị xã Sơn Tây. Trong đó, việc tôn tạo, phát huy giá trị Thành cổ Sơn Tây phải là một nội dung quan trọng.
Bà Lê Thị Minh Lý – Phó quản trị Hội Di sản văn hóa truyền thống Nước Ta cho rằng, nâng cao nhận thức và năng lượng cho cán bộ điều tra và nghiên cứu, quản trị di sản cũng như hội đồng tham gia việc thực hành thực tế, trình làng di sản ; kiến thiết xây dựng mạng lưới hợp tác nhằm mục đích tăng cường sức mạnh trong điều tra và nghiên cứu và tổ chức triển khai những hoạt động giải trí ; thiết kế xây dựng 1 số ít chương trình thử nghiệm giáo dục di sản dựa trên những giá trị khoảng trống văn hóa truyền thống của Thành cổ, Văn Miếu Sơn Tây … Còn Thiếu tướng, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Năng đề xuất, thị xã Sơn Tây cần liên tục điều tra và nghiên cứu, yêu cầu việc phục dựng những khuôn khổ còn lại của Thành cổ như nó vốn có, làm cơ sở cho những địa phương khác phục dựng thành cổ khi có điều kiện kèm theo .
Để liên tục phát huy giá trị thành cổ Sơn Tây, đồng thời, tạo điểm nhấn về du lịch, Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây đã tiến hành tuyến phố đi bộ xung quanh khu vực Thành cổ. Tuyến phố đi bộ thử nghiệm đoạn từ cổng cũ trụ sở Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây ( phố Phó Đức Chính ) đến cầu Cửa Tiền ( tức Cổng Tiền, khu vực ngã ba Quang Trung – Nguyễn Thái Học ). Thời gian hoạt động giải trí tuyến phố đi bộ từ 19 giờ thứ Bảy đến 12 giờ Chủ nhật hàng tuần .
Thành cổ Sơn Tây là một tòa thành tương đối hoàn hảo và còn lại không thiếu diện mạo nhất so với mạng lưới hệ thống thành Nước Ta. Với vị thế đặc biệt quan trọng nằm trong khu vực TT mà xung quanh có tỷ lệ di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống đậm đặc nhất như Khu di tích lịch sử Làng cổ ở Đường Lâm, đền Và, đền Phùng Hưng, lăng Ngô Quyền …, là điều kiện kèm theo thuận tiện cho quy hoạch tăng trưởng du lịch, tạo ra điểm quy tụ điển hình nổi bật nhất của văn hóa truyền thống xứ Đoài .
Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Hỏi Đáp
