Khánh Hòa – Wikipedia tiếng Việt

Khánh Hòa là một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, miền Trung Việt Nam.

Năm 2018, Khánh Hòa là đơn vị chức năng hành chính Nước Ta đông thứ 33 về số dân, xếp thứ 24 về Tổng sản phẩm trên địa phận ( GRDP ), xếp thứ 15 về GRDP trung bình đầu người, đứng thứ 42 về vận tốc tăng trưởng GRDP. Với 1.232.400 dân cư [ 4 ], GRDP đạt 76.569 tỉ Đồng ( tương ứng với 3,3250 tỉ USD ), GRDP trung bình đầu người đạt 62,13 triệu đồng ( tương ứng với 2.698 USD ), vận tốc tăng trưởng GRDP đạt 7,36 %. [ 5 ]Khánh Hòa thời nay là phần đất cũ của xứ Kauthara thuộc vương quốc Chăm Pa. Năm 1653, lấy cớ vua Chiêm Thành là Bà Tấm quấy nhiễu dân Việt ở Phú Yên, Chúa Nguyễn Phúc Tần sai quan cai cơ Hùng Lộc đem quân sang đánh chiếm được vùng đất Phan Rang trở ra đến Phú Yên. Năm 1832, Vua Minh Mạng xây dựng tỉnh Khánh Hòa trên cơ sở trấn Bình Hòa. Sau lần hợp nhất vào năm 1975, đến năm 1989, Quốc hội lại chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa cho đến ngày này .

Bạn đang đọc: Khánh Hòa – Wikipedia tiếng Việt

Những Nội Dung Chính Bài Viết

• Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]
  • Vùng núi và bán sơn địa[sửa|sửa mã nguồn]
  • Bờ biển và biển ven bờ[sửa|sửa mã nguồn]
• Địa chất – tài nguyên[sửa|sửa mã nguồn]
• Thời tiền sử và Vương quốc Chăm Pa[sửa|sửa mã nguồn]
• Thời kỳ từ 1945 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]
• Công – nông – ngư nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]
• Đô thị hóa[sửa|sửa mã nguồn]
• Khoa học – Giáo dục đào tạo[sửa|sửa mã nguồn]
• Văn hóa – Du lịch[sửa|sửa mã nguồn]
  • Biển số xe[sửa|sửa mã nguồn]
• Tỉnh kết nghĩa[sửa|sửa mã nguồn]

Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Khánh Hòa nằm ở khu vực duyên hải Nam Trung Bộ của Nước Ta, có vị trí địa lý :
Tỉnh lỵ của Khánh Hòa là thành phố Nha Trang, cách Thành phố Hồ Chí Minh 443 km về phía Nam, cách TP. Đà Nẵng 531 km về phía Bắc và cách thủ đô hà nội TP.HN 1.280 km về phía Bắc theo đường Quốc lộ 1. [ 6 ]Khánh Hòa có diện tích quy hoạnh tự nhiên là 5.197 km². Phần đất liền của tỉnh nằm lê dài từ tọa độ địa lý 12 ° 52 ’ 15 ” đến 11 ° 42 ’ 50 ” vĩ độ Bắc và từ 108 ° 40 ’ 33 ” đến 109 ° 29 ’ 55 ” kinh độ Đông. [ 7 ] Điểm cực Đông trên đất liền của Khánh Hòa nằm tại Mũi Đôi trên bán đảo Hòn Gốm, huyện Vạn Ninh và cũng là điểm cực đông trên đất liền của Nước Ta. [ 8 ] Chiều dài vào tầm 150 km, chiều ngang chỗ rộng nhất vào tầm 90 km .Tuy nhiên, do điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang chia cắt và sáp nhập nên 9.300 ha nằm giữa xã Ea Trang ( huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk ) và xã Ninh Tây ( thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa ) nên cả hai tỉnh Đắk Lắk và Khánh Hòa đều tranh chấp để phân định địa giới hành chính. [ 9 ]
Là một tỉnh nằm sát dãy núi Trường Sơn, hầu hết diện tích quy hoạnh Khánh Hòa là núi non, miền đồng bằng rất hẹp, chỉ khoảng chừng 400 km², chiếm chưa đến 1/10 diện tích quy hoạnh toàn tỉnh. [ 10 ] Miền đồng bằng lại bị chia thành từng ô, cách ngăn bởi những dãy núi ăn ra biển. Do đó để đi suốt dọc tỉnh phải đi qua rất nhiều đèo như đèo Cả, đèo Cổ Mã, đèo Chín Cụm, đèo Bánh Ít, đèo Rọ Tượng, đèo Rù Rì. [ 11 ]
Bãi biển Dốc Lếch tại Ninh Hòa

Vùng núi và bán sơn địa[sửa|sửa mã nguồn]

Khánh Hòa là một tỉnh có địa hình tương đối cao ở Nước Ta, độ cao trung bình so với mực nước biển khoảng chừng 60 m. [ 10 ] Núi ở Khánh Hòa tuy hiếm những đỉnh điểm chót vót, phần đông chỉ xấp xỉ một ngàn mét nhưng gắn với dãy Trường Sơn, lại là phần cuối phía cực Nam nên địa hình núi khá phong phú .Phía Bắc và Tây Bắc tỉnh có vùng núi cao thuộc dãy Vọng Phu cao hơn 1000 m, trong đó có dãy Tam Phong gồm ba đỉnh núi cao là Hòn Giữ ( cao 1264 m ), Hòn Ngang ( 1128 m ) và Hòn Giúp ( 1127 m ). Dãy Vọng Phu – Tam Phong có hướng tây-nam – hướng đông bắc, lê dài trên 60 km, tạo thành ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên, Đắk Lắk. Các núi thuộc đoạn giữa của tỉnh thường có độ cao kém hơn, có nhiều nhánh đâm ra sát biển tạo nên nhiều cảnh đẹp, gắn với những lịch sử một thời dân gian và di tích lịch sử lịch sử dân tộc, sự kiện của địa phương. Đến phía nam và tây-nam, lại Open một vùng núi rộng, với nhiều đỉnh núi cao trên 1500 m đến trên 2000 m, trong đó có Đỉnh Hòn Giao ( 2062 m ) thuộc địa phận huyện Khánh Vĩnh, là đỉnh núi cao nhất Khánh Hòa. Do có nhiều núi cao, tỷ lệ chia cắt lớn bởi khe, suối, sông tạo thành nhiều hẻm, vực, Thung lũng sâu, gây khó khăn vất vả cho giao thông vận tải. Ngoài ra, khu vực này còn có Thung lũng Ô Kha, được biết đến là một vùng nguy khốn cho hàng không. [ 10 ]

Chùa Thiên Phước tại Thị xã Ninh Hòa

Đồng bằng ở Khánh Hòa nhỏ hẹp, bị chia cắt bởi những dãy núi đâm ra biển. Chẳng những thế, địa hình rừng núi của tỉnh không thuận tiện cho quy trình và lắng đọng phù sa, nên nhìn chung Khánh Hòa không phải là nơi thuận tiện để tăng trưởng nông nghiệp. [ 12 ] Các đồng bằng lớn ở Khánh Hòa gồm có đồng bằng Nha Trang – Diên Khánh nằm ở hai bên sông Cái với diện tích quy hoạnh 135 km² ; đồng bằng Ninh Hòa do sông Dinh bồi đắp, có diện tích quy hoạnh 100 km². Cả hai đồng bằng này đều được cấu trúc từ đất phù sa cũ và mới, nhiều nơi pha lẫn sỏi cát hoặc đất cát ven biển. Ngoài ra, Khánh Hòa còn có hai vùng đồng bằng hẹp là đồng bằng Vạn Ninh và đồng bằng Cam Ranh ở ven biển, cùng với lượng diện tích quy hoạnh canh tác nhỏ ở vùng Thung lũng của hai huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh. [ 10 ]
Quang cảnh đồng bằng Diên Khánh – Nha Trang.

