Xuất bản trọn bộ Từ điển Bách khoa Việt Nam

Mới đây, Từ điển Bách khoa Việt Nam (TÐBKVN) tập 4 đã được công bố, hoàn tất trọn bộ (4 tập) cuốn từ điển tri thức đầu tiên và lớn nhất của nước ta thời hiện đại.
Mới đây, Từ điển Bách khoa Việt Nam ( TĐBKVN ) tập 4 đã được công bố, hoàn tất trọn bộ ( 4 tập ) cuốn từ điển tri thức tiên phong và lớn nhất của nước ta thời văn minh .TĐBK là sách tra cứu về nhiều nghành nghề dịch vụ tri thức của quả đât ( tính đến thời gian công bố ). Nó là loại sách có giá trị nâng cao trình độ văn hóa truyền thống, khoa học, kỹ thuật cho mọi người, hoặc tra cứu, học tập giảng dạy. Từ điển Bách khoa về cơ bản có rất nhiều đặc thù của bách khoa thư và bách khoa toàn thư .
Theo cách hiểu như vậy, TĐBK bao chứa trong mình một hàm lượng tri thức khổng lồ mà chắc như đinh không có một ai trên trần gian này, dù mưu trí và có tài năng đến mấy, lại hoàn toàn có thể biết, hiểu và lưu giữ trong ” bộ nhớ ” hạn chế của mình. Có vai trò quan trọng, nhưng dòng sách công cụ này chưa thật sự thông dụng trong bạn đọc Việt Nam .

Việc biên soạn và xuất bản TÐBK của chúng ta cũng mới được khởi xướng và chú trọng chưa bao lâu (Ban TÐBK ra đời năm 1981, Viện TÐBK thành lập năm 1983, Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn TÐBKVN thành lập năm 1987). Biên soạn bất cứ một cuốn từ điển nào cũng là một vấn đề khó khăn, phức tạp (Từ điển tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học (Hoàng Phê chủ biên), xuất bản lần đầu 1988 phải mất mười năm biên soạn). Một cuốn từ điển tri thức bách khoa còn khó khăn, phức tạp gấp bội phần. Phải tốn rất nhiều thời gian và chi phí vật chất. Nhưng, vấn đề không chỉ là sự tốn kém.

Điều quan trọng cơ bản, có vai trò quyết định hành động là năng lực tổ chức triển khai, tập hợp được đội ngũ những nhà khoa học ở khắp mọi nghành để thực thi một cách chuyên nghiệp, hài hòa và hợp lý nhiều quy trình. Muốn thế, tất cả chúng ta phải xuất phát từ một nền tảng lý luận về từ điển học và bách khoa thư học, phải có một cơ sở vật chất, tư liệu và lực lượng nhân sự đủ lớn. Thực tế, Ban biên soạn TĐBKVN ( gồm 57 người ) đã phải kêu gọi tới 1.200 nhà khoa học của 36 chuyên ngành ở khắp quốc gia mới thực thi được khối lượng việc làm cần làm .

Tập cuối cùng này (từ vần T đến vần Z) có dung lượng đồ sộ nhất (trong tổng thể 4.026 trang) và cũng thừa hưởng nhiều kinh nghiệm sau khi xuất bản ba tập trước. Chỉ riêng vần T đã chiếm tới 734 trang, với khoảng hơn bảy nghìn mục từ (trong số 12 nghìn mục từ tập 4).

Tuy nhiên, điều quan tâm bậc nhất đối với độc giả là nội dung, chất lượng của bộ sách; nhất là một cuốn sách công cụ đặc biệt như TÐBK. Tri thức nhân loại là vô cùng, vô tận. Vấn đề là phải chọn lọc thế nào để đưa vào từ điển một cách đầy đủ (nhưng vừa đủ), chính xác, cân đối. Ðiều này đòi hỏi công trình phải được thể hiện theo một hệ thống có cấu trúc chặt chẽ, thống nhất, liên thông theo một chu trình.

Dù chưa thật đạt tới nhu yếu cao về BKTT, nhưng TĐBKVN trong bước đầu đã thiết lập được một mạng lưới hệ thống bảng từ có tinh lọc, phản ánh đúng thực chất của những bộ môn khoa học và không ít thích hợp trong cấu trúc của những tiểu mạng lưới hệ thống. Chẳng hạn, những mục từ thông tin, kim chỉ nan thông tin, công nghệ tiên tiến tin học, tin học hóa, máy vi tính … đều dựa trên một nền tri thức cơ bản .
Các thuật ngữ không bị đổi khác tên gọi hay lý giải khác nhau về nội hàm. Các khái niệm mới ( hoặc khá mới, thiết yếu ) được update : chất xám, kinh tế tri thức, ISO, ISO 9000, ISO 14000, sóng thần, kim chỉ nan game show …, v.v.

TĐBKVN cũng đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm phân biệt những mục từ ( ưu tiên / không ưu tiên ) bằng việc chú trọng ra mắt những tri thức tương quan Việt Nam ( số lượng và dung tích ). Đó là một quan điểm đúng, mang tính xã hội hóa và đại chúng hóa. Người đọc thuận tiện nhận ra điều này qua thư mục hướng dẫn ở cuối mỗi tập ( và còn được tổng hợp in thành sách dẫn ( index ) riêng ). Ở đó, một loạt những nghành nghề dịch vụ như lịch sử vẻ vang, địa lý, địa điểm, dân tộc bản địa, ngôn từ, văn hóa truyền thống, phong tục … của Việt Nam được biên soạn rất công phu ( có kèm hình ảnh minh họa ) .

Alternate Text Gọi ngay