Bờ biển và biển ven bờ[sửa|sửa mã nguồn]

Không những có đường bờ biển dài nhất, Khánh Hòa còn là một trong những tỉnh có đường bờ biển đẹp của Nước Ta. [ 13 ] Đường bờ biển lê dài từ xã Đại Lãnh tới cuối vịnh Cam Ranh, có độ dài khoảng chừng 385 km tính theo mép nước với nhiều cửa lạch, đầm, vịnh, cùng khoảng chừng 200 hòn đảo lớn, nhỏ ven bờ. [ 7 ] Khánh Hòa có sáu đầm và vịnh lớn, đó là Đại Lãnh, vịnh Vân Phong, Hòn Khói, đầm Nha Phu, vịnh Nha Trang ( Cù Huân ) và vịnh Cam Ranh. Trong đó có điển hình nổi bật nhất vịnh Cam Ranh với chiều dài 32 km, chiều rộng 16 km, thông với biển trải qua eo biển rộng 1,6 km, có độ sâu từ 18 – 20 m, [ 14 ] [ 15 ] và thường được xem là cảng biển có điều kiện kèm theo tự nhiên tốt nhất Khu vực Đông Nam Á, [ 16 ] [ 17 ] trước kia được sử dụng làm căn cứ quân sự của Hoa Kỳ rồi Liên Xô ( sau này là Nga ) nhưng về sau được chuyển thành cảng dân sự. [ 18 ]Thềm lục địa tỉnh Khánh Hòa rất hẹp. Địa hình vùng thềm lục địa phản ánh sự tiếp nối của cấu trúc địa hình trên đất liền. Các nhánh núi Trường Sơn đâm ra biển trong quá khứ địa chất như dãy Phước Hà Sơn, núi Hòn Khô, dãy Hoàng Ngưu không riêng gì dừng lại ở bờ biển để tạo thành những mũi Hòn Thị, mũi Khe Gà ( Con Rùa ), mũi Đông Ba … mà còn liên tục tăng trưởng rất xa về phía biển mà thời nay đã bị nước biển phủ kín. Vì vậy, dưới đáy biển phần thềm lục địa cũng có những dãy núi ngầm mà những đỉnh điểm của nó nhô lên khỏi mặt nước hình thành những hòn hòn đảo như hòn Tre, hòn Miếu, hòn Mun … Xen giữa những đái đảo nổi, hòn đảo ngầm là những vùng trũng tương đối phẳng phiu gọi là những đồng bằng biển, đó chính là đáy những vũng, vịnh như vịnh Vân Phong, vịnh Nha Trang, vịnh Cam Ranh. [ 10 ]Ngoài những hòn đảo đá ven bờ, Khánh Hòa còn có những hòn đảo sinh vật biển ở huyện hòn đảo Trường Sa, với khoảng chừng 100 hòn đảo bãi cạn, bãi ngầm rải rác trên một diện tích quy hoạnh từ 160 đến 180 ngàn km², trong đó có từ 23 đến 25 hòn đảo, bãi cạn nổi tiếp tục, với tổng diện tích quy hoạnh 10 km². Đảo lớn nhất trong quần đảo Trường Sa là Ba Bình chỉ rộng 0,65 km². Bãi lớn nhất là bãi Thuyền Chài, dài 30 km ; rộng 5 km ( ngập nước khi triều lên ). Địa hình trên mặt phẳng những hòn đảo rất đơn thuần, chỉ là những mõm đá, vách đá vôi sinh vật biển, cao vài ba mét. [ 10 ]

Địa chất – tài nguyên[sửa|sửa mã nguồn]

Cấu tạo địa chất của Khánh Hòa đa phần là đá granit và ryolit, dacit có nguồn gốc mác ma xâm nhập hoặc phún trào kiểu mới. Ngoài ra còn có những loại sa thạch, trầm tích ở một số ít nơi. Về địa hình xây đắp, phần đất của tỉnh Khánh Hòa đã được hình thành từ rất sớm, là một bộ phận thuộc rìa phía Đông-Nam của địa khối cổ Kom Tom, được nổi lên khỏi mặt nước biển từ đại Cổ sinh, cách đây khoảng chừng 570 triệu năm. [ 19 ] Trong đại Trung sinh có 2 chu kỳ luân hồi tạo sản inđôxi và kimêri có tác động ảnh hưởng một phần đến Khánh Hòa. Do quy trình phong hóa vật lý, hóa học diễn ra trên nền đá granit, ryolit đã tạo thành những hình dáng độc lạ, phong phú và nhiều mẫu mã, góp thêm phần làm cho vạn vật thiên nhiên Khánh Hòa có nhiều cảnh đẹp nổi tiếng .Khánh Hòa có nhiều tài nguyên tài nguyên như than bùn, cao lanh, sét, sét chịu lửa, vàng sa khoáng, cát thủy tinh, sinh vật biển, đá granit, quặng ilmênit, nước khoáng, ship hàng sản xuất vật tư thiết kế xây dựng và công nghiệp khai thác. Ngoài ra còn có nhiều tài nguyên biển, gồm có những nguồn rong, tảo thực vật, trữ lượng món ăn hải sản lớn cung ứng nguyên vật liệu cho công nghiệp chế biến món ăn hải sản ; những điều kiện kèm theo thuận tiện để khai thác sinh vật biển và nuôi trồng thủy hải sản. [ 20 ]
Thuyền trên sông Cái, đoạn qua Nha Trang, phía sau là cầu Trần Phú
Sông ngòi ở Khánh Hòa nhìn chung ngắn và dốc, cả tỉnh có khoảng chừng 40 con sông dài từ 10 km trở lên, tạo thành một mạng lưới sông phân bổ khá dày. Hầu hết, những con sông đều bắt nguồn tại vùng núi phía Tây trong tỉnh và chảy xuống biển phía Đông. Dọc bờ biển, cứ khoảng chừng 5 – 7 km có một cửa sông .Mặc dù hướng chảy cơ bản của những sông là hướng Tây – Đông, nhưng tùy theo hướng của mạch núi xây đắp hoặc do địa hình cục bộ, dòng sông hoàn toàn có thể uốn lượn theo những hướng khác nhau trước khi đổ ra biển Đông. Đặc biệt là sông Tô Hạp, bắt nguồn từ dãy núi phía Tây của huyện Khánh Sơn, chảy qua những xã Sơn Trung, Sơn Bình, Sơn Hiệp, Sơn Lâm, Thành Sơn rồi chảy về phía Ninh Thuận. Đây là con sông duy nhất của tỉnh chảy ngược dòng về phía Tây. Hai con sông lớn nhất tỉnh là Sông Cái ( Nha Trang ) và sông Dinh. Sông Cái có độ dài 79 km, bắt nguồn từ hòn Gia Lê cao 1.812 m chảy qua Khánh Vĩnh, Diên Khánh, Nha Trang rồi đổ ra biển qua Cửa Bé ( Tiểu Cù Huân ) và Cửa Lớn ( Đại Cù Huân ). [ 21 ] Sông Dinh bắt nguồn từ vùng núi Chư H’Mư ( đỉnh điểm 2.051 m ) thuộc dãy Vọng Phu, có tổng diện tích quy hoạnh lưu vực 985 km², chảy qua thị xã Ninh Hòa và đổ ra đầm Nha Phu. [ 21 ]
Khánh Hòa là một tỉnh ở vùng duyên hải cực Nam Trung Bộ, nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa xavan. Song khí hậu Khánh Hòa có những nét biến dạng độc lạ với những đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau. So với những tỉnh, thành phía Bắc từ Đèo Cả trở ra và phía Nam từ Ghềnh Đá Bạc trở vào, khí hậu ở Khánh Hòa tương đối ôn hòa hơn do mang đặc thù của khí hậu đại dương. Thường chỉ có 2 mùa rõ ràng là mùa mưa và mùa nắng. Mùa mưa ngắn, từ khoảng chừng giữa tháng 9 đến giữa tháng 12 dương lịch, tập trung chuyên sâu vào 2 tháng 10 và tháng 11, lượng mưa thường chiếm trên 50 % lượng mưa trong năm. Những tháng còn lại là mùa nắng, trung bình hàng năm có tới 2.600 giờ nắng. [ 22 ] Nhiệt độ trung bình hàng năm của Khánh Hòa cao khoảng chừng 26,7 °C riêng trên đỉnh núi Hòn Bà ( cách Nha Trang 30 km đường chim bay ) có khí hậu như Đà Lạt. [ 23 ] Độ ẩm tương đối khoảng chừng 80,5 % [ 22 ] .Từ tháng 1 đến tháng 8, hoàn toàn có thể coi là mùa khô, thời tiết đổi khác dần. Những tháng đầu mùa, trời mát, nhiệt độ từ 17-25 °C, nhưng từ tháng 5 đến tháng 8 trời oi bức, nhiệt độ hoàn toàn có thể lên tới 34 °C ( ở Nha Trang ) và 37-38 °C ( ở Cam Ranh ). Tháng 9 đến tháng 12, được xem như mùa mưa, nhiệt độ biến hóa từ 20-27 °C ( ở Nha Trang ) và 20-26 °C ( ở Cam Ranh ). Khánh Hòa là vùng ít gió bão, tần số bão đổ xô vào Khánh Hòa thấp chỉ có khoảng chừng 0,82 cơn bão / năm so với 3,74 cơn bão / năm đổ xô vào bờ biển Nước Ta. [ 22 ] Các trận bão được Dự kiến sẽ đổ xô vào Khánh Hòa trong những năm gần đây thường lệch hướng vào Nam hoặc tan ngay khi gần vào bờ. Tuy vậy, do địa hình sông suối có độ dốc cao nên khi có bão kèm theo mưa lớn, làm nước dâng cao nhanh gọn, trong khi đó sóng bão và triều dâng lại cản đường nước rút ra biển, nên thường gây ra lũ lụt .

Nhiệt độ trung bình các tháng đo tại trạm Nha Trang	Một	Hai	Ba	Tư	Năm	Sáu	Bảy	Tám	Chín	Mười	Mười một	Mười hai
Cao nhất (°C)	27	28	29	31	32	32	32	32	32	30	28	27
Thấp nhất (°C)	22	22	23	25	26	26	26	26	25	24	24	22
Lượng mưa (cm)	2,4	0,56	2,07	1,98	5,08	3,48	2,62	3,23	13,38	25,43	25,12	12,21
Nguồn: MSN Weather[24]

Thời tiền sử và Vương quốc Chăm Pa[sửa|sửa mã nguồn]

Bài cụ thể : KautharaTháp Po Nagar, trung tâm tôn giáo của Kauthara
Các tư liệu khảo cổ học chứng minh và khẳng định rằng ngay từ thời tiền sử, con người đã sinh sống ở Khánh Hòa. Ở Hòn Tre trong Vịnh Nha Trang những nhà khảo cổ học đã phát hiện ra nhiều công cụ bằng đá của một nền nông nghiệp dùng cuốc. Với việc phát hiện ra bộ đàn đá Khánh Sơn vào tháng 2 năm 1979 tại huyện Khánh Sơn, cho thấy gia chủ của bộ đàn đá này đã sinh sống ở đây khoảng chừng giữa thiên niên kỷ 1 TCN .Các di chỉ đã phát hiện của nền văn hóa truyền thống Xóm Cồn ( Ba Ngòi, Cam Ranh ) được cho phép khẳng định chắc chắn nền văn hóa truyền thống thời đại đồ sắt ở Khánh Hòa có niên đại khoảng chừng gần 4000 năm và tăng trưởng sớm hơn văn hóa truyền thống Sa Huỳnh. Nằm trong địa phận phân bổ của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, Khánh Hòa có nhiều di chỉ khảo cổ học về nền văn hóa truyền thống này như : Diên Sơn, Bình Tân, Hòn Tre, Ninh Thân. [ 25 ]Vào đầu Công Nguyên, một bộ phận trong bộ tộc Cau ( Kranukavamsa ) – một trong hai bộ tộc lớn của người Chăm Pa thời bấy giờ – đã xây dựng nên một tiểu quốc và được đặt tên là Tiểu quốc Nam Chăm ( bia ký ghi là Panrăn hay Panduranga ). Tiểu quốc này gồm hai xứ là Panrăn ( khu vực ngày này là Phan Rang, Phan Thiết ) và Kauthara ( khu vực Khánh Hòa ngày này ). Đối địch với Tiểu quốc Nam Chăm là Tiểu quốc Bắc Chăm ở khu vực thuộc Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định ngày này .Sau đó, trải qua nhiều thế kỷ nội chiến liên miên, vương quốc Chăm Pa được xây dựng trên cơ sở sự thống nhất của hai xứ Nam Chăm và Bắc Chăm. Đến thế kỷ VIII, Nam Chăm chiếm lợi thế dẫn đến sự sinh ra của Vương triều Panduranga ( Hoàn Vương Quốc ), vùng Kauthara từ đó tăng trưởng đến mức cực thịnh với những khu đền tháp to lớn và rất linh mà tiêu biểu vượt trội là ngôi đền Po Nagar thờ vị nữ thần mẹ xứ sở Yang Pô Y Na Gar. Đến nay, vẫn còn sống sót nhiều bia ký ghi bằng tiếng Phạn và tiếng Chăm cổ ở Khánh Hòa nằm rải rác ở nhiều nơi .
Năm 1653, lấy cớ vua Chiêm Thành là Bà Tấm ( hay còn gọi là Bà Bật ) quấy nhiễu dân Việt ở Phú Yên, Chúa Nguyễn Phúc Tần đã sai quan cai cơ Hùng Lộc Hầu Trương Phúc Hùng đem 3000 quân sang đánh. [ 26 ] Thất bại nặng nề, vua Chiêm Thành sai con mang thư hàng và xin dâng đất cho Chúa từ sông Phan Rang trở ra đến Phú Yên. Chúa chấp thuận đồng ý và đặt dinh Thái Khang gồm hai phủ là phủ Thái Khang gồm những huyện Tân Định, Quảng Phước ở phía bắc ( nay là những huyện Ninh Hòa và Vạn Ninh ) và phủ Diên Ninh gồm những huyện Phước Diên, Hoa Châu, Vĩnh Xương ở phía nam ( nay là những huyện Diên Khánh, Cam Lâm, Khánh Sơn, thị xã Cam Ranh, thành phố Nha Trang và một phần phía Bắc của tỉnh Ninh Thuận ), giao cho Hùng Lộc làm thái thú. [ 27 ] [ 28 ] Từ đó, vùng đất này đã trở thành một bộ phận của chủ quyền lãnh thổ Nước Ta và công cuộc khai khẩn lập làng của người Việt được tăng nhanh. Dân cư sống tập trung chuyên sâu tại những hạ lưu sông Dinh và sông Cái. Đến năm 1690, phủ Thái Khang được đổi tên thành phủ Bình Khang. Năm 1742, phủ Diên Ninh đổi thành phủ Diên Khánh. [ 27 ]Vào năm 1771, ba đồng đội nhà Tây Sơn dấy binh đánh Chúa Nguyễn. Chỉ ba năm sau, quân Tây Sơn đã trấn áp vùng đất lê dài từ Quy Nhơn đến Bình Thuận. Sau đó, tướng nhà Nguyễn là Tống Phúc Hạp kéo quân ra đánh lấy lại được Dinh Bình Thuận và Phủ Diên Khánh nhưng rồi lại bị Nguyễn Huệ đem quân đánh lấy lại được hai vùng trên. Tháng 7 năm 1793, Định Vương Nguyễn Phúc Ánh thân chinh thống lĩnh đại binh thủy, bộ từ Gia Định kéo ra Nha Trang. Từ Nha Trang tiến công lên Diên Khánh. Quân Tây Sơn không cầm cự nổi phải bỏ Diên Khánh và Bình Khang. Nguyễn Ánh sai người xây thành Diên Khánh, lập xưởng đóng thuyền. Sau đó, tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu còn hai lần đem quân vào đánh nữa vào những năm 1794, 1795 nhưng đều không thành. [ 27 ]
Bản đồ tỉnh Khánh Hòa nhà Nguyễn
Nhà Yersin thời Pháp thuộc (nay là nhà khách Bộ Công An)
Năm 1802, sau khi vượt mặt nhà Tây Sơn, Nguyễn Phúc Ánh lên ngôi lấy hiệu là Gia Long. Năm 1803, Dinh Bình Khang được đổi tên thành Dinh Bình Hòa, phủ Bình Khang cũng được đổi tên thành phủ Bình Hòa nhưng sở lỵ đã được chuyển từ đây sang phủ Diên Khánh. Năm 1808, Dinh được đổi thành Trấn. Đến năm 1831 ( năm Minh Mạng thứ 12 ), trấn Bình Hòa được đổi tên thành tỉnh Khánh Hòa, còn phủ Bình Hòa trở thành phủ Ninh Hòa. [ 29 ] Vào thời gian đó, tỉnh Khánh Hòa gồm 2 phủ, 4 huyện là : Phủ Diên Khánh gồm 2 huyện : Phước Điền, Vĩnh Xương ; Phủ Ninh Hòa gồm 2 huyện : Quảng Phước và Tân Định, tỉnh lỵ là Phủ Diên Khánh. [ 30 ]
Năm 1884, triều đình nhà Nguyễn ký kết hiệp ước Patenotre với Pháp, tạo cơ sở cho việc thiết lập chính quyền sở tại đô hộ của Pháp ở Nước Ta và sự suy yếu của nhà Nguyễn. Là một tỉnh ở xứ Trung Kỳ, Khánh Hòa vẫn là bộ phận của Nam triều, đồng thời sống sót Chính quyền bảo lãnh Pháp. Quan lại của Nam triều gồm có chức tuần vũ, án sát coi việc hành chính, lãnh binh coi việc canh gác và giữ gìn bảo mật an ninh trong tỉnh, đóng tại Diên Khánh. Cơ quan bảo lãnh Pháp gồm có chánh sứ, phó sứ và giám binh, đóng tại Nha Trang. Nha Trang dần tăng trưởng thành thị xã. [ 27 ]Ngày 9 tháng 3 năm 1945, Nhật đảo chính Pháp, giao tỉnh Khánh Hòa cho những quan Nam triều quản trị, cơ quan hành chính của tỉnh dời xuống Nha Trang. Từ đó, Nha Trang chính thức trở thành tỉnh lỵ của tỉnh Khánh Hòa. [ 27 ]

Thời kỳ từ 1945 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Tranh vẽ căn cứ hải quân Liên Xô tại Vịnh Cam Ranh năm 1985
Ngày 19 tháng 8 năm 1945, lực lượng Việt Minh ở Khánh Hòa đứng dậy giành chính quyền sở tại, nhưng chỉ nắm chính quyền sở tại được hai tháng thì Pháp đổ xô lên Nha Trang và đánh chiếm lại. [ 27 ]Năm 1955, dưới thời Nước Ta Cộng hòa, tỉnh Khánh Hòa cũng được tổ chức triển khai lại trên mọi phương diện. Các phủ huyện đổi thành Q.. Các làng đổi thành xã. Tháng 5 năm 1959, hai tổng Krong Jing và Krong Hinh thuộc tỉnh Đắk Lắk được sáp nhập vào tỉnh Khánh Hòa và lập thành Q. Khánh Dương. Tháng 4 năm 1960, 12 thôn Thượng thuộc Q. Cam Lâm được trích ra khỏi Khánh Hòa để nhập vào Q. Du Long tỉnh Ninh Thuận. [ 27 ] Tháng 10 năm 1965, một phần đất Q. Cam Lâm ở phía Nam bị cắt để xây dựng thị xã Cam Ranh thường trực TW ( khu đặc biệt quan trọng Cam Ranh ). [ 27 ]Trong vòng 3 ngày 1, 2 và 3 tháng 4 năm 1975, quân giải phóng miền Nam Nước Ta lần lượt tiếp quản Ninh Hòa, Nha Trang và Cam Ranh. Việc chuyển giao chính quyền sở tại diễn ra trong tự do vì hầu hết quân đội Nước Ta Cộng hòa đã rút hết về phòng tuyến Phan Rang .Sau năm 1975, tỉnh Khánh Hòa hợp nhất với tỉnh Phú Yên và thị xã Cam Ranh thành tỉnh Phú Khánh [ 30 ]. Đồng thời, hợp nhất thị xã Cam Ranh và huyện Cam Lâm thành huyện Cam Ranh, hợp nhất hai huyện Diên Khánh và Vĩnh Xương thành huyện Khánh Xương, hợp nhất hai huyện Ninh Hòa và Vạn Ninh thành huyện Khánh Ninh, xây dựng huyện Khánh Vĩnh .Ngày 10 tháng 3 năm 1977, chuyển thị xã Nha Trang thành thành phố Nha Trang, sáp nhập huyện Khánh Sơn vào huyện Cam Ranh, hợp nhất hai huyện Khánh Xương và Khánh Vĩnh thành huyện Diên Khánh. [ 32 ]Ngày 5 tháng 3 năm 1979, huyện Khánh Ninh được chia lại thành 2 huyện : Ninh Hòa và Vạn Ninh. [ 33 ]Ngày 28 tháng 12 năm 1982, huyện hòn đảo Trường Sa từ tỉnh Đồng Nai chuyển sang tỉnh Phú Khánh [ 34 ] .Ngày 30 tháng 6 năm 1989, Quốc hội ra Nghị quyết chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa [ 35 ] .Khi tách ra, tỉnh Khánh Hòa có 8 đơn vị chức năng hành chính thường trực, gồm thành phố Nha Trang, những huyện : Cam Ranh, Diên Khánh, Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Ninh Hòa, Vạn Ninh và huyện hòn đảo Trường Sa .Ngày 7 tháng 7 năm 2000, chuyển huyện Cam Ranh thành thị xã Cam Ranh [ 36 ] .Ngày 11 tháng 4 năm 2007, tách một số ít xã của thị xã Cam Ranh và huyện Diên Khánh để tái lập huyện Cam Lâm. [ 37 ]Ngày 22 tháng 4 năm 2009, thành phố Nha Trang được công nhận là đô thị loại I thường trực tỉnh Khánh Hòa. [ 38 ]Ngày 25 tháng 10 năm 2010, chuyển huyện Ninh Hòa thành thị xã Ninh Hòa. [ 39 ]Ngày 23 tháng 12 năm 2010, chuyển thị xã Cam Ranh thành thành phố Cam Ranh. [ 40 ]
Bản đồ hành chính Khánh Hòa
Tỉnh Khánh Hòa có 9 đơn vị chức năng hành chính cấp huyện, gồm có 2 thành phố thường trực tỉnh, 1 thị xã và 6 huyện với 139 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 35 phường, 6 thị xã và 98 xã. [ 41 ]
Hội đồng nhân dân tỉnh, với những đại biểu được bầu cử trực tiếp nhiệm kỳ 5 năm, có quyền quyết định hành động những kế hoạch tăng trưởng dài hạn về kinh tế tài chính, văn hóa, giáo dục … của tỉnh. Đứng đầu Hội đồng Nhân dân gồm một quản trị, một Phó quản trị và một Ủy viên thường trực. Hội đồng Nhân dân chịu sự giám sát và hướng dẫn hoạt động giải trí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chịu sự hướng dẫn và kiểm tra của nhà nước trong việc thực thi những văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên theo pháp luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. [ 45 ] quản trị Hội đồng nhân dân lúc bấy giờ là ông Nguyễn Tấn Tuân .Hội đồng Nhân dân tỉnh bầu nên Ủy ban Nhân dân, cơ quan trực tiếp chịu nghĩa vụ và trách nhiệm quản trị về mọi hoạt động giải trí chính trị, bảo mật an ninh, kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống trên địa phận Khánh Hòa. Đứng đầu Ủy ban Nhân dân gồm một quản trị và những Phó quản trị. Các sở, ngành của Ủy ban Nhân dân sẽ quản trị về những nghành nghề dịch vụ đơn cử, như y tế, giáo dục, góp vốn đầu tư, tư pháp, kinh tế tài chính. Tương tự, cấp thành phố, thị xã, huyện cũng có Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân chịu sự chỉ huy chung của cấp tỉnh. Ngoài ra, Ủy ban Nhân dân còn quản trị Đài Phát thanh – Truyền hình Khánh Hòa và 1 số ít tổng công ty trên địa phận tỉnh. quản trị Ủy ban nhân dân tỉnh lúc bấy giờ là ông Nguyễn Tấn Tuân .Bên cạnh quản trị Hội đồng Nhân dân và quản trị Ủy ban Nhân dân, Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Khánh Hòa ( Tỉnh ủy Khánh Hòa ) còn bầu ra Bí thư Tỉnh ủy, lúc bấy giờ là ông Nguyễn Khắc Định được Bộ Chính trị phân công vào tháng 10 năm 2019. Quyền hạn và nghĩa vụ và trách nhiệm của Bí thư Tỉnh ủy được pháp luật theo Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam .

Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVII, nhiệm kỳ 2015-2020 gồm 53 vị:

– Ông Lê Tiến Anh- Ông Nguyễn Anh- Ông Lê Tấn Bản- Ông Nguyễn Duy Bắc- Ông Huỳnh Ngọc Bông- Ông Mấu Thái Cư- Ông Cao Cường- Ông Nguyễn Chuyện- Ông Nguyễn Văn Danh- Ông Lê Văn Dẽ- Ông Trần Mạnh Dũng- Ông Lương Dự- Ông Nguyễn Công Định

– Ông Lương Kiên Định- Ông Nguyễn Khắc Định- Ông Nguyễn Văn Ghi- Ông Nguyễn Khắc Hà- Ông Nguyễn Xuân Hà- Ông Lê Văn Hạ- Ông Lương Đức Hải- Ông Võ Hoàn Hải- Ông Trần Sơn Hải- Bà Nguyễn Thị Hạnh- Bà Lê Minh Hiền- Ông Nguyễn Hòa- Ông Lê Hữu Hoàng- Ông Trần Duy Hưng

– Ông Lê Văn Khải- Ông Nguyễn Văn Kháng- Ông Trần An Khánh- Ông Trần Ngọc Khánh- Ông Bùi Xuân Minh- Ông Hồ Văn Mừng- Ông Trần Hòa Nam- Ông Lê Thanh Quang- Ông Trần Hải Sơn- Ông Nguyễn Đắc Tài- Ông Nguyễn Khắc Toàn –  Ông Nguyễn Tấn Tuân  Xem thêm: Sửa điện lạnh tại Hậu Giang ở đâu tốt nhất hiện nay? – Ông Hồ Thanh Tùng

– Ông Võ Tấn Thái- Ông Trần Ngọc Thanh- Ông Lê Xuân Thân- Ông Đào Công Thiên- Ông Lê Hữu Thọ- Ông Phan Thông- Ông Nguyễn Lê Đình Thống- Ông Tống Trân- Ông Lê Hữu Trí- Ông Ngô Quang Trung- Ông Ngô Truyện- Ông Lê Đức Vinh- Ông Lê Vinh

Hiện nay, Ủy ban nhân dân Tỉnh Khánh Hòa đang lập đề án đưa cả tỉnh thành thành phố thường trực TW trước năm 2020. Hội đồng nhân dân tỉnh Khánh Hòa và Bộ Chính trị đã trải qua nghị quyết Quy hoạch thiết kế xây dựng vùng tỉnh Khánh Hòa đến năm 2020 với mục tiêu đề ra là kiến thiết xây dựng tỉnh Khánh Hòa trở thành đô thị loại I thường trực TW .
Những ngôi nhà ở nông thôn Khánh Hòa những năm 2011 cho thấy đã được xây cất khang trang
Khánh Hòa là một trong những tỉnh có nền kinh tế tài chính tăng trưởng nhanh và vững của Nước Ta. Theo số liệu thống kê của Ủy ban nhân dân tỉnh, vận tốc tăng trưởng GDP của tỉnh là 11,55 %, giá trị sản xuất công nghiệp – kiến thiết xây dựng tăng 15,5 %, giá trị nông lâm thủy hải sản tăng 2,81 %, ngành dịch vụ du lịch tăng 14,5 %. GDP trung bình đầu người năm 2011 là 1.710 USD cao hơn mức trung bình chung của Nước Ta. Thương Mại Dịch Vụ – du lịch chiếm 45 % cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính, công nghiệp – kiến thiết xây dựng là 42 %, còn nông – lâm – thủy hải sản chiếm 13 % ..Năm 2019, vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính đạt 6,99 %, trong đó GRDP theo ngành kinh tế tài chính tăng 7,43 % gồm :+. Công nghiệp thiết kế xây dựng tăng 10,58 % .+. Dịch Vụ Thương Mại tăng 7,02 % .+. Nông, lâm, thủy hải sản tăng 1,52 % .Chỉ số IIP tăng 7,52 %. Thu ngân sách nhà nước trên địa phận tỉnh đạt 19.138,38 tỉ đồng ( 113,9 % dự trù ; bằng 87,6 % năm 2018 ). Chi ngân sách đạt 9.799,2 tỉ đồng ( 81,9 % dự trù ), trong đó : Chi ngân sách tiếp tục là 6.395,8 tỉ đồng ( 92,8 % dự trù ) ; chi góp vốn đầu tư tăng trưởng là 3.401,7 ( 80,1 % dự trù ) .Trong năm 2019, chỉ số GRDP tăng 6,8 %, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 7 %, vốn góp vốn đầu tư toàn xã hội tăng 11,2 %, lệch giá du lịch tăng 24,2 %, kim ngạch xuất khẩu tăng 13,5 %, thu ngân sách tăng 10 % …

Công – nông – ngư nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Xoài là loại trái cây ở huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa.
Ngoài du lịch, Khánh Hòa cũng là địa phương tăng trưởng công nghiệp mạnh trong khu vực Miền Trung và Tây Nguyên. Các thế mạnh công nghiệp truyền thống cuội nguồn của Khánh Hòa là công nghiệp đóng tàu, chế biến thủy món ăn hải sản, vật tư kiến thiết xây dựng, may mặc … Ngoài ra, Khánh Hòa cũng có nhiều loại tài nguyên ; đến năm 2003 đã có 72 mỏ quặng được phát hiện và ĐK trên địa phận tỉnh. [ 46 ] Tổng giá trị sản xuất công nghiệp trong năm 2009 của Khánh Hòa đạt 14.095 tỷ đồng. Các khu công nghiệp lớn trong tỉnh như Khu công nghiệp Suối Dầu, khu công nghiệp Ninh Hòa, khu công nghiệp Bắc và Nam Nha Trang, cùng với những cảng biển lớn đang được góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng, giúp cho Khánh Hòa trở thành một trong 10 tỉnh thành có vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính cao nhất nước. Năm 2018, giá trị sản xuất của thủy hải sản so với Tổng giá trị sản xuất của Nông nghiệp – Lâm nghiệp – Thủy sản là 35,6 % .Cũng như những tỉnh vùng duyên hải Nam Trung Bộ khác có những dải đồng bằng nhỏ hẹp, trồng trọt không phải là thế mạnh của tỉnh. Lúa vẫn chiếm diện tích quy hoạnh lớn nhất và được trồng tập trung chuyên sâu tại đồng bằng Ninh Hòa và Diên Khánh. [ 47 ] Cây công nghiệp ngắn ngày được trồng nhiều nhất là cây mía, sau đó là đậu phộng, cây lương thực được trồng nhiều nhất trong tỉnh là cây khoai mì và cây bắp. [ 20 ] Việc trồng cây bắp đã mang lại giá trị kinh tế tài chính cao cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Khánh Vĩnh .Bên cạnh nông sản, tài nguyên thủy món ăn hải sản ở Khánh Hòa rất dồi dào. Khánh Hòa có tổng trữ lượng món ăn hải sản ước tính 150.000 tấn / năm và năng lực khai thác 40-50. 000 tấn / năm. [ 46 ] Có 600 loài món ăn hải sản được những nhà khoa học xác lập ở vùng biển Khánh Hòa, trong đó có hơn 50 loài cá có giá trị kinh tế tài chính cao. [ 46 ]
Bản đồ phân bố dân số Khánh Hòa

Lịch sử phát triển dân số
Năm		Dân số
1898		11.218
1906		11.700
1910		11.440
1929		89.612
1966		288.214
1968		367.975
1970		572.533
1973		623.900
1975		630.940
1989		817.530
1991		878.922
1994		943.532
1997		996.700
1998		1.016.349
1999		1.034.900
2000		1.054.658
2002		1.077.200
2004		1.104.000
2006		1.125.200
2008		1.149.300
2009 (1/4)		1.156.903
2009 (31/12)		1.158.200
2010		1.167.700
2011 (1/4)		1.174.848
2019 (1/4)		1.231.107
Nguồn:[48][49]

Theo số liệu tìm hiểu ngày 1 tháng 4 năm 2019 dân số tỉnh Khánh Hòa là 1.231.107 người với tỷ lệ dân số toàn tỉnh là 225 người / km², trong đó phái mạnh có khoảng chừng 612.513 người ( 49.75 % ) và phái đẹp khoảng chừng 618.594 người ( 50.35 % ) ; tỷ suất tăng dân số của tỉnh trung bình từ năm 2009 – 2019 là 0,62 % ; tỷ số giới tính là 97,9 %. Theo tìm hiểu dịch chuyển dân số năm 2019, Khánh Hòa có 520.008 người sinh sống ở khu vực đô thị ( 42,2 % dân số toàn tỉnh ) và 711.099 người sống ở khu vực nông thôn ( 57,8 % ). [ 50 ]. Tỷ lệ đô thị hóa tính đến hết năm 2022 đạt 65 % .Dân số Khánh Hòa lúc bấy giờ phân bổ không đều. Dân cư tập trung chuyên sâu đông nhất ở thành phố Nha Trang ( chiếm 1/3 dân số toàn tỉnh ), TT chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống của tỉnh. Huyện Diên Khánh và thành phố Cam Ranh cũng có tỷ lệ dân số khá cao ( giao động 400 người / km² ) thị xã Ninh Hòa và những huyện còn lại ở đồng bằng có tỷ lệ dân cư không chênh lệch lớn và gần bằng mức trung bình toàn tỉnh ( khoảng chừng 200 người / km² ), những huyện miền núi có tỷ lệ dân số tương đối thấp là Khánh Sơn ( 62 người / km² ) và Khánh Vĩnh ( 29 người / km² ). Nơi có tỷ lệ dân số thấp nhất tỉnh là huyện hòn đảo Trường Sa ( 0,39 người / km² ). [ 48 ] Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Nước Ta năm 2010 thì toàn tỉnh có khoảng chừng 519.600 người sinh sống tại khu vực thành thị và 648.100 sinh sống ở khu vực nông thôn. [ 51 ]Về độ tuổi năm 2009 toàn tỉnh có 526.061 người dưới 25 tuổi ( 45 % dân số ), 450.393 người từ 25 đến 50 tuổi ( 39 % dân số ) và 183.150 trên 50 tuổi ( 16 % )
Hiện nay có 32 dân tộc bản địa đang sinh sống trên địa phận tỉnh Khánh Hòa, trong đó dân tộc bản địa Kinh có 1.095.981 người sống phân bổ đều khắp huyện, thị, thành phố, nhưng tập trung chuyên sâu nhiều nhất vẫn là những vùng đồng bằng, thành phố, thị xã, thị xã. Dân tộc thiểu số lớn nhất là người Raglai với 45.915 người sống tập trung chuyên sâu đa phần ở hai huyện Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và một vài xã miền núi những huyện Diên Khánh, Cam Lâm và thành phố Cam Ranh trong những bản làng ( palây ). Tại những khu vực giáp ranh với Lâm Đồng và Đăk Lăk có khoảng chừng 4.778 người Cơ-ho và 3.396 người Ê-đê sinh sống. Dân tộc Hoa có khoảng chừng 3.034 người tập trung chuyên sâu đa phần ở thành phố Nha Trang ( khoảng chừng 2000 người ), thị xã Ninh Hòa và những xã phía Đông huyện Diên Khánh. Một nhóm thiểu số chính khác là người Tày ( 1.704 ) và người Nùng ( 1.058 ) di cư từ những tỉnh phía Bắc vào trong cuộc di cư năm 1954 và trong những năm gần đây sinh sống đa phần ở huyện Khánh Vĩnh. Ngoài những nhóm chính trên còn có những nhóm dân tộc bản địa chiếm 1 thiểu số rất nhỏ trong dân số như Mường, Thái, Chăm, Khmer, Thổ … Người Chăm là dân cư địa phương ở Khánh Hòa. Tuy nhiên do những điều kiện kèm theo lịch sử vẻ vang, từ giữa thế kỷ XVII về sau này, người Chăm ở Khánh Hòa lần lượt chuyển dời vào những tỉnh phía Nam. Vì vậy mà ngày này, người Chăm ở Khánh Hòa chỉ còn khoảng chừng 290 người .
Một căn nhà sàn của người Ra Glai.
Trên địa phận thành phố Nha Trang cũng có một vài nhóm người quốc tế sinh sống và thao tác tiếp tục trong những năm gần đây, một chút ít trong số họ hiện đã định cư lâu dài hơn và nhập quốc tịch Nước Ta. [ 52 ]
Theo báo cáo giải trình của Tổng cục Thống kê Nước Ta, toàn tỉnh Khánh Hòa vào thời gian của cuộc tổng tìm hiểu dân số năm 2019, Khánh Hòa có 265.316 người tự chứng minh và khẳng định mình có tín ngưỡng, nhiều nhất là Công giáo 132.992 người, tiếp theo là Phật giáo 100.560 người, đạo Tin Lành 24.500 người, đạo Cao Đài 6.819 người, Phật giáo Hòa Hảo 284 người và những tôn giáo khác là Hồi giáo 94 người, Bà La Môn 25 người, Tịnh độ cư sĩ Phật hội Nước Ta 17 người, Baha’i giáo 13 người và Minh Sư đạo 12 người. Phật giáo tập trung chuyên sâu nhiều nhất ở Nha Trang ( 50,4 % ) và Diên Khánh ; Công giáo tập trung chuyên sâu nhiều ở Cam Lâm, đạo Cao Đài tập trung chuyên sâu ở Cam Ranh ; đạo Tin Lành tập trung chuyên sâu ở Khánh Sơn và Khánh Vĩnh. Riêng Phật giáo Hòa Hảo phân bổ hầu hết ở xã Ninh Ích. [ 52 ]

Đô thị hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Bờ biển Nha Trang với nhiều toà nhà cao tầng.
Khánh Hòa là tỉnh có số dân đô thị cao nhất trong những tỉnh thuộc khu vực miền Trung với 584.200 người ( năm 2011 ) [ 50 ] chiếm khoảng chừng 48,8 % dân số toàn tỉnh. Tính đến cuối năm 2011, toàn tỉnh có 1 đô thị loại I ( thành phố Nha Trang ), 1 đô thị loại III ( thành phố Cam Ranh ), 3 đô thị loại IV ( thị xã Ninh Hòa và những thị xã Diên Khánh, Vạn Giã ) cùng với 7 đô thị loại V ( những thị xã Cam Đức, Khánh Vĩnh, Tô Hạp và những xã Đại Lãnh, Suối Hiệp, Suối Tân, Ninh Sim [ 53 ] ). Phần lớn những đô thị lớn nằm ở vùng duyên hải và dọc theo Quốc lộ 1, một vài đô thị khác nằm dọc theo những hiên chạy đông dân cư ven những sông chính và những tuyến đường nối vùng duyên hải lên Tây Nguyên như trục Ninh Hòa – Ninh Sim nằm dọc theo sông Dinh và quốc lộ quốc lộ 26 nối lên Buôn Ma Thuột. Trục Diên Khánh – Khánh Vĩnh nằm ven theo sông Cái và quốc lộ 27C ( Đường 723 cũ ) nối lên Đà Lạt .Theo Tóm lại số 53 – KL / TW ngày 24 tháng 12 năm 2012 của Bộ Chính trị, Tỉnh Khánh Hòa được phép quy hoạch thành thành phố thường trực TW trong quy hoạch đến năm 2020

Khoa học – Giáo dục đào tạo[sửa|sửa mã nguồn]

Trường Đại học Nha Trang
Nền khoa học ở Khánh Hòa được đặt nền móng từ thời Pháp thuộc với việc hình thành hai cơ sở khoa học thực nghiệm là Viện Pasteur Nha Trang vào năm 1891, nghiên cứu và điều tra về vệ sinh dịch tễ và Sở Ngư nghiệp Đông Dương năm 1922 ( tiền thân của Viện Hải dương học Nha Trang ) chuyên điều tra và nghiên cứu về biển và động vật hoang dã biển. Lĩnh vực khoa học từ đó từ từ được lan rộng ra sang những ngành khoa học ứng dụng để cung ứng cho nhu yếu tăng trưởng kinh tế tài chính của tỉnh. Các khu công trình nghiên cứu và điều tra tiêu biểu vượt trội tại Khánh Hòa gồm có việc bảo tồn và tăng trưởng trầm hương, kỳ nam, duy trì và nuôi dưỡng chim yến, nghiên cứu và điều tra những hình thức nuôi trồng thủy hải sản trên biển, … [ 54 ]Trước thời nhà Nguyễn, vì là đất mới được mở mang, lại xa kinh đô, nên nền giáo dục Khánh Hòa gần như không tăng trưởng. Người Khánh Hòa thời đó không có góp phần gì trong địa hạt văn chương thi phú. Mãi đến đời vua Gia Long, triều đình mới cho lập trường dạy chữ ở phủ Diên Khánh và Bình Hòa. Học sinh sau khi có bằng Tiểu học phải ra Quy Nhơn hoặc những tỉnh khác để liên tục học lên Trung học, cho đến năm 1936, khi trường trung học tiên phong được mở tại Nha Trang là Trường trung học tư thục Kim Yến ( Institution Kim Yến ), làm nơi học tập cho học viên từ Phan Thiết đến Quy Nhơn. Đầu năm 1947, Trường Trung học Nha Trang ( tiền thân của Trường Phổ thông trung học Lý Tự Trọng ) được xây dựng. Sang đến năm 1952, trường đổi tên thành Trường Trung học Võ Tánh và chuyển đến khu vực lúc bấy giờ. Năm 1957, trường Võ Tánh được Bộ Giáo dục đào tạo Quốc gia tăng cấp lên bậc Đệ nhị cấp ( tương tự bậc Phổ thông trung học ngày này ). [ 55 ] Kể từ đó, học viên tại Khánh Hòa hoàn toàn có thể đi học đến khi tốt nghiệp Tú tài ngay tại tỉnh nhà mà không phải khăn gói đi ra ngoài. Năm 1971, Khánh Hòa có cơ sở huấn luyện và đào tạo bậc ĐH tiên phong là Đại Học Cộng đồng Duyên Hải [ 56 ] tại Nha Trang. Sau ngày thống nhất quốc gia, Trường Đại học Thủy sản Nha Trang, được chuyển từ Hải Phòng Đất Cảng vào. [ 57 ] Hiện nay, Khánh Hòa có vừa đủ những bậc học, ngành học, Giao hàng cho toàn bộ những đối tượng người dùng học viên sinh viên tại tỉnh ( được kê trong bảng phía dưới ) .
Khánh Hòa là một trong những tỉnh có mạng lưới hệ thống Y tế tăng trưởng nhất ở khu vực Nam Trung Bộ. Theo quyết định hành động 1047 / QĐ-BYT của Bộ Y tế thì Nha Trang là một trong 3 TT y tế của vùng Nam Trung Bộ [ 58 ]. Tính đến 30/6/2017, Toàn tỉnh có tổng số bác sĩ công lập / 10.000 dân là 6,83 ; thực thi được 29,5 giường / 10.000 dân ; tỷ suất suy dinh dưỡng thể nhẹ cân của trẻ nhỏ dưới 5 tuổi tại Khánh Hòa đạt 8,86 % ( chỉ tiêu giao là 9 % ) ; tỷ suất dân cư tham gia BHYT đạt 81,93 %. Hệ thống tuyến y tế cơ sở được chăm sóc góp vốn đầu tư tăng trưởng đã góp thêm phần làm giảm áp lực đè nén cho bệnh viện tuyến trên và tạo thuận tiện trong chăm nom sức khỏe thể chất của dân cư ở cấp cơ sở. Đến nay, toàn tỉnh có 137 / 140 xã có trạm y tế xã ( riêng những hòn đảo nổi của 3 đơn vị chức năng cấp xã tại huyện hòn đảo Trường Sa đều có những trạm y tế do Quân đội quản trị ), hàng loạt những đơn vị chức năng hành chính cấp huyện đều có bệnh viện tuyến huyện thường trực TT y tế ( riêng huyện hòn đảo huyện hòn đảo Trường Sa có Trung tâm Y tế thị xã Trường Sa hoạt động giải trí như một TT y tế tuyến huyện ), 100 % bệnh viện tuyến huyện được kiến thiết xây dựng mới phân phối cơ bản nhu yếu chăm nom sức khỏe thể chất của dân cư. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa là bệnh viện xếp hạng I [ 59 ], 1 trong 10 bệnh viện đa khoa cấp vùng của cả nước [ 60 ]

Danh sách các bệnh viện tại Khánh Hòa

Bệnh viện công lập		Bệnh viện tư nhân và bán công
Tên Bệnh viện	Địa chỉ	Tên Bệnh viện	Địa Chỉ
Bệnh viện trực thuộc các bộ ngành		Bệnh viện đa khoa 22-12 ( bán công )	34/4 Nguyễn Thiện Thuật, TP. Nha Trang
Bệnh viện Quân y 87	78 Tuệ Tĩnh, phường Lộc Thọ TP. Nha Trang	Bệnh viện Giao thông Vận tải 6 ( bán công )	23/10, xã Vĩnh Hiệp, TP Nha Trang
Bệnh viện tuyến tỉnh		Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Nha Trang	57-59 Cao Thắng, Phước Long, TP. Nha Trang
Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Khánh Hòa	19 Yersin, phường Lộc Thọ TP. Nha Trang	Bệnh viện Mắt TP HCM – Nha Trang	9-24 Khu dân cư Cầu Dứa, Vĩnh Hiệp, TP. Nha Trang
Bện viện Lao và bệnh Phổi Khánh Hòa	Núi Sạn, Đồng Đế, phường Vĩnh Hải, TP. Nha Trang	Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang	42A Trần Phú, Phường Vĩnh Nguyên, TP. Nha Trang
Bệnh viện Da Liễu tỉnh Khánh Hòa	165 Nguyễn Khuyến, phường Vĩnh Hải, TP. Nha Trang
Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi tính năng Khánh Hòa	Hòn Chồng, Phường Vĩnh Thọ TP. Nha Trang
Bệnh viện chuyên khoa Tâm thần Khánh Hòa	Thôn Tân Định, xã Diên Phước, huyện Diên Khánh
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Khánh Hòa	Đường 23/10, thôn Phú Ân Nam 1, xã Diên An, huyện Diên Khánh
Bệnh viện Đa khoa khu vực Cam Ranh	97 Nguyễn Thái Học, phường Cam Lộc, TP. Cam Ranh
Bệnh viện Đa khoa khu vực Ninh Hòa	Tổ dân phố 16, Phường Ninh Hiệp, Thị Xã Ninh Hòa
Bệnh viện tuyến huyện
Bệnh viện Đa Khoa Huyện Vạn Ninh	Thôn Tân Đức Đông, xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh
Bệnh viện Đa khoa khu vực Ninh Diêm	Tổ dân phố Phú Thọ 2, phường Ninh Diêm, Thị xã Ninh Hòa
Bệnh viện Đa khoa Huyện Diên Khánh	QL.1, Thôn Đông, Xã Diên Điền, Huyện Diên Khánh
Bệnh viện Đa Khoa Huyện Cam Lâm	Thôn Tân Hòa, thị trấn Cam Đức, huyện Cam Lâm

Văn hóa – Du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

Tỉnh lỵ của Khánh Hòa đặt tại Nha Trang, một thành phố du lịch và sự kiện. Nha Trang là nơi từng diễn ra nhiều sự kiện lớn như Festival Biển, hay những cuộc thi vẻ đẹp lớn như Hoa hậu Nước Ta 2006, [ 61 ] Hoa hậu Thế giới người Việt 2007 [ 62 ] và 2010, [ 63 ] Hoa hậu Hoàn vũ 2008 [ 64 ], Hoa hậu Trái Đất 2010, Hoa hậu Hoàn vũ Nước Ta năm ngoái, Hoa hậu Trái Đất 2023 .Khánh Hòa là địa điểm lôi cuốn nhiều hành khách với những khu di tích lịch sử chiến khu, địa thế căn cứ cách mạng. Ngoài ra, tỉnh cũng góp vốn đầu tư chú trọng đến văn nghệ và thẩm mỹ và nghệ thuật để ship hàng dân cư và lôi cuốn hành khách ; những đội chiếu bóng Giao hàng ở những nơi hẻo lánh, miền núi hiểm trở. Hệ thống thư viện, những câu lạc bộ cũng tăng trưởng mạnh nhằm mục đích phân phối nhu yếu của quần chúng. [ 65 ]Khánh hòa có 11 di tích lịch sử văn hóa-lịch sử cấp vương quốc. Công tác bảo tồn, trùng tu kho lưu trữ bảo tàng và quản trị những khi di tích lịch sử cũng được chú trọng, có nhiều đợt tọa lạc quy mô lớn lôi cuốn hàng chục ngàn hành khách du lịch thăm quan. Công tác sưu tầm, nghiên cứu và điều tra ra mắt văn hóa truyền thống phi vật thể đã và đang liên tục được tăng trưởng. Những khu công trình điều tra và nghiên cứu tiêu biểu vượt trội như : sự nghiên cứu và điều tra về chữ viết của người Ra Glai, truyện cổ, trường ca và 1 số ít mô hình văn hóa truyền thống dân gian có tác động ảnh hưởng khác, gồm có một số ít khu công trình được Hội Văn nghệ dân gian Nước Ta nhìn nhận cao. [ 65 ]
Hiện nay, tỉnh Khánh Hòa còn lưu giữ được khá nhiều tiệc tùng mang đậm nét văn hóa truyền thống địa phương, tục thờ cúng trong tín ngưỡng dân gian. [ 66 ] Các liên hoan đều xuất phát từ lao động, từ phong tục tập quán, là nếp hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống niềm tin của dân cư. Theo thống kê của chính quyền sở tại địa phương, tính đến năm 2010, Khánh Hòa có 494 di sản tiệc tùng lớn, nhỏ của người Kinh, gồm có 237 tiệc tùng đình làng, 121 liên hoan miếu, lăng và 136 tiệc tùng chùa. Ngoài ra còn những tiệc tùng truyền thống lịch sử của người dân tộc bản địa. [ 67 ]Các tiệc tùng tiêu biểu vượt trội :
Nem Ninh Hòa
Là một tỉnh ven biển có nhiều làng chài nên phong thái ẩm thực ăn uống ở Khánh Hòa chịu ảnh hưởng tác động thâm thúy từ biển, với nguyên vật liệu đa phần được chế biến từ món ăn hải sản. Đồng thời dân cư Khánh Hòa xưa đa phần di cư vào từ những tỉnh Tỉnh Bình Định, Phú Yên, Quảng Nam và Tỉnh Quảng Ngãi nên phong thái nhà hàng siêu thị cũng chịu tác động ảnh hưởng thâm thúy từ những tỉnh trên .Các món đặc sản nổi tiếng của Khánh hòa được nhiều người biết đến như nem Ninh Hòa, [ 70 ] bún cá Nha Trang, [ 71 ] bún sứa, bánh ướt Diên Khánh … Ngoài ra dưới sự ảnh hưởng tác động của người Hoa [ 72 ] ( sinh sống đông đúc gần khu vực chợ Đầm phường Xương Huân ), người Pháp ( từng đến Nha Trang nghỉ ngơi rất đông thời Pháp thuộc ) và những người miền Bắc di cư vào Nam sau năm 1954 tạo cho Nha Trang phong thái nhà hàng siêu thị đặc biệt quan trọng khác hẳn với những địa phương khác trong tỉnh và khu vực Nam Trung Bộ tiêu biểu vượt trội là những món ăn như phở Nha Trang, bánh mì Nha Trang, bò nướng Lạc Cảnh …
Khánh Hòa có hai loại sản vật quý và hiếm :

• Yến sào (tổ yến) là tên một loại thực phẩm – dược phẩm được làm hoàn toàn bằng nước bọt của chim yến. Đây là món cao lương mỹ vị tại các quốc gia Đông Á như Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc, Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Khánh Hòa lại là nơi chim yến làm tổ nhiều nhất ở Việt Nam. Hàng năm, Khánh Hòa thu được khoảng hơn 2 tấn tổ yến so với 600 – 700 kg/năm ở Bình Định và Đà Nẵng. Yến sào Khánh Hòa có mùi vị thơm ngon đặc trưng được coi là tổ yến vua (King nest) và giá cả luôn ở mức cao nhất thế giới.
• Trầm hương là một sản phẩm đặc biệt được tạo thành từ cây Dó Bầu. Qua thời gian, những tác động sinh học đã giúp cây Dó tạo trầm hương hoặc kỳ nam.[73] Trầm kỳ là sản vật quý giá; là hương liệu, dược liệu. Trong y học dân tộc, trầm hương là một vị thuốc quý dùng chữa nhiều loại bệnh. Ngoài ra, trầm hương còn dùng làm hương liệu, mỹ phẩm; dùng để chế biến các loại giấy quý có mùi mật hương và nhang xuất khẩu; dùng trong các dịp đại lễ, cúng tế. Việc đốt trầm hương trong các đền đài, nơi thờ cúng được coi như hình thức dâng cúng linh thiêng cao quý nhất. Từ xưa Khánh Hòa đã nổi tiếng bởi trầm hương nên được mệnh danh là “Xứ Trầm Hương”. Trong sách Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn ghi rõ “Kỳ nam hương xuất tự đầu núi các xã thuộc hai phủ Bình Khang và Diên Khánh xứ Quảng Nam là thứ tốt nhất”.[74] Trầm Khánh Hòa tập trung nhiều ở rừng núi các huyện Vạn Ninh, Ninh Hòa, Khánh Vĩnh, trong đó nổi tiếng nhất là vùng Tu Bông, Vạn Giã (thuộc huyện Vạn Ninh). Xưa nay, trầm khai thác được ở Khánh Hòa phần lớn là trầm tốt và có nhiều kỳ nam.[75] Hàng năm nhân dân địa phương tích cực khai thác bán cho Nhà nước để xuất khẩu. Giá trầm hương loại 1 xuất tại thời điểm 1989 (thời cực thịnh của nghề khai thác trầm kỳ) là 1.050 USD/kg.[75] Qua thời gian khai thác cạn kiệt, trầm hương trên rừng núi Khánh Hòa còn tồn tại rất ít. Vài năm gần đây, nhiều tổ chức và cá nhân bắt đầu trồng lại cây dó, kích ứng cho tạo trầm và bước đầu đã có thành công nhất định.

Khu du lịch Evason Hideaway ở Ninh Hòa.

Khánh Hòa là một trong những trung tâm du lịch lớn của Việt Nam. Nhờ có bờ biển dài hơn 200 km và gần 200 hòn đảo lớn nhỏ cùng nhiều vịnh biển đẹp như Vân Phong, Nha Trang (một trong 12 vịnh đẹp nhất thế giới), Cam Ranh… với khí hậu ôn hòa, nhiệt độ trung bình 26 °C, có hơn 300 ngày nắng trong năm, và nhiều di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh, nên dịch vụ – du lịch là ngành phát triển nhất ở Khánh Hòa với số du khách hơn 1,6 triệu lượt vào năm 2009. Các hình thức du lịch ở Khánh Hòa rất phong phú với các hình thức như du lịch sinh thái biển đảo, du lịch tham quan – vãn cảnh, du lịch văn hóa…[76] Trong các khách sạn và khu nghỉ mát lớn ở Khánh Hòa, có những khu du lịch và khách sạn tầm cỡ thế giới như khu nghỉ mát Ana Mandara, Vinpearl Land, Sheraton Nha Trang hotel & spa, Novotel, hay khu nghỉ dưỡng cao cấp Evason Hideaway (huyện Ninh Hòa) của tập đoàn Ana Mandara, được tờ Sunday Times bầu là một trong 20 resort tốt nhất thế giới vào năm 2005.[77] Những di tích lịch sử văn hóa có Tháp Po Nagar, thành cổ Diên Khánh, các di tích của nhà bác học Alexandre Yersin…

Ngoài vị thế là một TT du lịch lớn Nha Trang đã trở thành điểm đến của nhiều sư kiện lớn của Nước Ta và Thế giới như : Hoa hậu Nước Ta, Hoa hậu Thế giới người Việt 2007 và 2009, Hoa hậu Hoàn vũ 2008, Hoa hậu Trái Đất 2010 … cùng với Festival Biển ( Nha Trang ) được tổ chức triển khai 2 năm một lần đã góp thêm phần tiếp thị du lịch Khánh Hòa với quốc tế .Tuy vậy, việc chất lượng dịch vụ sút kém và tăng giá dịch vụ thiếu trấn áp vào những mùa cao điểm du lịch vẫn chưa được tỉnh xử lý triệt để. Phát triển du lịch một cách bền vững và kiên cố, bảo vệ tài nguyên môi trường tự nhiên vẫn còn là yếu tố gây nhiều bàn cãi. [ 78 ] [ 79 ] [ 80 ]

Danh sách ga và cảng tại Khánh Hòa
Danh sách các ga tại Khánh Hòa
Ga	Địa điểm
Đại Lãnh	Xóm 2 – Thôn Đông Nam – Xã Đại Lãnh – Huyện Vạn Ninh
Bãi Dương	Vạn Ninh
Tu Bông	Thôn Long Hòa – Xã Vạn Long – Huyện Vạn Ninh
Giã	Tổ dân phố 10 – Thị trấn Vạn Giã – Huyện Vạn Ninh
Hòa Huỳnh	Ninh Hòa
Ninh Hòa	Tổ dân phố 3 – Phường Ninh Hiệp – thị xã Ninh Hòa
Phong Thạnh	Thôn Phong Thạnh – Xã Ninh Lộc – thị xã Ninh Hòa
Lương Sơn	Thôn Văn Đăng – Xã Vĩnh Lương – Thành phố Nha Trang
Nha Trang	17 Thái Nguyên – Phường Phước Tân – Thành phố Nha Trang
Cây Cầy	Thôn Vĩnh Cát – Xã Suối Hiệp – Huyện Diên Khánh
Hòa Tân	Thôn Phú Bình 2 – Xã Cam Tân – Huyện Cam Lâm
Suối Cát	Thôn Suối Cát – Xã Cam Hiệp Nam – Huyện Cam Lâm
Ngã Ba	Thôn Tân Hiệp – Xã Cam Phước Đông – thành phố Cam Ranh
Danh sách các cảng tại Khánh Hòa
Cảng	Địa điểm
Vân Phong	Cảng trung chuyển container quốc tế ở Khu kinh tế Vân Phong
Mỹ Giang	Cảng kho xăng dầu ngoại quan ở huyện Vạn Ninh
Tu Bông	Thôn Long Hòa – Xã Vạn Long – Huyện Vạn Ninh
cảng Nha Trang	Phường Vĩnh Nguyên, thành phố Nha Trang
cảng Cam Ranh	Phường Cam Linh, thành phố Cam Ranh
Nguồn: [81]

Biển số xe[sửa|sửa mã nguồn]

Khánh Hòa có mạng lưới hệ thống hạ tầng về giao thông vận tải tương đối tăng trưởng, nằm trên những trục giao thông vận tải quan trọng ven biển của Nước Ta như : Quốc lộ 1 chạy dọc ven biển từ Đèo Cả đến Ghềnh Đá Bạc thông suốt với những tỉnh phía Bắc và phía Nam ; quốc lộ 26 nối Ninh Hòa với Đăk Lăk và những tỉnh Tây Nguyên ; đường quốc lộ 27C ( trước là đường 723 ) ( Nha Trang đi Đà Lạt ), quốc lộ 27B nối Cam Ranh với huyện Ninh Sơn ( tỉnh Ninh Thuận ) và dự án Bất Động Sản đường cao tốc Bắc Nam đi qua Khánh Hòa .Toàn tỉnh hiện có 2.086 km đường giao thông vận tải. Trong đó, đường do TW quản trị dài 224,38 km, chiếm 10,75 % ; đường do tỉnh quản trị dài 254,95 km, chiếm 12,21 % ; đường do huyện quản trị dài 327,47 km, chiếm 15,69 % và đường do xã quản trị dài 1.566,97 km, chiếm 75 %. Chất lượng đường đi bộ : Đường cấp phối, đường đá dăm dài 399,52 km chiếm 19,14 % ; đường nhựa dài 362,77 km, chiếm 17,38 % còn lại là đường đất. Tất cả những xã đã có đường xe hơi đến tận TT xã. [ 82 ] Hiện nay, Nha Trang đang có 6 tuyến xe buýt ship hàng công cộng .

Ga Nha Trang

Do vị trí của Khánh Hòa nằm trên tuyến đường cái quan, người Pháp lại chọn Nha Trang làm nơi đặt cơ quan bảo lãnh, nên Nha Trang đã sớm trở thành một điểm dừng quan trọng trên tuyến đường tàu do Pháp kiến thiết xây dựng. Tuyến đường tàu Hồ Chí Minh – Nha Trang được khai công kiến thiết xây dựng từ năm 1900 đến năm 1913 mới hoàn tất. Vào thời gian đó, điểm cuối của tuyến đường tàu là Ga Phú Vinh, nằm cạnh đường 23 tháng 10 lúc bấy giờ, tại xã Vĩnh Thạnh, Nha Trang. Đến năm 1928, người Pháp khởi công đoạn TP. Đà Nẵng đến Nha Trang dài 532 km để hoàn tất tuyến đường tàu xuyên Việt, đồng thời thiết kế xây dựng Ga Nha Trang với lối kiến trúc đặc trưng cùng cảnh sắc hòa giải. Ga Nha Trang được khánh thành ngày 2 tháng 9 năm 1936 và tuyến đường tàu xuyên Việt cũng hoàn thành xong vào tháng 10 cùng năm. [ 83 ] Ga Nha Trang thời nay vẫn giữ nguyên được lối kiến trúc nhà ga cùng tuyến đường tàu hình ” bóng đèn ” độc lạ .

Hiện nay, tất cả các tuyến tàu Thống Nhất đều dừng ở đây. Ngoài các tàu Thống Nhất SE, còn có các đôi tàu địa phương nối với Ga Sài Gòn mang số hiệu SNT.[84] Ngoài ga Nha Trang, tỉnh còn 12 ga khác phân bố tại tất cả các huyện, thị xã, thành phố trừ hai huyện miền núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và huyện đảo Trường Sa.

Khánh Hòa có nhiều vùng vịnh kín gió, nước sâu lại nằm ở cực đông của Nước Ta gần với tuyến hàng hải quốc tế nên rất thuận tiện cho thiết kế xây dựng cảng biển. Hiện tại trên địa phận tỉnh có 5 cảng biển, trong đó tiêu biểu vượt trội nhất là cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong và cảng Cam Ranh ( một trong ba vịnh tốt nhất quốc tế cho kiến thiết xây dựng cảng biển ) .
Nhà ga Sân bay quốc tế Cam Ranh
Sân bay quốc tế Cam Ranh được tăng cấp ngày 16 tháng 8 năm 2007 tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho việc giao lưu trong nước và quốc tế của tỉnh Khánh Hòa cũng như khu vực Nam Trung Bộ

Năm 2008, sân bay này đã phục vụ 683.000 lượt khách, vượt qua Sân bay quốc tế Phú Bài để thành sân bay có số lượng hành khách thông quan đông thứ 4 trong các sân bay tại Việt Nam. Tỷ lệ tăng của số lượt khách thông qua vào năm 2007 là 36,8%, của năm 2008 là 36,3% so với năm trước, là sân bay có tốc độ tăng trưởng lượng hành khách cao nhất tại Việt Nam [85] Hiện nay sân bay phục vụ các đường bay đến Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và nhiều đường bay quốc tế khác

Xem thêm: Sửa điện lạnh tại Hưng Yên ở đâu tốt nhất hiện nay?

Tỉnh kết nghĩa[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://suadieuhoa.edu.vn
Category : Hỏi Đáp